De presentatie wordt gedownload. Even geduld aub

De presentatie wordt gedownload. Even geduld aub

Directiedag CLB 20 mei 2015.

Verwante presentaties


Presentatie over: "Directiedag CLB 20 mei 2015."— Transcript van de presentatie:

1 Directiedag CLB 20 mei 2015

2 Programma : welkom en agenda door Katrien Bonneux, Secundair Onderwijs en Leerlingenbegeleiding. : een terugblik op het lopende schooljaar en een blik vooruit: waar willen we in de toekomst naar toe met leerlingenbegeleiding? Een dialoog met Leen Van Heurck, raadgever minister Crevits. : toelichting bij het programmadecreet en impact op CLB voor verlofstelsels, vervanging en benoeming , door Patricia Van Reet, Agentschap voor Onderwijsdiensten.

3 Programma (vervolg) : toezicht M decreet door Vera Van de Velde, onderwijsinspectie. : broodjeslunch (lokaal 0.04). : uitwisseling gegevens tussen DISCIMUS en LARS. Een toelichting door Peter Van Poucke, Agentschap voor Onderwijsdiensten. : CLB-opdrachten vanuit integrale jeugdhulp. Een toelichting bij de teksten ontwikkeld vanuit het overleg gemandateerden CLB IROJ.

4 Directiedagen CLB schooljaar 2015-2016
20/11/15 23/02/16 31/05/16 Voorstel van agendapunten: Ppt presentatie directiedag via website

5 Een terugblik op het lopende schooljaar en een blik vooruit: waar willen we in de toekomst naar toe met leerlingenbegeleiding? Een dialoog met Leen Van Heurck, raadgever minister Crevits.

6 PERSONEELS – AANGELEGENHEDEN

7 Vaste benoeming

8 Vaste benoeming - Wervingsambten
Dit jaar Nieuwe ingangsdata benoeming: 1/7 en 1/10 Vanaf volgend schooljaar Twee ingangsdata blijven:1/7 en 1/10 Nieuwe procedure vacantverklaring

9 Vaste benoeming Voor selectie – en bevorderingsambten is er niets gewijzigd

10 HUIDIGE TOESTAND SCHOOLJAAR ‘14 – ‘15

11 Vaste benoeming: huidige toestand
15/04/15 15/05/15 30/06/15 31/08/15 01/09/15 31/12/15 01/01/16 lijst vacante betrekkingen + betrekkingen die zullen vacant worden door TBSVP of pensionering 15/4 - 1/9 + AO/BZ 15/4 openbaar maken lijst vacante betrekkingen - 720 d DA - 360 d ambt 720 dagen DA AP AM CLB's - verdeling van de betrekkingen - naleving R/W - TADD aanstelling TADD in ambt kandidaat-stelling datum vaste benoeming voor zover betrekking nog vacant is

12 Nieuwe toestand: 1/5/15 TOESTAND 2015

13 VB: nieuwe toestand jaar 2015
15/04/15 15/05/15 30/06/15 01/07/15 31/08/15 01/09/15 30/09/15 01/10/15 - lijst vacante betrekkingen + betrekkingen die zullen vacant worden door TBSVP of pensionering 15/4-1/9 + AO/BZ 15/4 openbaar maken lijst vacante betrekkingen - TADD in ambt kandidaat- stelling datum vaste benoeming voor zover betrekking nog vacant is - 720 d DA AP AM CLB's - verdeling van de betrekkingen - naleving R/W - TADD aanstelling - TADD in ambt kandidaat- stelling datum vaste benoeming voor zover betrekking nog vacant is - 720 d DA - 360 d ambt - 720 d DA - 360 d ambt uiterste indieningsdatum vaste benoeming: 30/9/15 uiterste indieningsdatum vaste benoeming: 31/12/15

14 Nieuwe toestand: 1/9/15 TOESTAND 2016

15 VB: nieuwe toestand 01/03/16 01/04/16 30/06/16 01/07/16 01/09/16
30/09/16 01/10/16 - lijst vacante betrekkingen + betrekkingen die zullen vacant worden door TBSVP of pensionering 1/3 -1/9 + AO/BZ 1/3 - openbaar maken lijst vacante betrekkingen - TADD in ambt kandidaatstelling - 720 dagen DA - 360 dagen in ambt - datum vaste benoeming voor zover betrekking nog vacant is - verdeling van de betrekkingen - naleving R/W - TADD aanstelling - TADD in ambt kandidaatstelling - 720 dagen DA - 360 dagen in ambt - datum vaste benoeming voor zover betrekking nog vacant is uiterste indieningsdatum vaste benoeming: 30/9/16 uiterste indieningsdatum vaste benoeming: 31/12/16

16 Samenvatting Vacantverklaring: 15/04/2015
Mededeling vacante betrekking: 15/05/2015 Ingangsdatum op 01/07/2015 en 01/10/2015: 01/07/2015: TADD-aanstelling op 30 juni 2015 01/10/2015: voor wie op 01/07/2015 nog niet in aanmerking komt voor een benoeming TADD-aanstelling op 30 september 2015

17 Praktische zaken Mededeling van de vaste benoeming via een RL-1 : asap
Uittreksel strafregister - model 2: niet ouder dan 1 jaar bij een eerste vaste benoeming of bij een benoeming in een nieuw ambt Taalkennis - nationaliteit Studiebewijs VE/VO: definitief

18 Loopbaanonderbreking wegens medische bijstand (LBO MB)
LBO MB eindigt binnen een periode van 7 kalenderdagen vóór of tijdens de herfst- , kerst- , krokus- en paasvakantie en start gedurende diezelfde vakantie of binnen een periode van 7 kalenderdagen na diezelfde vakantie -> tussenliggende periode wordt TBS-PA

19 Gedeeltelijke loopbaanonderbreking wegens medische bijstand (GLBO MB)
90 dagen vanaf 15/02/16 62 dagen 1/09/15 – 01/11/15 33 dagen 12/11/15-14/12/15 34 dagen 1/01/16 – 3/02/16 30/10/15 02/11/15 08/11/15 12/11/15 14/12/15 21/12/15 1/01/16 03/01/16 08/02/16 14/02/16 herfstvakantie kerstvakantie krokusvakantie TBS PA TBS PA TBS PA

20 Loopbaanonderbreking wegens medische bijstand (LBO MB)
LBO MB doortrekken overeenkomstig regelgeving RVA Periode komt dan in aanmerking voor verhoogde uitkering RVA Periodes van TBSPA: Geen salaris Bezoldiging zomervakantie wordt verminderd Komen in aanmerking voor de geldelijke anciënniteit Worden niet in aanmerking genomen voor de 60 maanden rechthebbend TBSPA

21 Beperking vervangingen
1 september 2015

22 Principe Als de afwezigheid van de titularis gestart is in de periode van 14 kalenderdagen vóór, of tijdens de herfst-, kerst-, krokus- en paasvakantie kan er geen vervanger, in die periode, worden bezoldigd. Na de vakantie kan de vervanger enkel worden bezoldigd voor zover de afwezigheid meer dan 10 werkdagen bedraagt.

