psychosociale risico’s ?

Presentatie over: "psychosociale risico’s ?"— Transcript van de presentatie:

1 psychosociale risico’s ?
Wat brengt de nieuwe wetgeving psychosociale risico’s ? Peter Decavele 24 april 2015

2 Inhoud 1. De nieuwe wetgeving inzake psychosociale risico’s 2
Inhoud 1. De nieuwe wetgeving inzake psychosociale risico’s 2. Van risicoanalyse tot een psychosociaal welzijnsbeleid

3 Psychosociale risico’s
NIEUW Psychosociale risico’s De kans dat één of meerdere werknemers psychische schade ondervinden die al dan niet kan gepaard gaan met lichamelijke schade, ten gevolge van een blootstelling aan de elementen van de arbeidsorganisatie, de arbeidsinhoud, de arbeidsvoorwaarden, de arbeidsomstandigheden en de interpersoonlijke relaties op het werk, waarop de werkgever een impact heeft en die objectief een gevaar inhouden

4 « De nieuwe wetgeving vermijdt het culpabiliseren, maar responsabiliseert iedereen in de onderneming om een werksfeer op te bouwen waarin mensen respectvol met elkaar omgaan, en graag gaan werken. »  Monica de Coninck minister van werk

5 Actueel wetgevend kader …
Wet van 28 februari 2014 Aanvulling wet 4 augustus 1996 betreffende welzijn van werknemers bij de uitvoering van hun werk wat preventie van psychosociale risico’s betreft, waaronder geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk KB 10 april 2014 betreffende de preventie van psychosociale risico’s op het werk Wet van 28 maart 2014 tot wijziging van het gerechtelijk wetboek en de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk wat de gerechtelijke procedures betreft

6 Vanaf wanneer van toepassing … ?
Van toepassing vanaf 1 september 2014: - Wet en KB en de nieuwe procedures Moet in orde zijn vanaf 1 maart 2015: - Aanpassing van het AR (arbeidsreglement) Moet in orde zijn vanaf 2016 Jaarverslag ivm de gegevens over 2015

7 To do’s Sensibilisatie cpbw
Sensibilisatie hiërarchische lijn en personeel Arbeidsreglement aanpassen Opleiding / bijscholing vertrouwenspersoon Globale risicoanalyse (psychosociale aspecten) => maatregelen Jaaractieplan / Globaal preventieplan aanpassen (o.a. jaarlijkse evaluatie)

8 INHOUD NIEUW WETGEVEND KADER
Verbreding terminologie en definities Globale aanpak preventie psychosociale risico’s RA van de specifieke arbeidssituatie Soorten interventies Meedelen en bewaren van dossiers Rollen Vertrouwenspersoon Beroep doen op Toezicht Welzijn op het Werk Bescherming tegen represailles Strengere straffen bij ernstige feiten OGG Jaarverslag en arbeidsreglement Visie Idewe

9 1. Verbreding terminologie en definities
NIEUW 1. Verbreding terminologie en definities Het preventiedomein = “psychosociale aspecten van het werk” in plaats van “psychosociale belasting” Van psychosociale belasting veroorzaakt door het werk naar … preventie van psychosociale risico’s op het werk Uitbreiding van hoofdstuk Vbis naar psychosociale risico’s

10 te benadrukken dat psychosociale risico’s meer zijn dan risico op OGGW
Definitie psychosociale risico’s = Kans dat 1 of meerdere werknemers psychische schade ondervinden, eventueel met lichamelijke schade Door blootstelling aan elementen: Arbeidsorganisatie Arbeidsinhoud Arbeidsvoorwaarden Arbeidsomstandigheden Interpersoonlijke relaties op het werk => met objectief gevaar => waarop werkgever impact heeft Doel = concept duidelijk maken om preventie van deze risico’s te verbeteren en te benadrukken dat psychosociale risico’s meer zijn dan risico op OGGW

11 Arbeidsorganisatie: Organisatiestructuur Wijze van taakverdeling
Werkprocedures Beheersinstrumenten Managementstijl Algemeen beleid van de onderneming

