Anders gaan werken Ervaringen en percepties van vrouwen met een migratieachtergrond op de arbeidsmarkt Fatma Arikoglu Stafmedewerker ella | Kenniscentrum gender en etniciteit 26 januari 2016

Ervaringen en percepties van vrouwen met een migratieachtergrond op de arbeidsmarkt -Projectidee actie-onderzoek -Centrale vraagstelling -Enkele cijfers -Bevindingen -Focusgroepen -Arbeidsmarkt -Conclusie

Vanwaar dit project? Januari 2014: artikel in De Morgen ECONOMIE ‘Slechts 1 op de 3 Marokkaanse en Turkse vrouwen heeft een job’ , 06.47u - Ann Van den Broek Minder dan een op de drie vrouwen van Marokkaanse en Turkse afkomst heeft werk. Meer dan de helft probeert niet eens werk te vinden.

Wacht even… Marokkaanse en Turkse vrouwen? Belgische vrouwen met Turkse of Marokkaanse roots Veel van deze vrouwen zijn hier geboren Onze gemeenschappelijke verantwoordelijkheid als maatschappij Oneigenlijk wij/zij-denken: ‘wij’ krijgen de schouderklopjes, ‘zij’ worden met de vinger gewezen

‘Zij’ zoeken niet eens een job? Niet af te leiden uit statistisch materiaal socio- economische monitor 2013 FOD WASO en (toenmalig) Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding Bestendigt bestaande beeldvorming

ella vzw klom in haar pen Reactie Ella vzw in De Morgen naar aanleiding van het artikel “70% Vlaamse vs 30% Marokkaanse en Turkse vrouwen heeft een job”: “Waarom slagen we er niet in, ondanks een machinerie van integratiediensten, positieve-actieplannen, streefcijfers en gelijkekansenbeleid om van racisme en discriminatie iets onduldbaar te maken? Want laten we niet hypocriet zijn: als 70% van de Marokkaanse en Turkse vrouwen geen job heeft, dan is één van de redenen hiervoor dat wij dat met z’n allen prima vinden.”

De Morgen: “Van de Marokkaanse vrouwen onderneemt 55 procent geen pogingen om toe te treden tot de arbeidsmarkt, bij de Turkse is dat 57 procent.” ella vzw: “Misschien is de beslissing om thuis te blijven net iets sneller genomen als je weet dat er niemand jou als collega wil?”

Verklaringen artikel De Morgen Traditionele gezinspatronen Vrouwen laaggeschoold Vrouwen te afhankelijk van hun man Beperkte talenkennis Late introductie integratiebeleid Rigide structuren arbeidsmarkt en onderwijs

Voorstel van een volksvertegenwoordiger: Sensibilisering van vrouwen met een migratieachtergrond: “Ik heb geen probleem met vrouwen die zelf bewust kiezen om thuis te blijven. Maar gezien het vreselijk lage aantal werkenden doe ik ook een oproep aan vrouwenorganisaties, zodat ze nog bewuster zouden inzetten op de bewustwording bij allochtone vrouwen.”

Conclusie Discriminatie & racisme? Combinatie betaalde arbeid en gezin/zorgarbeid? (oa. kinderopvang Hoofddoekenverbod En de vrouwen zélf?

Actie-onderzoek Acht focusgroepen in Brussel en verschillende Vlaamse centrumsteden Interviews met centrale stakeholders in het arbeidsmarkt- en activeringsbeleid Aftoetsing van de verhalen, noden en wensen van de vrouwen aan de huidige beleidscontext

Centrale vraagstelling Een sector die mensen wil activeren, en hierin veel middelen en energie steekt VERSUS Mensen die willen werken, en geen (gepast, betaald) werk vinden/krijgen. “Zij willen niet werken” <> “zij willen niet dat ik werk” Deze spanning in kaart brengen en proberen af te bouwen = opzet van het project

Enkele Belgische cijfers (socio-economische Monitoring) 67% van de vrouwen in België tussen de 18 en 60 jaar is ‘actief’  75% van de vrouwen van Belgische origine is beroepsactief  51% van de vrouwen van Zuid/Centraal- Amerikaanse origine is beroepsactief  45% van de vrouwen van Maghrebijnse origine is ‘actief’  40% van de vrouwen van ‘andere Europese’ origine is ‘actief’

Activiteitsgraad De activiteitsgraad is bijzonder laag voor vrouwen en mannen met een niet-EU en EU-nationaliteit die minder dan 5 jaar zijn ingeschreven in België Dit geldt ook voor vrouwen en mannen met een niet-EU nationaliteit maar langer dan 5 jaar ingeschreven in het Belgisch Rijksregister Positie vrouwen vrijwel steeds precairder