23 Van toepassing op: Gewoon secundair onderwijs
Buitengewoon secundair onderwijs Deeltijds secundair onderwijs Deeltijds Kunstonderwijs Volwassenenonderwijs Centra voor leerlingenbegeleiding Voor alle ambten m.u.v. directeur

24 Niet van toepassing op:
(Semi-)internaten Het basisonderwijs Opvangcentra

25 AgODi gaat radicaal digitaal
Instellingen en leerlingen Personeel Digitale salarisbrief wordt de standaard

26 DIGITALE SALARISBRIEF

27 Digitale salarisbrief
September 2015: veralgemening van het Zoomit-systeem: Digitale salarisbrief wordt de standaard momenteel naar (streefcijfer) Voordelen: Elke maand een salarisbrief beschikbaar Kostenbesparend van ongeveer 3 miljoen bladzijden papier naar ongeveer 1,5 miljoen Milieuvriendelijk: digitaal bewaard en blijvend beschikbaar

28 Digitale salarisbrief
Heel wat personeelsleden krijgen vanaf september 2015 geen papieren salarisbrief meer Automatische omschakeling wanneer technisch mogelijk (zie volgende slide) Het is altijd mogelijk om toch nog papier te krijgen. Daar is wel een actie voor nodig: contacteer onze helpdesk! Bij het papieren rekeninguittreksel van het vakantiegeld gaat een brief met alle nodige informatie.

29 Digitale salarisbrief

30 Digitale salarisbrief
AgODi werkt momenteel aan een website om salarisgegevens interactief te kunnen raadplegen Toegankelijk voor alle personeelsleden (via Mijn Onderwijs) Schoollisting

31 Toezicht M decreet door Vera Van de Velde.

32 5 pijlers van M toezicht Pijler 1 : Adviezen formuleren
Pijler 2: Stimulerende rol Pijler 3 : Rapporteren Pijler 4: Professionaliteit Pijler 5 : Afstemmen Toegelicht tijdens vorige presentatie Vandaag : hoe zal de M verkenning er volgend schooljaar concreet uitzien? Pijler 1 : nog geen adviezen Pijler 2 : verkenning gebaseerd op communicatie, transparantie, betrokkenheid van alle actoren Pijler 3 : onderliggende onderzoeksvragen ter voorbereiding van rapportering Pijler 4 : try out, evaluatie en bijsturing, interne en externe uitwisseling van expertise Pijler 5 : afstemmen met centra, koepels, departement, beleid, verificatie … huidige SL systeem afstemmen op de (nieuwe) noden van toezicht in CLB

33 5 accenten van M toezicht
Verkennen van de situatie ter plaatse Aandacht voor communicatie en interactie Aandacht voor rol van CLB én van scholen Afstemming: sector overleg - verificatie Afstemming met huidig DL systeem 1* We willen het implementatietraject ondersteunen door de centra op een gelijkgerichte manier te verkennen, concrete toelichting volgt. 2* We willen daarbij oog en oor hebben voor de inbreng van de centra (en de scholen) : kansen, knelpunten, ervaringen … 3* We willen benadrukken dat M niet enkel een verhaal is voor CLB maar ook voor de scholen 4* Samen: inspectie, begeleiding, sector, departement, kabinet (= sectoroverleg) ook afstemming met verificatie 5* Kans grijpen om eigen DL systeem te evalueren en bij te sturen, aangepast aan de evolutie in CBL (M, IJH, audit …)

34 organisatie van de verkenning
1* Per 9 centra : gespreksforum in Brussel 2* Plaats bezoek aan 72 centra Aankondiging per 9 centra + gespreksforum Vooraf: inkijken van bestaande documenten 3* Plan : verkenning en DL afstemmen Planning DL in 2015/16 aanpassen ifv M engagement. 1* Gespreksforum: ruimte bieden om zorgen, bedenkingen, kansen, knelpunten… te ventileren. Algemene boodschappen capteren als kwalitatieve data. informeren over de werkwijze van de verkenning (planlast … ) concreet: halve dag, di vm 2* plaatsbezoeken : 2 of 3 inspecteurs, max 2 dagen , vooraf contact en afspraken , transparante verwerking van gegevens 3* geen DL in 15/16, Indien tegen woensdag bekrachtigd door minister, vermelden, indien niet: vermelden dat dit plan ter bekrachtiging voorligt bij de minister.

35 kijkwijzer CLB communicatie en ‘open gesprek’
Afgestemd op de regelgeving en Prodia Onderliggende onderzoeksvragen (rapportering) Kijkwijzer met rijke beschrijvingen = basisdocument Hanteerbare kaders / bouwstenen/ verslagsjabloon Transparant: sectoroverleg / PBD / website communicatie en ‘open gesprek’ Pijler : vertrouwen, transparantie, gezamenlijke doelgerichtheid Kijkwijzer : te finaliseren na try outs -> transparant beschikbaar gecommuniceerd via volgend sector overleg / komt op website OI / communicatie via PBD en ISC Prodiagnostiek In sloegen de onderwijskoepels en de CLB-centrumnetten de handen in elkaar en startten ze een project op om diagnostische protocollen binnen onderwijs te ontwikkelen. Ze kregen hierbij de steun van de Vlaamse overheid, die hen de mogelijkheid gaf om mensen vrij te stellen in het project. De ambitie van het project is het realiseren van gelijkgerichte, kwaliteitsvolle en wetenschappelijk verantwoorde diagnostiek in leerlingenbegeleiding.  De protocollen die ontwikkeld werden, zijn concreet uitgewerkte procedures die vastleggen hoe in de diagnostische praktijk gehandeld en beslist moet worden, met inbegrip van de specifieke instrumenten en de daarbij horende interpretatie- en beslissingscriteria in functie van een vraagstelling. Deze protocollen worden dus de leidraad om het diagnostisch proces te structureren. De protocollen vertrekken vanuit de realiteit dat leerlingenbegeleiding een taak is van school en CLB samen. Daarom zijn ze gebaseerd op de principes van handelingsgericht werken en handelingsgerichte diagnostiek. Deze uitgangspunten vertalen zich concreet in diagnostische protocollen die duidelijk ingebed zijn in een continuüm van zorg op school. Deze werkwijze moet ervoor zorgen dat elke leerling een correct antwoord krijgt op zijn of haar specifieke onderwijs- en opvoedingsnoden. Op die manier willen we elke leerling de kans bieden op een optimale ontwikkeling en een gelijkwaardige participatie aan het school- en klasgebeuren.

