Ontwerpen met Werkplekleren: vernieuwing deeltijd (en voltijd) Loek Nieuwenhuis Annemieke Peeters workshop VH 11 december 2014

Visie deeltijdonderwijs HAN Focus op werkplekleren Opzet Wie zijn wij? Visie deeltijdonderwijs HAN Focus op werkplekleren Aan het werk: putten uit eigen praktijk Afsluiting

HAN: raamleerplan deeltijdonderwijs Deelproject Werkplekleren Situering HAN: raamleerplan deeltijdonderwijs Deelproject Werkplekleren Samenwerking tussen SU O&O (service unit onderwijs en onderzoek) en Lectoraat Beroepspedagogiek.

Lectoraat Beroepspedagogiek HAN, kenniscentrum Kwaliteit van Leren Overdracht van vakmanschap in brede zin: beroepsgroepen beroepsonderwijs communities of practice leven lang leren en ontwikkelen OU, leerstoel bij Welten wetenschappelijk onderzoek naar leraren en leraarsgedrag leren en werken van docenten in het beroepsonderwijs

Drievoudige blend

Blended learning Online leren Contactonderwijs Kennisoverdracht via online zelfstudie Contact voor interactie & kennistoepassing, oefening Online samenwerkend leren Gastdocenten uit werkveld Online voortgangstoetsing Begeleiding op afstand Werkplekleren Blended learning Info-distributie & communicatie Portfolio Blended learning is een vorm + vele definities Uitdagend gedefinieerd, ook werkplekleren erbij “Enhancing blend” is uitdaging! Van weinig samenhang naar meer samenhang! Raamleerplan biedt niet een onderwijsconcept waarin samenhang perfect is. Kan niet. Samenhang is zoektocht per opleiding. Wel uitgangspunten. Leercoach Voorbeeld online voor praktijkbegeleiders Leerwerkplaatsen met onderzoek Verbinding tussen werken en leren Passendheid werkplek in de opleiding Kwaliteit van werkplek als leerplek Bruikbare resultaten werkpraktijk Werkplek centraal

Werkplekleren centraal Omscholers of opscholers? De deelnemer brengt zijn eigen werkplek mee. Twee vragen: Leerpotentieel? Match? Buzz: Hoe zit dit in jullie intake? Wat als 1 en 2 onvoldoende zijn?

Conclusies review 2010 Effecten werkplekleren overwegend positief, onder voorwaarden.  Stimuleren kwaliteit leerbedrijf, begeleiding, samenwerking school-bedrijf Beroepsopleiding goede startkwalificatie voor de arbeids-markt.  Stimuleren van afronding van beroepsonderwijs Transitie van school naar werk verloopt beter voor mensen met meer work-based beroepsopleiding.  Stimuleren deeltijd en leerlingwezen. Over het algemeen hoge rendementen van postinitiële training.  Stimuleren van postinitiële scholing en LLL. Meer gebruik maken van (quasi-) experimenteel onderzoek naar effectieve vormgeving (op basis van objectieve competentiebeoordeling).

Dualisering HBO: treurig beeld Reenalda 2011: survey + cases (23 HS; 310 < n < 1817) grote verschillen tussen en binnen opleidingssectoren Samenwerking school-praktijk minimaal. Leertaken variëren; de uitvoering is mager Begeleiding en beoordeling vaak niet gereguleerd. Beoordeling is niet op orde. Studenten niet voorbereid op zelfsturing. Reflectie laat te wensen over. Reden tot twijfel of studenten in hun praktijkperiode in staat zijn om verder te reiken dan puur uitvoerend werk en daarmee hun hoger-onderwijsdoelen te realiseren.

Verbinden werken en leren Hoe ontwerp je deeltijdonderwijs? Hoe zet je daarbij werkplekleren in als instrument? Aandachtspunten in ons project leerpotentieel match verbinden responsiviteit

Wegen naar vaardigheid Novice gevorderd competent ervaren Expert onderwijs werk school transitie baan

2. Ontwikkeling van expertise Novice LLL essentieel voor ontwikkeling Gevorderd Beroepsonderwijs leidt op tot Competent (= startbekwaam) Competent Proficient Expert ervaring vraagt circa 10.000 uur praktijk Waarop is beroeps-profiel gebaseerd: niveau Competent of Expert? Dreyfus& Dreyfus, 1982, 2005 Nieuwenhuis & Poortman, 2009

3. Ingrediënten van vakmanschap Vakkennis (via instructie) Vakvaardigheid (via instructie en simulatie) Teamroutine (via werkplekleren + reflectie) Zelfredzaamheid (via ervaringsleren + reflectie) Bildung (via werknemerschap?) Leervaardigheden (proces i.p.v. output)

Werkmodel professionalisering

Twee rationaliteiten van leren

Productief leren op de werkplek Werk heeft prioriteit over leren Trial and error oplossing van problemen Expertise van de werknemer belangrijk om complexiteit te overzien Leerstappen overslaan: snelle oplossingen economisch vaak beter 80-20% regel: suboptimale oplossingen onafgemaakte leerprocessen

Collectief of individueel leren Arbeid is collectief georganiseerd maar expertise is individueel gelabeld. Verandering van werkprocessen heeft betrekking op het collectief, het zijn echter de mensen die leren Verbindende begrippen: werkgemeenschap (CoP) en routine

Routine als verbinding ORGANISATIE Routines Routines Script 4 Script 3 Script 5 Script 2 Script 1

Afleren van individuele routine vraagt om verandering van teamroutine Leren in een team Afleren van individuele routine vraagt om verandering van teamroutine Ruimte voor participatie en reflectie Innovatie = duurzame verandering van routines

Vragen leerpotentieel Benutten echte praktijk: Analyse van de werkplek Jobrotatie (ook voor werknemers) Afmaken leerprocessen via reflectie: Weer terug naar school Koppelen aan vakkennis Simulatie als alternatief of aanvulling: Authentieke taken Beheersbaarheid leerprocessen Bij omscholers: Kan de deelnemer aan de slag in de praktijk? Voldoende conceptuele bagage?

Opdracht: Werkplekanalyse Hoe beoordeel je de kwaliteit van een leerwerkplek? Uitwerkopdracht: ontwerp een instrument voor WPA

Projectbasis: twee-stromenmodel (Andriessen, 2011) PRAKTIJKSTROOM Casus n Casus 2 KENNISSTROOM   Casus 1 Agenda van de probleem - eigenaar 4.DIAGNOSE Praktijk Match ? 1.THEORIE Theoretisch kader 2.ONDERZOEKS AGENDA Kennis 3 .( HER) ONTWERPEN Concept oplossing 10.KENNIS ONTWIKKELING Ontwerpkennis 5.ACTIE PLANNING Specifieke 6.IMPLEMEN TATIE Vastgelegde ervaringen 8.VASTSTELLEN LESSONS LEARNED Bevindingen 7.EVALUATIE Effecten van acties 9.REFLECTIE Successen & verbeteringen 1

Planning komend half jaar Vraagarticulatie 12 opleidingen (jan ‘15) 6 werkbijeenkomsten (feb-juli 2015) Site-visits Expertsessie Ontwerpatelier dataverzameling bij opleidingen Najaar: werkconferentie HAN-intern

loek.nieuwenhuis@han.nl annemieke.peeters@han.nl Dank u voor de aandacht loek.nieuwenhuis@han.nl annemieke.peeters@han.nl