12 Arbeidsinhoud: Complexiteit en variatie aan taken Emotionele belasting
Psychische belasting Lichamelijke belasting Duidelijkheid van taken

13 Arbeidsvoorwaarden: Aard van de overeenkomst Type werkrooster
(nachtarbeid, ploegen, atypische uren) Opleidingsmogelijkheden Loopbaanbeheer Evaluatieprocedures

14 Arbeidsomstandigheden: = materiële omgeving
Inrichting van de arbeidsplaatsen Arbeidsmiddelen Lawaai Verlichting Gebruikte stoffen Werkhoudingen

15 = interpersoonlijke relaties
Arbeidsrelaties: = interpersoonlijke relaties Interne relaties (tussen wn’ers, directe chef, met HL) Relaties met derden Mogelijkheden tot contact Communicatie Kwaliteit van de relaties (samenwerking, integratie)

16 zijn, maar samengenomen wel een onrechtmatig karakter kunnen hebben
NIEUW Aanpassingen term ‘Pesten’ - Onrechtmatig geheel van meerdere gelijkaardige of uiteenlopende gedragingen - Precisering discriminatiegronden : Leeftijd, burgerlijke staat, geboorte, vermogen, geloof of levensbeschouwing, politieke overtuiging, syndicale overtuiging, taal, huidige of toekomstige gezondheidstoestand, een handicap, een fysieke of genetische eigenschap, sociale afkomst, nationaliteit, zogenaamd ras, huidskleur, afkomst, nationale of etnische afstamming, geslacht, seksuele geaardheid, genderexpressie en genderidentiteit Doel = duidelijk maken dat verschillende gedragingen op zich niet onrechtmatig zijn, maar samengenomen wel een onrechtmatig karakter kunnen hebben

17 “Klachten” / “Klager” vermeden
NIEUW “Klachten” / “Klager” vermeden Informele fase = informele psychosociale interventie Met redenen omklede klacht = verzoek tot formele psychosociale interventie Klager wordt verzoeker = werknemer die meent schade te ondervinden Aangeklaagde = andere betrokken partij of aangeklaagde bij OGGW Alleen term “klacht” vanaf procedure via TWW

18 3 mogelijke invalshoeken:
2. Globale aanpak preventie psychosociale risico’s NIEUW 3 mogelijke invalshoeken: Globale RA Psy RA Psy Spec Arbeidssituatie Interventieverzoeken Aanvraag door: Werkgever Met PAPA (indien complex) Leidinggevende 1/3 CPBW - “Verzoeker” (vroegere klager)

19 2. Globale aanpak preventie psychosociale risico’s
NIEUW Identificatie en evaluatie van situaties die aanleiding kunnen geven tot psychosociale risico’s (stress, burnout, conflicten, oggw, …) => in globale risicoanalyse a priori: Uitvoering door werkgever met medewerking van werknemers met externe Paps indien complex

20 => WG vraagt advies aan PAPS (indien betrokken)
=> WG neemt nodige preventiemaatregelen: - Algemene preventiebeginselen - Impact op gevaar Risico’s voorkomen, schade voorkomen&beperken Materiële en organisatorische maatregelen Specifieke maatregelen in verband met derden Verplichtingen hiërarchische lijn Info en opleiding werknemers en info comité

21 3. RA van de specifieke arbeidssituatie
NIEUW - op initiatief van werkgever - op vraag van leidinggevende - op vraag van 1/3 werknemers in CPBW Uitvoering door werkgever met medewerking van werknemers met externe Paps indien complex

22 Werkgever informeert over resultaten aan - verzoeker - betrokken preventieadviseurs en - al wie werkgever nuttig acht =>WG vraagt advies aan PAPS (indien betrokken) => WG neemt nodige preventiemaatregelen: Collectief en individueel (prev. hierarchie)

23 Communicatie aan comité over risicoanalyse
Werkgever deelt resultaten algemene RA en evaluatie mee aan comité en vraagt advies over collectieve maatregelen aan comité Werkgever stelt comité in kennis van RA van specifieke arbeidssituatie Werkgever deelt minstens 1 x per jaar geheel van voorstellen tot collectieve preventiemaatregelen mee om herhaling te voorkomen en vraagt het advies van het comité over deze voorstellen