36 RAAMWERK voor CLB kijkwijzer
1* Neemt het CLB haar school-ondersteunende rol op in alle fasen van het zorgcontinuüm? 2* Vervult het CLB haar draaischijffunctie in kader van schoolondersteuning en van handelingsgerichte diagnostiek? 3* Worden de onderwijsbehoeften en de ondersteuningsbehoeften in de fase van uitbreiding van zorg multidisciplinair in kaart gebracht? Wordt de classificerende diagnostiek in multidisciplinair overleg vertaald in onderwijs- en ondersteuningsbehoeften? Kijkwijzer: Verkennende gesprekken CLB in het kader van M-decreet. 1. Neemt het CLB haar school-ondersteunende rol op in alle fasen van het zorgcontinuüm? Beleid en visie: algemeen Planmatig, systematisch en transparant op maat van de school Gericht op verhogen van functioneren en welbevinden binnen 4 begeleidingsdomeinen. Aanbod van schoolondersteuning op basis van analyse van bevindingen CLB (o.a. data i.v.m. Buo-verslagen, gemotiveerde verslagen, attestwijzigingen en overgangen van GON naar BuO) School kan CLB betrekken in schooleigen verbetertrajecten. De schoolondersteuning wordt planmatig, systematisch en transparant op maat van de school uitgewerkt en heeft betrekking op het verhogen van het functioneren en welbevinden van alle leerlingen (ook doelgroep-leerlingen) binnen de vier begeleidingsdomeinen. Het formuleren van schoolondersteunende prioriteiten door het CLB-team gebeurt steeds op basis op een analyse van haar bevindingen over leerlingen en hun specifieke problemen. Het team besteedt o.a. aandacht aan data i.v.m. Buo-verslagen, gemotiveerde verslagen, attestwijzigingen en overgangen van GON naar BuO. In overleg met de school, leidt dit tot concrete doelen, acties en bijsturingen die neergeschreven zijn in de bijzondere bepalingen/afsprakennota. Indien de school niet ingaat op het aanbod van schoolondersteuning, wordt dit eveneens neergeschreven in de bijzondere bepalingen/afsprakennota. Vanuit haar eigen analyse van individuele leerlingenproblemen kan de school het CLB betrekken bij de ondersteuning voor verbetertrajecten. Afsprakennota Bijzondere Bepalingen Secundair/Basis CLB 2e actor Schoolondersteuning team in fase 0 en 1 ( brede basiszorg en verhoogde zorg) gericht op: Versterken van deskundigheid leerkrachten Zorgbeleid opgebouwd volgens fasen van zorgcontinuüm Zorgbeleid opgebouwd volgens principes van HGW Zorgbeleid gericht op de implementatie van de Prodia-protocollen Beleid over gepaste en redelijke aanpassingen Afstemming school/CLB/PB-competentiebegeleiders Ondersteunen van het handelingsplanmatig werken In de fase van brede basiszorg en van verhoogde zorg ligt de focus van de schoolondersteuning op het versterken van de deskundigheid van leerkrachten bij het opvangen van leerlingen en bij signaaldetectie, op het uitbouwen van een zorgbeleid volgens de fasen van het zorgcontinuüm, op HGW en op het gebruik van de Prodia-protocollen. De samenwerking tussen school, pedagogische begeleiding en CLB is aanvullend, heeft aandacht voor specifieke expertise en invalshoeken en leidt tot heldere afspraken over wie welke schoolondersteuning zal opnemen. Daarnaast ondersteunt het CLB de scholen bij het uitbouwen van een beleid over gepaste en redelijke aanpassingen, waaronder remediërende, differentiërende, compenserende of dispenserende maatregelen. In het BuO ligt de focus van de schoolondersteuning op het versterken van de deskundigheid van leerkrachten bij het opvangen van leerlingen en bij signaaldetectie en op het ondersteunen van de uitbouwen van het handelingsplanmatig werken. De samenwerking tussen school, pedagogische begeleiding en CLB is aanvullend, heeft aandacht voor specifieke expertise en invalshoeken en leidt tot heldere afspraken over wie welke schoolondersteuning zal opnemen. CLB 1e actor Schoolondersteuning team in fase 2 (uitbreiding van de zorg) gericht op: Ondersteuning school bij het uitwerken van een beleid rond inclusiegericht werken Afspraken taakverdeling CLB/PB-competentiebegeleiders In de fase van uitbreiding van zorg ondersteunt het CLB de school bij het uitwerken van een beleid over gemeenschappelijk/individueel aangepast curriculum, GON-begeleiding, disproportionaliteit ... Ze doet dit door samen met de school een systematiek te ontwikkelen om de pro's en de contra's van mogelijke vervolgtrajecten geobjectiveerd in kaart te brengen. Het CLB stimuleert en sensibiliseert de school om ook na de fase van uitbreiding van zorg inclusiegericht te blijven werken. Het CLB maakt afspraken met de school rond een mogelijke taakverdeling met de competentiebegeleiders. Secundair/Ba Zorgoverleg Schoolondersteuning van leerlinggebonden aanbod in fase 1 (verhoogde zorg): Bijkomende maatregelen in overleg met school, leerling, ouders (en externen) Maatregelen gericht op het volgen van het gemeenschappelijk curriculum en maximale participatie aan het klasgebeuren In de fase van verhoogde zorg ondersteunt het CLB de school binnen het leerlinggebonden aanbod. Ze bekijkt samen met de school, de leerlingen, de ouders en ev. externe hulpverleners welke bijkomende maatregelen nodig zijn om het leerproces, het welbevinden en het sociaal functioneren te ondersteunen in functie van een maximale participatie aan het klasgebeuren en het volgen van het gemeenschappelijk curriculum. Afsprk.nota Secundair/ BaO Casestudie Schoolondersteuning van Leerlinggebonden aanbod na fase 2 (na uitbreiding van de zorg): Ondersteunen bij een op maat gesneden vervolgtraject in overleg met school, leerling, ouders Gericht op het volgen van het gemeenschappelijk curriculum met extra maatregelen OF op het objectiveren van de disproportionaliteit i.f.v. IAC Na de fase van uitbreiding van zorg onderzoekt het CLB samen met de leerling, de ouders en de school welk vervolgtraject het meest aangewezen is. Het gaat over een op maat gesneden vervolgtraject om de leerling zoveel mogelijk ondersteunende maatregelen, ook GON-ondersteuning, te bieden om het gemeenschappelijk curriculum te kunnen volgen. Bij een vervolgtraject voor een individueel aangepast curriculum, wordt de disproportionaliteit van de maatregelen geobjectiveerd. Case-studie 2. Vervult het CLB haar draaischijffunctie in kader van schoolondersteuning en van handelingsgerichte diagnostiek? 2.1. Beleid: - Externe diensten aanreiken ter ondersteuning van het zorgbeleid van de school. - Ondersteuning bij de implementatie van schoolextern aanbod. - Afstemming zoeken tussen aanbod externe diensten met school, CLB en PB-competentiebegeleiders. - Ondersteunen van samenwerking tussen scholen gewoon en buitengewoon onderwijs. Het CLB neemt haar draaischijffunctie in het kader van schoolondersteuning op door vanuit haar expertise externe diensten die een relevant aanbod bezitten inzake zorgbeleid aan te reiken en afstemming te zoeken met de school, CLB en pedagogische begeleiding. Het CLB ondersteunt de school bij de implementatie van dit schoolextern aanbod. Het CLB ondersteunt de samenwerking van de scholen voor gewoon en voor buitengewoon onderwijs. Kwaliteitshandboek 2.2. Zorgoverleg CLB 1ste actor Fase van uitbreiding van de zorg binnen leerlinggebonden aanbod. Inschakelen van netwerkpartners binnen de fase van handelingsgerichte diagnostiek. Ondersteuning van leerling, ouders en school tijdens fase 2 door netwerkpartners Extra aandacht voor specifieke doelgroepen In de fase van uitbreiding van zorg neemt het CLB binnen de leerlinggebonden aanbod haar draaischijffunctie op door binnen de fasen van handelingsgerichte diagnostiek netwerkpartners in te schakelen ter ondersteuning van de leerling, de ouders of de school. Het CLB besteedt hierbij extra aandacht aan ondersteuning van specifieke doelgroepen. 3. Worden de onderwijsbehoeften en de ondersteuningsbehoeften in de fase van uitbreiding van zorg multidisciplinair in kaart gebracht? Wordt de classificerende diagnostiek in multidisciplinair overleg vertaald in onderwijs- en ondersteuningsbehoeften? 