Lage tewerkstellingsgraad vrouwen met een migratieachtergrond impliceert … Socio-economische kwetsbaarheid Veel sociale rechten kunnen enkel volledig worden opgebouwd via betaalde arbeid  Een lage tewerkstellingsgraad betekent een hoger armoederisico of effectieve armoede

Bevindingen focusgroepen Vrouwen wensen ofwel zo snel mogelijk een betaalde job, en zijn daar actief naar op zoek Wachten liever nog een aantal jaar met het zoeken naar betaald werk (in verband met de zorg voor jonge kinderen, cf. kinderopvang) Of zien de zoektocht naar werk als niet-prioritair

Bevindingen focusgroepen Verschil nieuwkomers en andere categorieën vrouwen (specifieke behoeften en hindernissen) Verschil eerste en tweede generatie vrouwen Eerste generatie: zorg voor kinderen centraal, koesteren nauwelijks wensen/dromen voor zichzelf, hopen wel op voltooiing opleiding en betaald werk dochters, benoemen generatieverschil Tweede generatie: wens voor betaald werk, eventueel betaald werk aan huis (bij kleine kinderen, hoofddoek)

Bevindingen focusgroepen Tweede generatie: geboren in België, toch minder kansen dan personen met een Belgische  Frustratie  Extra inspanning om te geraken waar je wilt; vaak lang traject; support, ontspanning en empowering belangrijk ‘Wij’/’zij’-discours soms verinnerlijkt Grote impact hoofddoekenverbod  In het algemeen negatieve attitudes tav hoofddoek

Specifieke obstakels Binnenshuis (in het algemeen): genderstereotypen, stereotiepe rolpatronen Buitenshuis: discriminatie, hoofddoekenverbod, combinatie betaalde arbeid en onbetaalde zorgarbeid, taalvereisten

Onderwijs Veel meisjes met migratieachtergrond in BSO en T-BSO  In het algemeen worden zowel vrouwen als mannen met een migratieachtergrond al te gemakkelijk doorverwezen naar ‘lagere’ studierichtingen Vaak in studierichtingen zonder veel perspectief op een job  Zorgt er mogelijk voor dat meisjes en vrouwen zich richten op alternatief levenstraject (huwelijk/relatie en kinderen) Nader onderzoek nodig

Onderwijs enkele opmerkelijke cijfers SONAR-onderzoek Autochtone meisjes Turkse meisjesN-Afrikaanse meisjes Start secundair > 12 jaar9%52%42% B-stroom8%50%41% Doorstroom Zittenblijvers24%33%42% B-stroom (3° jaar) 18%69%58% Uitstroom Geen diploma10%53%44%

Autochtone meisjes Turkse meisjesN-Afrikaanse meisjes Hoger onderwijs Voortstuderen (% van gediplomeerden ) 79%36%56% Geslaagd in eerste jaar 55% 39% Arbeidsmarkt Geen werk na 1 jaar na schoolverlaten 16%67%57%

Arbeidsmarkt (Nog) niet gestoten op initiatieven die vrouwen actief ondersteunen bij terugkeer naar arbeidsmarkt (na jaren van onbetaalde zorgarbeid) Het hebben van een netwerk is zeer belangrijk op Vlaamse arbeidsmarkt  Vrouwen met een migratieachtergrond hebben vaak minder ‘sociaal kapitaal’ (daarom zijn mentoringprojecten interessant. Richten zich nu vaak op ‘high potentials’)

Arbeidsmarkt Vrouwen met een migratieachtergrond zijn onzichtbaar voor het activeringsbeleid en het ruimere arbeidsmarktbeleid  richt zich in eerste instantie op werkenden en werklozen/werkzoekenden; vrij ingeschrevenen minder prioritair Veel vrouwen met een migratieachtergrond ‘kosten’ relatief weinig, het zijn zogenaamde ‘goede armen’ (in tegenstelling tot bijv. ‘hangjongeren’)

Gelijke Kansen en Integratiebeleid Gelijke Kansen: vooral vrouwen, holebi’s, transgenders en mensen met een handicap Integratie en inburgering: mensen met een migratieachtergrond Assen kruisen wel door horizontaal gelijke kansen en integratiebeleid  De toepassing hiervan is echter niet afdwingbaar

Anti-discriminatie Zeer uitvoerige wetgeving Moeilijk te bewijzen Veel vrouwen hebben niet de ruimte/draagkracht om een klacht neer te leggen  Te smalle handelingsruimte (met name vrouwen in armoede)

Anti-discriminatie Discriminatie voor vrouwen grootste probleem, blijkt ook uit bevragingen onder etnisch-culturele minderheden van Minderhedenforum  Bestrijding discriminatie op basis van etniciteit, religie/levensbeschouwing en taal echter niet eerste beleidsprioriteit

Conclusie Veelheid van factoren, structurele mechanismen die op elkaar ingrijpen en elkaar versterken Probleem gekend; weinig concrete acties en maatregelen

Bedankt! Fatma Arikoglu