Lange termijn gevolgen van prenatale blootstelling aan de Hongerwinter 1944-45 Historische werkgroep NVOG Tessa Roseboom.

Presentatie over: "Lange termijn gevolgen van prenatale blootstelling aan de Hongerwinter 1944-45 Historische werkgroep NVOG Tessa Roseboom."— Transcript van de presentatie:

1 Lange termijn gevolgen van prenatale blootstelling aan de Hongerwinter 1944-45 Historische werkgroep NVOG Tessa Roseboom

2 Mensen die “veilig” in hun moeders buik zaten tijdens de Hongerwinter 1944-45

3 Fetal origins hypothese

4 Voeding tijdens de zwangerschap belangrijk? Controle: 20% eiwit Ondervoed: 8% eiwit 715 dagen 517 dagen 765 dagen 568 dagen Ozanne, Nature 2004

5

6

7 De Hongerwinter 1944-45 Humane equivalent van dierexperimenten Abrupt begin en eind (November 1944 – Mei 1945) Rantsoenen tussen 400 – 800 calorieën per dag Voorheen en daarna goed-gevoede populatie 2414 babies geboren in Wilhelmina Gasthuis, Amsterdam

8 Hongerwinter onderzoek Hongerwinter November 1943 February 1947 1944194519461947 Controle (geboren voor) BlootgesteldControle (verwekt na) laat mid vroeg

9 Follow up Geboortedossiers 2414 babies 2254 (93%) follow-up; 160 niet geregistreed in Amsterdam –50 jaar: 257 (11%) overleden 912 (40%) interview 741 (33%) AMC –58 jaar: 263 (12%) overleden 721 (32%) AMC

10 Kracht Quasi-experiment Afgebakend in tijd en plaats Acute periode van honger Voorheen en later goed gevoed Gedetailleerde documentatie Opsporing mogelijk

11 Hongerwinter 1944-45 Effect op geboortegewicht

12 Effecten van prenatale blootstelling aan de Hongerwinter Bevindingen op 50 jarige leeftijd Roseboom et al Heart 2000 * CHD * BMI Ravelli et al ACJN 1999 * Lipiden profiel Roseboom et al ACJN 2000 * Roseboom et al Br J Haematol 2000 Stollings factoren

13 Het Hongerwinter onderzoek Effect van honger op hart- en vaatziekten (58 jr) Painter AJCN 2006

14 Het Hongerwinter onderzoek Effect van honger op hart- en vaatziekten (58 jr) Painter AJCN 2006 NB: dit effect is even groot als het effect van roken!

15 Het Hongerwinter onderzoek Effect op stress gevoeligheid (58 jr) Bloeddruk Painter et al Journal of Hypertension 2006 * * * * before late mid early after

16 Het Hongerwinter onderzoek Effect op stress gevoeligheid (58 jr) Cortisol De Rooij et al Psychoneuroendocrinology 2006 before late mid early after

17 Het Hongerwinter onderzoek Effect op borst kanker (58 jr) Painter et al AJHB 2006 *

18 Gen-omgevings interacties glucose tolerantie & PPAR γ2 (58 j) De Rooij et al Diabetes Care 2006 *

19 Vroeg Glucose metabolisme Obesitas Lipidenprofiel Stolling Ervaren gezondheid Coronaire hartziekten Borst kanker Stress gevoeligheid Reproductie Mid Glucose metabolisme Longziekten Nierfunctie Reproductie Laat Glucose metabolisme

20 Effect op reproductief succes Leeftijd geboorte eerste kind (vrouwen) Painter et al Human Reproduction 2008

21 Effect op reproductief succes Painter et al Human Reproduction 2008 Kinderloos (vrouwen) Tweelingen (vrouwen) * *

22 Wordt het effect doorgegeven aan de volgende generatie? Slechte gezondheid F2 (‘overig’) Painter et al BJOG 2008 F2 van mannen geboren rond de HWF2 van vrouwen geboren rond de HW *

23 Wordt het effect doorgegeven aan de volgende generatie? Een epigenetische studie

24 www.hongerwinter.nl hongerwinter@amc.uva.nl