3.1. Beleid Kwaliteitscriterium multidisciplinair werken: expliciteren van doelen voor teamoverleg Kwaliteitscriterium multidisciplinair werken: criteria voor aanduiding casussen voor teamoverleg Kwaliteitscriterium multidisciplinair werken: expliciteren van taakverdeling voor verschillende disciplines Kwaliteitscriterium multidisciplinair werken: open communicatie en wederzijds respect Het CLB staat in voor kwaliteitsvol multidisciplinair werken door duidelijke doelen en verwachtingen te formuleren voor het teamoverleg binnen de fasen van HGD. De taakverdeling voor de verschillende disciplines is geëxpliciteerd, er zijn duidelijke criteria die vastleggen welke casussen behandeld worden op het teamoverleg binnen de strategie- en de integratie-& aanbevelingsfase. Het beleid heeft aandacht voor een goede teamgeest zoals wederzijds respect en open communicatie. Zelfevaluatie 3.2. Zorgoverleg Casussen multidisciplinair behandelen in strategie- en integratie- & aanbevelingsfase Vertalen van classificerende diagnostiek in onderwijs- en ondersteuningsbehoeften. Het structureel ingebouwd teamoverleg heeft tot doel casussen multidisciplinair te behandelen binnen de strategie- en de integratie-& aanbevelingsfase en voorkomt dat dit overleg enkel op het einde van een HGD-traject plaatsvindt. De conclusies van de classificerende diagnostiek worden in het multidisciplinair overleg vertaald in concrete onderwijsbehoeften van leerlingen en ondersteuningsbehoeften van ouders en leerkrachten. 4. Werkt het CLB volgens de principes van handelingsgerichte diagnostiek ? (gewoon én buitengewoon onderwijs) 4.1. Beleid en visie HGD Cyclisch zoek- en beslissingsproces. Met intake, een strategie-, (onderzoeks-) , een integratie- en aanbevelingsfase . Nauwe samenwerking school, ouders en leerling. Aandacht voor wederzijdse beïnvloeding individu en omgeving. Aandacht positieve kenmerken. Respecteren van doorlooptijden De visie op diagnostiek vertrekt van handelingsgerichte diagnostiek. Het is een cyclisch zoek- en beslissingsproces waarin informatie over het individu en zijn omgeving wordt verzameld, geïnterpreteerd en afgewogen met als doel de problemen of de hulpvragen te analyseren en te verklaren met het oog op adequate advisering voor het handelen. Het proces verloopt volgens systematische procedures, in samenwerking met de school, de ouders en de leerlingen met aandacht voor positieve kenmerken en voor de wisselwerking en wederzijdse beïnvloeding van het individu en de omgeving. Het CLB respecteert de doorlooptijden die verbonden zijn aan het diagnostisch traject. 4.2. beleid en visie CD Visie op verhouding tussen handelingsgerichte en classificerende diagnostiek. Criteria voor classificerende diagnostiek. Criteria voor classificerende diagnostiek door externe diensten. Bewaken van meerwaarde van classificerende diagnostiek voor onderwijs-en ondersteuningsbehoeften. Het CLB heeft een visie op de verhouding tussen handelingsgerichte en classificerende diagnostiek. Er zijn duidelijke criteria die aangeven wanneer classificerende diagnostiek nodig is en wanneer hiervoor doorverwezen wordt naar externe diensten. Het CLB bewaakt de meerwaarde van classificerende diagnostiek voor de onderwijsbehoeften van leerlingen en voor de ondersteuningsbehoeften van ouders en leerkrachten. 4.3. Zorgoverleg Transparante communicatie met school, ouders, leerlingen en externe diensten. Transparante communicatie in alle fasen Aandacht voor noden en inbreng van alle betrokken Aandacht voor inbreng leerling Aandacht voor specifieke doelgroepen In de verschillende fasen van het handelingsgericht traject worden, naast de school, ook ouders, leerlingen en ev. externe hulpverlening betrokken. Via een transparante communicatie zijn deze partners op de hoogte van de verdere stappen die in de verschillende fasen van het traject genomen worden, de reden voor deze stappen en de timing. De inbreng en de noden van deze partners in de verschillende fasen zijn belangrijk. Bij de ouders heeft het CLB-team aandacht voor de noden van ouders uit specifieke doelgroepen. Het CLB-team bewaakt dat de leerling inbreng heeft. Intake Acties in de fase van verhoogde zorg en effecten in kaart brengen (ook aanpak externen) Zicht op noden leerling, ondersteuningsbehoeften van leerkracht en ouders Zowel positieve aspecten als problemen Bij attestwijziging BuO: effecten van handelingplanning + nieuwe ontwikkelingen in kaart Bij attestwijziging GON: effecten van de extra maatregelen + nieuwe ontwikkelingen in kaart In de intake worden de gegevens over de acties in de fase van verhoogde zorg en hun effecten meegenomen, zo nodig vervolledigd en verder uitgediept (doel, aanpak, middelen, frequentie, wat werkt/wat werkt niet/waarom ... ). Er is steeds aandacht voor positieve effecten als voor problemen. Dit gebeurt zowel voor de acties op school, thuis en door externen. Daardoor komen de noden van de leerling, de ondersteuningsbehoeften van het leerkracht en de ouders en de aanpak van externen scherper in beeld. Bij de vraag tot attestwijziging in het BuO worden in de intake de effecten van het handelingsplanmatig werken, het welbevinden en nieuwe ontwikkelingen bij het kind en het gezin nauwkeurig in kaart gebracht. Daarnaast worden de noden van de leerkrachten en het schoolteam bekeken. Er is steeds aandacht voor positieve effecten als voor problemen. Het CLB neemt een vraag tot attestwijziging binnen het BuO pas op als een leerling voldoende tijd in een type BuO heeft doorgebracht zodat de (geringe) effecten van de aanpak voldoende onderbouwd zijn. Bij de vraag tot attestwijziging binnen GON worden in de intake de effecten van de extra maatregelen om aan te sluiten bij het gemeenschappelijk curriculum, het welbevinden en nieuwe ontwikkelingen bij het kind, het gezin nauwkeurig in kaart gebracht. Daarnaast worden de noden van de leerkrachten en het schoolteam bekeken. Er is steeds aandacht voor positieve effecten als voor problemen. Het CLB neemt een vraag tot attestwijziging binnen GON pas op als een leerling voldoende tijd GON-ondersteuning heeft gekregen zodat de (geringe) effecten van de aanpak voldoende onderbouwd zijn. Strategie fase Multidisciplinair teamoverleg met alle disciplines. Ordenen van gegevens via wetenschappelijke kaders en gericht op brede geobjectiveerde beeldvorming. Aandacht context specifieke doelgroepen Hypotheses omzetten in heldere, meetbare en concrete onderzoeksvragen. In de strategiefase zijn bij het multidisciplinair teamoverleg alle disciplines betrokken. Het overleg focust enerzijds op het ordenen van de gegevens via wetenschappelijk onderbouwde kaders en op brede, geobjectiveerde beeldvorming: zowel kenmerken van het functioneren kind, school, thuis, omgeving als de interactie ertussen, met aandacht voor belemmerende en ondersteunende factoren. Er is extra aandacht voor de specifieke context van kansarme gezinnen. Anderzijds worden op het teamoverleg hypotheses geformuleerd die omgezet worden in heldere, meetbare en concrete onderzoeksvragen. Indien vanuit de intake voldoende gegevens voorhanden zijn, is geen onderzoek nodig en kan direct overgegaan worden naar integratie- & aanbevelingsfase. CLB-onderzoek is doelgericht. CLB-onderzoek is kwaliteitsvol. CLB-onderzoek is handelingsgericht, in actieve betrokkenheid met ouders, school en leerling. Het CLB-onderzoek gebeurt doelgericht: er worden niet méér onderzoeksmiddelen gebruikt dan nodig, er wordt een brede waaier aan onderzoeksmethodes gebruikt (vb. onderzoek, gesprek, observatie, meting, een bepaalde aanpak uitproberen en het effect nagaan …). Er worden enkel onderzoeksmiddelen en -methodes gekozen die effectief bijdragen tot een antwoord op de onderzoeksvragen. De (onderzoeksgegevens)gegevens van de school en van externen worden benut. Het CLB-onderzoek is kwaliteitsvol: het onderzoek wordt zorgvuldig voorbereid en uitgevoerd, men hanteert onderzoeksmiddelen die (cultuur)fair zijn en die voldoen aan de criteria van psychometrische kwaliteit (valide, betrouwbaar, kwalitatieve normen). Het CLB-onderzoek gebeurt handelingsgericht: men onderzoekt zoveel mogelijk binnen de context, liefst in verschillende situaties en ook in situaties waar het wél goed loopt. Op die manier wordt door het onderzoek het inzicht in veranderingsmogelijkheden bij de leerling en/of zijn context verhoogd en worden er handvatten voor oplossingen gegenereerd. Door de ouders, de school en de leerling zo actief mogelijk in het CLB-onderzoek te laten meewerken, benut het CLB hun deskundigheid en ervaring tijdens het diagnostisch proces, wat de handelingsgerichtheid van advies verhoogt. Het is noodzakelijk dat de CLB-medewerker de leerling in de onderzoeksfase ziet, waar mogelijk in zijn context. Lars Diagnost. Onder zoek Afstemming met ouders en school over korte- en langetermijn doelen Zowel nieuwe als reeds uitgeprobeerde maatregelen Focus op veranderbare aspecten Zelevaluatie Na het diagnostisch onderzoek bereikt het CLB met de ouders en de school afstemming over lange en korte termijn doelen, over de onderwijs-, opvoedings- en ondersteuningsbehoeften, en over de aanbevelingen. De aanbevelingen omvatten zowel nieuwe als reeds uitgeprobeerde maatregelen die door de school, CLB, leerling,ouders of externen uitgevoerd worden. De focus ligt op wat veranderbaar is. Bij moeilijk of niet-veranderbare aspecten bij de leerling wordt ingezet op het aanpassen van de context van de leerling, zowel naar (ortho)didactische leermiddelen en technologie als naar ondersteuning en attitudes van de betrokkenen. Attest wijzi ging Overstap naar ander type BuO/GON niet tijdens het schooljaar Bij een attestwijziging binnen het BuO of GON wordt na het (classificerend) diagostisch onderzoek afstemming met CLB, ouders en school bereikt over de lange en korte termijn doelen, over de onderwijs-, opvoedings- en ondersteuningsbehoeften, en over de aanbevelingen. Het CLB bewaakt dat een overstap naar een ander type BuO/GON niet tijdens het lopende schooljaar gebeurt. Registra tie Registratie in LARS Data voor reflectie over doelgerichtheid en efficiëntie van eigen handelen Data als startpunt voor overleg school. De relevante informatie uit acties van teamleden en de conclusies van multidisciplinair teamoverleg in de verschillende fasen van het HGD-traject worden in LARS geregistreerd. Deze data vormen de basis voor het multidisciplinair team om na te denken over de doelgerichtheid en efficiëntie van hun handelen en kunnen het startpunt vormen voor overleg met de school rond schoolondersteunende activiteiten. 5. Voldoen de gemotiveerde verslagen aan de regelgeving ? 5.1. regelgeving synthese handelingsgericht diagnostisch proces: onderwijsbehoeften en sterktes lln, ondersteuningsbehoeften ouders en lkr, STICORDI, noodzaak GON ifv gemeenschappelijk curriculum aanduiding type BuO aanduiding ernst handicap aard ondersteuning van BuO-school op school, leraar- en of leerlingenniveau aard integratie handtekening alle betrokken partijen + datum opmaak Case- studie Het gemotiveerd verslag bevat ten minste de volgende analysegegevens: - de synthese van het handelingsgericht diagnostisch proces met inbegrip van de onderwijsbehoeften en de sterktes van de leerling; de ondersteuningsbehoeften van de ouders; de ondersteuningsbehoeften van het schoolteam die in overleg tussen de leerling, de ouders, het schoolteam en het CLB zijn vastgelegd; de STICORDI-maatregelen die voor de leerlingen genomen of nodig zijn; de motivering dat de ondersteuning in het kader van GON nodig en voldoende is om de leerling binnen het gemeenschappelijk curriculum te laten participeren - de aanduiding van het type BuO; voor die types waarvoor de regelgeving classificerende diagnostiek voorschrijft, worden de betreffende criteria vermeld - een aanduiding van de ernst van de handicap voor de types 4, 6 en 7 zoals in de regelgeving is voorgeschreven - de aard van de ondersteuning die de BuO-school op school-, leraar- of leerlingenniveau zal bieden in termen van algemene of handicap-specifieke expertise en de betrokkenheid van de personeelsleden die daarvoor zullen ingezet worden - de beschrijving van de aard van de integratie (volledig, gedeeltelijk, permanent, tijdelijk) - de handtekening van alle betrokken partijen (bekwame leerling, ouders, de directeur van de school voor gewoon onderwijs, de directeur van de BuO-school en de directeur van het CLB) - de datum van opmaak van het gemotiveerd verslag en de ingangsdatum van het GON 6. Voldoen de verslagen aan de regelgeving? 6.1. regelgeving beschrijving ondernomen acties voor lln, ouders en lkr in fase 0 en fase 1 aantonen dat maatregelen disproportioneel of onvoldoende zijn omschrijving van de onderwijsbehoeften volgens classificatiesysteem onderwijsbehoeften niet louter door SES-kenmerken nood aan paramedische ondersteuning bij overstap OV4 type Het verslag geeft duidelijk aan wat er op schoolniveau in de fase van brede basiszorg en in de fase van verhoogde zorg feitelijk ondernomen is in termen van concrete maatregelen en acties. Het gaat daarbij niet enkel om de onderwijsbehoeften van de leerling, maar ook om de ondersteuningsbehoeften van de leraren en de ouders. (zie vraag 17). Indien een fase in uitzonderlijke omstandigheden niet is doorlopen, zal de school motiveren waarom dat voor deze leerling niet relevant was. De maatregelen die nodig zijn om het gemeenschappelijk curriculum te blijven volgen, zijn disproportioneel of onvoldoende. Alle wettelijke criteria zijn zorgvuldig en geobjectiveerd in kaart gebracht en het perspectief op inclusie wordt maximaal gehouden: Neutraliseert de maatregel de barrières vanuit de omgeving? Is de maatregel doeltreffend zodat een persoon met een handicap daadwerkelijk kan participeren? -Maakt de maatregel de evenwaardige participatie van de persoon met een handicap mogelijk? -Zorgt de maatregel ervoor dat de persoon met een handicap zelfstandig kan participeren? -Waarborgt de maatregel de veiligheid van de persoon met een handicap? Is de aanpassing redelijk? Wat is de financiële impact van de aanpassing? -Wat is de organisatorische impact van de aanpassing? -Wat is de te verwachten frequentie en duur van het gebruik van de aanpassing door personen met een handicap? -Wat is de impact op de levenskwaliteit van een reële of potentiële gebruiker(s) met een handicap? -Wat is de impact van de aanpassing op de omgeving en op andere gebruikers? Wat is de impact van het ontbreken van gelijkwaardige alternatieven? -Wat is het impact van het verzuim van het treffen van voor de hand liggende of wettelijk verplichte normen? De onderwijsbehoeften van de leerling worden omschreven volgens een wetenschappelijk onderbouwd classificatiesysteem dat de langdurige en ernstige participatieproblemen definieert als een samenspel van: één of meerdere functiebeperkingen op mentaal, psychisch, lichamelijk of zintuigelijk vlak - beperkingen bij het uitvoeren van activiteiten - persoonlijke en externe factoren Bij een overstap naar het BuO, bewaakt het CLB-team dat de onderwijsbehoeften van de leerling niet louter toe te schrijven zijn aan SES-kenmerken. Het CLB-team bekijkt of zowel de school als het CLB-team zelf voldoende aandacht hebben gehad voor barrières en specifieke noden aan ondersteuning van dit leerling en deze ouders die samenhangen met kansarmoede Het verslag geeft aan welk type buitengewoon onderwijs voor deze leerling met deze onderwijsbehoeften van toepassing is. Bij een overstap naar OV4 is de inzet van (para)medisch, sociaal, psychologisch, orthopedagogisch personeel in een gespecialiseerd onderwijssetting nodig is om de onderwijsdoelen te kunnen bereiken. 