24 Communicatie aan comité over verzoeken
Werkgever deelt document mee over de risicosituatie die verzoeker omschrijft Werkgever vraagt advies over wijze waarop verzoek zal behandeld worden Werkgever deelt resultaten mee van de RA die uitsluitend anonieme gegevens bevatten Werkgever vraagt hun advies over de gevolgen die aan verzoek worden gegeven

25 Communicatie werkgever over beslissing
Binnen de 3 maanden vanaf mededeling; Aan Paps die verzoeker op hoogte brengt Aan IPA Aan Comité of vakbondsafvaardiging Indien RA van de specifieke arbeidssituatie: termijn van 3 maanden kan 1 x verlengd worden met 3 maanden

26 Jaarlijkse evaluatie van het beleid:
Door werkgever (met externe PAPS) indien complex Houdt rekening met: Verzoek risicoanalyse specifieke arbeidssituatie Verzoek formele psychosociale interventie Informatie van de arbeidsgeneesheer Conclusies van incidenten bij herhaling en voorwerp van informele psychosociale interventie Feiten door derden Input jaarverslag

27 4. Soorten interventies NIEUW Doet geen afbreuk aan mogelijkheid om beroep te doen op wg, HL, CPBW, … Informele “psychosociale interventie” a) Formele “psychosociale interventie” b) Formele “psychosociale interventie” OGGW Paps of VP hoort verzoeker binnen de 10 kalenderdagen

28 Fase voorafgaand aan verzoek

29 Werknemer maakt keuze omtrent type interventie:
Gesprekken Interventie bij een derde Verzoening tussen de betrokken personen Keuze voor de INFORMELE weg Bij de VP of PAPS 10 kalenderdagen 1e contact Horen van de Wn + Informatie over interventie door PAPS of VP Werknemer maakt keuze omtrent type interventie: “op INFORMELE wijze zoeken naar oplossing” door verzoeker en PAPS/VP

30 Werknemer maakt keuze omtrent type interventie:
Gesprekken Interventie bij een derde Verzoening tussen de betrokken personen Keuze voor de INFORMELE weg Bij de VP of PAPS 10 kalenderdagen 1e contact Horen van de Wn + Informatie over interventie door PAPS of VP Bij mislukking Werknemer maakt keuze omtrent type interventie: “werknemer vraagt aan werkgever gepaste collectieve en individuele maatregelen” Keuze voor de FORMELE weg Bij de PAPS Fase van de indiening van het verzoek Verplicht persoonlijk onderhoud Indiening van het document In ontvangst-name Weigering Aanvaarding 10 kalenderdagen

31 Indiening verzoek: Document
Gedateerd en ondertekend Beschrijving van probleem Verzoek aan werkgever om passende maatregelen te treffen Bezorgd aan PAPS Weigering door PAPS als “Situatie kennelijk geen psychosociale risico’s/OGGW inhoudt” => Kennisgeving binnen 10 kalenderdagen Gesprekken Interventie bij een derde Verzoening tussen de betrokken personen Keuze voor de INFORMELE weg Bij de VP of PAPS 10 kalenderdagen 1e contact Horen van de Wn + Informatie over interventie door PAPS of VP Bij mislukking Keuze voor de FORMELE weg VERZOEK MET COLLECTIEF KARAKTER Bij de PAPS Fase van de indiening van het verzoek Verplicht persoonlijk onderhoud Indiening van het document In ontvangst-name VRZOEK MET INDIVIDUEEL KARAKTER + GEWELD, PESTERIJEN, OSGW Weigering Aanvaarding 10 kalenderdagen