7. Ondersteunt en bewaakt het CLB de planmatige, systematische en transparante aanpak van de evaluaties in het type basisaanbod in functie van een overstap naar het gewoon onderwijs? 7.1. Beleid Afstemming CLB-BuOschool: taakverdeling, onderzoeksinstrumenten en leerlingengegevens i.f.v. vraag van een terugkeer naar gewoon onderwijs Het CLB maakt duidelijke afspraken met de school BuO over de taakverdeling, de onderzoeksinstrumenten en welke leerlinggegevens nodig zijn om te beantwoorden aan de criteria voor een terugkeer naar het gewoon onderwijs. Het CLB bewaakt dat de school leerlingen die tussentijds aan deze criteria voldoen de overstap naar het gewoon onderwijs kunnen maken. Indien nodig neemt het CLB zelf het initiatief. Afsprakennota’s BuO/BubaO 7.2. Zorgoverleg Effect van maatregelen afwegen tegenover onderwijs- en ondersteuningsbehoeften Begeleiding van leerling en ouders naar gewoon onderwijs De leerlingen uit type basisaanbod, de ouders, de school en de externe hulpverleners worden in de tweejaarlijkse evaluatie of de evaluatie aan het einde van de opleidingsfase betrokken. Het effect van alle remediërende, differentiërende, compenserende en dispenserende maatregelen wordt zorgvuldig en geobjectiveerd in kaart gebracht en afgewogen tegenover de onderwijs- en ondersteuningsbehoeften om te kunnen beslissen over het al dan niet disproportioneel en onvoldoende karakter van deze maatregelen in het kader van een gemeenschappelijk of individueel aangepast curriculum in een school voor gewoon onderwijs. Bij een positieve beslissing voor een overstap naar het gewoon onderwijs begeleidt het CLB de leerling en de ouders om een passende opleiding en school te vinden (nog verder uitwerken). Cases? 8. Professionalisering team 8.1. Beleid - ondersteuning Ondersteuning om schoolondersteunend te werken: - aanreiken kwaliteitsvolle sjablonen en inspirerende voorbeelden - aanreiken handreiking voor analyse van schoolinterne en CLB-data (doelmatig en in relatie met elkaar) - netwerking met andere CLB’s - formuleren van ondersteuningsbehoeften aan pedagogische begeleiding voor CLB Het CLB ondersteunt de medewerkers om schoolondersteunend te werken door kwaliteitsvolle sjablonen en inspirerende voorbeelden aan te reiken voor afsprakennota's, voor het formuleren van SMART-doelen, voor het aanwenden van data in functie van het ontwikkelen van schoolondersteunende acties op maat van de school ... Er is een goede handreiking over hoe schoolinterne en CLB-data aan elkaar gerelateerd en doelmatig geanalyseerd kunnen worden. Het beleid investeert in netwerking met andere CLB en fomuleert duidelijke ondersteuningsbehoeften aan de pedagogische begeleiding voor de CLB's. Cases – data kwaliteitshandboek 8.2. Beleid - ondersteuning Ondersteuning voor multidisciplinair overleg: - transparantie organisatie - kwaliteitsvolle instrumenten en procedures Het beleid ondersteunt het multidisciplinair overleg door een transparante organisatie van het intern overleg en door kwaliteitsvolle instrumenten en procedures aan te reiken. Dankzij goede afspraken over taakverdeling en tijdsbesteding verloopt het teamoverleg doelgericht en efficiënt. Medewerkers zijn op de hoogte en gebruiken de instrumenten en afspraken. 8.3. Beleid - ondersteuning Ondersteuning van de handelingsgerichte diagnostiek: - implementatie protocollen Prodia - voldoende materiaal en duidelijke procedures - mogelijkheden voor implementatie nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen Het CLB ondersteunt het uitvoeren van kwaliteitsvolle handelingsgerichte diagnostiek door de implementatie van de protocollen Prodia. Er is voldoende materiaal ter beschikking en er zijn duidelijke procedures die ook aandacht hebben voor voor cultuurfaire en classificerende diagnostiek. Het CLB voorziet tijd en geeft verantwoordelijkheden aan personeelsleden voor het opvolgen, doorgeven en implementeren van nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen op vlak van diagnostiek. 8.4. Beleid - ondersteuning Verrijken van competenties teamleden: - nascholingsbehoefen inventariseren - nascholingsplan Het CLB heeft aandacht voor nieuwe ontwikkelingen en het verrijken van de competenties van medewerkers op vlak van schoolondersteuning en uitbreiding van zorg. De vormings- en ondersteuningsbehoeften op vlak van handelingsgerichte en cultuurfaire diagnostiek, multidisciplinair werken, PRODIA, schoolondersteunend werken … worden geïnventariseerd en in het nascholingsplan geïntegreerd. Het nascholingsplan formuleert korte en lange termijndoelen en geeft duidelijk aan welke behoeften intern overleg en de collegiale ondersteuning tegemoet kan komen en voor welke behoeften er externe vorming of ondersteuning nodig is. nascholingsplan 9. Hoe verloopt de interne kwaliteitszorg van de adviezen bij de handelingsgerichte diagnostiek, van de schoolondersteuning en van het multidisciplinair werken? Zelfevaluatie centrum 9.1. Beleid Evaluatie van de schoolondersteunende werking: - acties voor scholen die geen schoolondersteuning willen - wel schoolondersteuning: worden fasen zorgcontinuüm beter doorlopen? - meerwaarde externe partners Het beleid evalueert haar schoolondersteunende werking. Ze heeft hierbij zowel aandacht voor aspecten van de school als van het CLB-team. Het CLB heeft zicht op scholen die niet ingaan op de vraag rond schoolondersteuning en dit leidt tot gerichte acties. Bij scholen die ingaan op schoolondersteuning wordt nagegaan of de fasen van het zorgcontinuüm beter doorlopen worden voordat een vraag aan het CLB gesteld wordt. De meerwaarde van externe partners in kader van schoolondersteuning (cfr. draaischijffunctie) wordt nagegaan. 9.2. Beleid Evaluatie van adviezen na HGD-traject: - analyse - bijsturing handelingsgerichte diagnostiek - bijsturing schoolondersteunende acties in fase 1 - verankering in bijzondere bepalingen Het beleid verzamelt systematisch gegevens over de adviezen op het einde van een HGD-traject (GON-begeleidigen/individueel curriculum/overstap BuO/attestwijzigingen/terugkeer naar gewoon onderwijs). Deze gegevens worden geanalyseerd. Op basis van deze analyse wordt de kwaliteit van de handelingsgerichte diagnostiek verbeterd en worden de schoolondersteunende acties in de fase van verhoogde zorg bijgestuurd. Dit is terug te vinden in de afsprakennota/bijzondere bepalingen. 9.3. Beleid Evaluatie van verlenging in type basisaanbod/ overstap gewoon onderwijs: - verzamelen van follow-up gegevens - bijsturen evaluatiebeleid school - bijsturingen verankeringen in afsprakennota/bijzondere bepalingen Evaluatie van attestwijzigingen: - verzamelen van gegevens over attestwijzigingen binnen BuO en GON - verzamelen van gegevens over overstap van GON naar BuO - analyse van verzamelde gegevens - bijsturen van het beleid i.v.m. attesteringsbeleid en attestwijzigingen Het beleid brengt alle evoluties binnen GON (attestwijziging binnen GON, overstap van GON naar BuO), de attestwijzigingen binnen het BuO en alle eindbeslissingen over een verlenging in het type basisaanbod dan wel een overstap naar het gewoon onderwijs in kaart. Over de leerlingen die de overstap maken, verzamelt het CLB follow-up gegevens om haar evaluatiebeleid bij te sturen. De gegevensverzameling is structureel in de interne kwaliteitszorg verankerd. De bijsturingen worden in de afsprakennota/bijzondere bepalingen geïntegreerd. 9.4. Beleid Evaluatie van het multidisciplinair werken: - kwaliteitsvol, doelgericht en efficiënt? - verbeteracties Het beleid evalueert het multidisciplinair werken. Er wordt nagegaan of binnen de fasen van het HGD-traject een kwaliteitsvolle, doelgerichte en efficiënte multidisciplinaire aanpak gerealiseerd wordt en of er verbeteracties uitgewerkt moeten worden.

37 RAAMWERK voor CLB kijkwijzer
4* Werkt het CLB volgens de principes van handelingsgerichte diagnostiek ? (gewoon én buitengewoon onderwijs) 5* Voldoen de gemotiveerde verslagen aan de regelgeving ? - synthese handelingsgericht diagnostisch proces aanduiding type BuO aanduiding ernst handicap aard ondersteuning van BuO-school op school, leraar- en of leerlingenniveau aard integratie handtekening alle betrokken partijen + datum opmaak

38 RAAMWERK voor CLB kijkwijzer
6* Voldoen de verslagen aan de regelgeving? beschrijving ondernomen acties voor lln, ouders en lkr in fase 0 en fase 1 aantonen dat maatregelen disproportioneel of onvoldoende zijn omschrijving van de onderwijsbehoeften volgens classificatiesysteem onderwijsbehoeften niet louter door SES-kenmerken nood aan paramedische ondersteuning bij overstap OV4 type 7* Ondersteunt en bewaakt het CLB de planmatige, systematische en transparante aanpak van de evaluaties in het type basisaanbod in functie van een overstap naar het gewoon onderwijs?

39 RAAMWERK voor CLB kijkwijzer
8* Professionalisering team Ondersteuning om school- ondersteunend te werken Ondersteuning voor multidisciplinair overleg Ondersteuning van de handelingsgerichte diagnostiek Verrijken van competenties teamleden 9* Hoe verloopt de interne kwaliteitszorg van de adviezen bij de handelingsgerichte diagnostiek, van de schoolondersteuning en van het multidisciplinair werken?