32 Interventie bij een derde Verzoening tussen de betrokken personen
Gesprekken Interventie bij een derde Verzoening tussen de betrokken personen Keuze voor de INFORMELE weg VERZOEK TOT PSYCHOSOCIALE INTERVENTIE DOOR DE WERKNEMER Bij de VP of PAPA 1e contact Wg beslist geen maatregelen te nemen Indien nodig: PAPA stelt maatregelen voor om een ernstige aantasting van de gezondheid van de Wn te voorkomen Wg voert een risicoanalyse uit samen met de werk-nemers en de PAPA Wg neemt geen beslissing Beroep bij TWW mogelijk Horen van de Wn + Informatie over interventie door PAPA of VP (of IPA) Bij mislukking Volgens Wn: maatregelen zijn niet aangepast Volgens Wn: maatregelen zijn aangepast Einde Indien Comité of vakbond: verplicht overleg Keuze voor de FORMELE weg VERZOEK MET COLLECTIEF KARAKTER Wg voert geen risicoanalyse uit samen met de werk-nemers en de PAPA Wg beslist geen maatregelen te nemen Bij de PAPA Wg neemt geen beslissing Fase van de indiening van het verzoek Verplicht persoonlijk onderhoud Indiening van het document Inontvangst-name Volgens Wn: maatregelen zijn niet aangepast VERZOEK MET INDIVIDUEEL KARAKTER + GEWELD, PESTERIJEN, OSGW PAPA informeert Wg + informatie mbt bescherming + Voorstellen bewarende maatregelen Analyse door PAPA + Informatie mbt bescherming getuigen Mede-deling advies en infor-meren van de par-tijen Wg brengt Wn op hoogte van individ maatr Wg deelt beslissing mee + Eventueel beroep op TWW door PAPA Weigering Aanvaarding

33 5. Meedelen info en bewaren dossier
Informatie uitwisselen = beperkt Beroepsgeheim en bescherming privacy! - Kopie van advies van de PAPS - TWW AG en paps: - Gedeeld beroepsgeheim opengetrokken mits toestemming: - Kunnen info uitwisselen die naar hun mening noodzakelijk is opdat geschikte maatregelen getroffen zouden worden ! - Advies formele interventie meedelen a AG m akkoord werknemer NIEUW 5. Meedelen info en bewaren dossier

34 5. Meedelen info en bewaren dossier:
Bewaren door PAPS jaar vanaf indiening van het verzoek - Ter beschikking van de inspectie TWW - Verklaringen mogen door TWW enkel mee- gedeeld worden aan openbaar ministerie indien gevraagd en betrokkene akkoord - Regeling dossieroverdracht bij wijziging EDPBW NIEUW 5. Meedelen info en bewaren dossier:

35 6. Rollen Partners: • Werkgever • Werknemer • CPBW • PAPS • Vertrouwenspersoon • IPA • Arbeidsgeneesheer

36 6. Rollen Informatieuitwisseling met Arbeidsgeneesheer - Aan WG: & PAPS nuttige info meedelen voor preventiebeleid (jaarlijks) - Werknemer informeren over mogelijkheid interventie door PAPS of VP - Mits akkoord van werknemer - Kan zelf de PAPS informeren - Overleg met PAPS

37 NIEUW 7. Vertrouwenspersoon Functieinhoud ? Verplicht ? = bevoegd voor alle psychosociale risico’s = enkel voor informeel luik = gebonden aan beroepsgeheim = verplicht (voor WG) bij verzoek v alle wns in CPBW Ten minste één van de VP’s moet intern zijn

38 NIEUW 7. Vertrouwenspersoon Wie mag vertrouwenspersoon zijn ? ✔ Geen directie/hogere LG ✔ Geen vakbondsafvaardiging ✔ Kan geen verzoek tot formele interventie ontvangen (wel Paps) Verwijdering uit functie: - Op initiatief v werkgever na akkoord alle wns in CPBW - Op initiatief v alle wns in CPBW na akkoord werkgever

39 NIEUW 7. Vertrouwenspersoon ✔ IPA neemt informerende bevoegdheid op van VP - indien er geen VP is aangesteld en - de PAPS extern is ✔ IPA kan integrale rol VP opnemen behalve - in ondernemingen met minder dan 20 WN’s waar WP=IPA - IPA zelf niet wil of - CPBW niet akkoord gaat

40 7. Vertrouwenspersoon - Binnen 2 jaar beschikken over nodige vaardigheden en kennis - Verplichte opleiding in 4 modules (30 u) in 2 jaar 3 uur : wettelijk kader over rol en statuut VP 3 uur : psychosociale risico’s op het werk 6 uur : gesprekstechnieken 18 uur : psychosociale interventie: beheersen van probleemsituaties + supervisie minstens 1 x per jaar - Aangesteld vóór KB die opleiding gevolgd hebben = OK - Aangesteld vóór KB zonder opleiding = OK als 5 jaar nuttige ervaring NIEUW

41 8. Beroep doen op Toezicht Welzijn
NIEUW 8. Beroep doen op Toezicht Welzijn PAPS moet beroep doen op TWW 1° als werkgever de nodige bewarende maatregelen niet treft;   2° als paps, nadat hij zijn advies heeft verstrekt, vaststelt dat werkgever geen (geschikte) maatregelen treft en dat: => er ernstig en onmiddellijk gevaar voor wn is; => aangeklaagde werkgever of hogere leidinggevende is

42 9. Bescherming tegen represailles
1° WN die verzoek tot formele interventie OGGW indient 2° Bescherming onder strikte voorwaarden indien klacht bij TWW: - als geen PAPS aangeduid - als wg geen procedures voorzien heeft - als verzoek formele OGGW bij Paps volgens wn niet tot einde feiten leidde - als procedure volgens werknemer niet wettig werd toegepast ! 3° werknemer die klacht indient bij politie, OM of onderz.rechter - als: zie redenen bij punt 2° + als de interne procedure niet is geschikt gelet op de ernst van de feiten 4° bij instelling rechtsvordering 5° getuige ikv formele interventie OGGW Verruimd met verbod om onrechtmatige maatregelen te treffen na beëindiging van arbeidsverhouding.

43 10. Hogere schadevergoedingen bij ernstige feiten van OGGW
Vergoeding materiële & morele schade verschuldigd door dader: Hetzij werkelijk geleden schade omvang aan te tonen door slachtoffer Hetzij een forfaitair bedrag: 3 maanden Brutoloon of: 6 maanden Brutoloon: - Indien feiten van discriminatie - Indien dader in gezagsrelatie tot slachtoffer - Indien ernstige feiten

44 11. Jaarverslag & arbeidsreglement
Aanpassingen jaarverslag IDPBW conform soorten interventies Arbeidsreglement: omvat minstens: Coördinaten van preventieadviseur of van de dienst voor preventie en bescherming op het werk en, in voorkomend geval, deze van VP Procedures

45 VISIE IDEWE FOCUS 1: Algemene risicoanalyse
FOCUS 2: RA specifieke arbeidssituatie Aanmoedigen WG om RA specifieke arbeidssituatie zelf op te nemen of tijdig door LG te laten aanvragen FOCUS 3: Blijvende focus op informele weg, ook om verschillende signalen door te geven bij voldoende openheid werkgever Individuele problemen worden opengetrokken tot collectief niveau = + Meer klemtoon op bemiddeling ipv sanctionering = + Mogelijkheid om tot oplossingen te komen op algemeen niveau onderneming

46 4 STAPPEN TE ONDERSCHEIDEN
NIUW Stap 1: - Globale aanpak van de preventie van psychosociale risico’s. Stap 2: - Risicoanalyse van de specifieke arbeidssituatie Stap 3: - Informele verzoeken - Formele verzoeken Verzoeken met een collectief karakter Verzoeken met een individueel karakter en geen OGGW Verzoeken individueel karakter en wel OGGW Stap 4: - TWW en juridische procedures

47 DEEL 2: Van risicoanalyse psychosociale aspecten (RA PS) tot een psychosociaal welzijnsbeleid

48 7-stappenplan voor het uitbouwen van een psychosociaal welzijnsbeleid (VIGEZ)
Creëer een draagvlak Zet overlegstructuren op Risicoanalyse Ontwikkeling veranderingsplan Implementatie veranderingsplan Evaluatie Herzien en verankeren (VIGEZ: Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en ziektepreventie)

49 Algemeen aanbod voor elk domein
Uitwerken van een visie Opzetten, adviseren en ondersteunen Beleid Sensibilisatie Opleiding Uitvoeren van een risicoanalyse Ondersteunen bij het uitvoeren van maatregelen

50

51 Informatie? Peter Decavele Departement Psychosociale aspecten
Tel: +32 (0)