40 kijkwijzer scholen Doel tegenover externe partners:
Scholen betrekken bij het M verhaal Sensibiliseren/ informeren /motiveren Doel voor de eigen organisatie: Interne informatiebron Gericht op doorsijpelen van de eigen interne expertise

41 Raamwerk voor kijkwijzer scholen
1* kwaliteit van de processen: Doeltreffend, Ondersteunend, Doelgericht, Ontwikkelingsgericht 2* Processen leerbegeleiding en afstemming S/C/A 3* Aandacht voor onderzoeksvragen (rapport) 4* Aandacht voor gewoon en buitengewoon (+T9) 5* Aandacht voor afstemming met CLB toezicht

42 Opdracht: Rapporteren
Vertrekpunt: Onderzoeksvragen onderliggend voorzien bij organisatie verkenning (CLB en scholen) Nadruk op heldere en duidelijke informatie Opdracht: informeren van het beleid Terugkoppeling centra en scholen

43

44 Uitwisseling van inschrijvingsgegevens in scholen met CLB.
DISCIMUS - Clb Uitwisseling van inschrijvingsgegevens in scholen met CLB.

45 Verbinding DISCIMUS - CLB
Nu : Clb1 Clb2 Clb3 Clb4 Clb5 Clb6 Clb7 …. Lars InschrijvingenAgODi Edison terugzendingen Opladen in Lars Nu op basis van leerlingzendingen 1/10 en ½ en in- en uit in so. Ook alleen deze met een insznr worden doorgestuurd. Nieuw : op basis van inschrijvingen in DISCIMUS : veel vlugger, actueler ook in het basis, en niet meer via de centra, maar rechtstreeks met lars, en dus raadpleegbaar door de centra. Nieuwe werkwijze Lars Discimus AgODi frequent opladen in Lars

46 DISCIMUS – LARS - CLB Voordelen
Geen manuele verwerking meer van de terugzendingen door de centra. Lars ontvangt frequent actuele gegevens, ook voor het basisonderwijs. Actuele inschrijvings- en persoonsgegevens beschikbaar. Status en planning De uitwisseling is getest. In juni : proefdraaien. Vanaf september : beschikbaar voor alle centra. Frequentie is maandelijks.

47 CLB-opdrachten vanuit integrale jeugdhulp
CLB-opdrachten vanuit integrale jeugdhulp. Een toelichting bij de teksten ontwikkeld vanuit het overleg gemandateerden CLB IROJ.


Download ppt "Directiedag CLB 20 mei 2015."

Verwante presentaties


Ads door Google