Op het snijvlak van psychologie en geloof Geloof op zoek naar inzicht Fides quaerens intellectum

Vragen   Hebben we een lichaam, ziel en geest? Of zijn wij alleen ons brein?   Als 90% van onze keuzes onbewust is, is je identiteit dan niet het product van toeval?   Is geloven niet gewoon een psychologisch trucje vanuit de evolutionaire ontwikkeling?

Programma 1. Verhouding wetenschap – geloof Fides quaerens intellectum FQI Credo ut intelligam 1. Vragen op het snijvlak van geloof en psychologie

Wij modernen bevangen verstand ontkent haar Schepper gesmoord geweten ontvlucht haar Rechter gekortwiekt verlangen mist haar Verlosser

Populair beeld: Conflict!  Conflict tussen geloof en wetenschap  Bv historicus White: in 1896: ‘Een geschiedenis van de oorlog tussen wetenschap en theologie’  Historisch onderzoek na 1950 toont aan: conflictmodel veel te simplistisch

Boedelscheiding  wetenschappelijke kennis zeker en objectief  Geloof: subjectief, geen wetenschap  Conflict tussen beide  Dus gescheiden domeinen

Geloof en psychologie

Resultaat:  Hoe ‘christelijk’ psychiater?  Beyond oplossing  ‘Faith beyond professionalism’  Want er is een probleem / conflict

Boedelscheiding bepaalt bril  DSM-V (biologisch) regelt geldstroom  Suïcide onderzoek  Sterke aanwijzingen geloof helpt…. Naar betekenis geloof Biologisch onderzoek

Farmacie blij  ‘Wij hebben hele goede jaren gehad’ Topman farmacie over verkoop antidepressiva  Veel invloed op…… guess ….

Geloof op zoek naar inzicht  Start in het geloof: want dat is waarheid  Geloofsverantwoording  Vraag dat ook van ongeloof

Fides quaerens intellectum Geloof op zoek naar inzicht

Fides quaerens intellectum  Niet toef slagroom  Maar basis

Ooit afgevraagd:  Waar is natuurwetenschap opgekomen?  Niet wiskunde (noodzakelijk) maar:  Systematisch empirisch natuuronderzoek?  Waar eerste universiteiten ontstaan?

Christendom gunstig opkomst natuurwetenschap 1. Schepping waardevol <> boeddhisme 2. niet iets goddelijks <> Java, ook Grieken 3. niet noodzakelijk <> Grieken, islam 4. vertrouwen in kenvermogen <> naturalisme 5. sfeer van nieuwsgierig onderzoek <> islam

2: niet iets goddelijks  Johannes Philiponus ( )  Verwerpt tweedeling in kosmos vergankelijk <> onvergankelijk vergankelijk <> onvergankelijk  Sterren dus gewoon uit onze 4 elementen  Simplicius Neoplatonist: betweterij en ontering van het goddelijke!  Werkt door: kracht scheppingsidee

illusteren  Roger Bacon, Albertus Magnus, pioniers in de experimentele methode,  Johannes Kepler, Robert Boyle, Blaise Pascal, Isaac Newton, Michael Faraday, James Maxwell, Johannes van der Waals en Cees Dekker.

Kopstukken: Pascal   ‘In het geloof zit voldoende licht voor degenen die willen geloven en voldoende schaduw om degenen die niet willen geloven te verblinden.’

James Maxwell ( )  Boven laboratorium: Psalm 111: 2 Machtig zijn de werken van de HEER, wie ze liefheeft, onderzoekt ze.  Maxwellvergelijkingen: basistheorie elektromagnetische verschijnselen

Alvin Plantinga  Amerikaans Filosoof  Where the conflict really lies

Conclusie  Universiteit ontstaan binnen Christendom onbetwist  oorzakelijk verband:  men wil niet dat je dat gelooft: buiten mind set  sterke aanwijzingen dat dat er wel is

Fides quaerens intellectum Geloof op zoek naar inzicht Geloof op zoek naar inzicht Ten eerste in theologie Ook in alle andere wetenschap

TU-Delft en FQI  Selectie van onderzoek: zonnecellen  Grondslagen kwesties: bv. wiskunde  noodzakelijke structuren (Pythagoras/Plato)  Logicisme (Russell)  Constructivisme  Intuïtionisme (Brouwer)  If 2n − 1 is prime, then (2n − 1) · 2n−1 is perfect  Liefde (Maxwell Psalm 111:2)

Vragen   Hebben we een lichaam, ziel en geest? Of zijn wij alleen ons brein?   Als 90% van onze keuzes onbewust is, is je identiteit dan niet het product van toeval?   Is geloven niet gewoon een psychologisch trucje vanuit de evolutionaire ontwikkeling?

zijn wij ons brein?  Kans:  Gegeven naturalisme?  Gegeven naturalisme + boedelscheiding?  Gegeven het bestaan van één ‘eenig en eenvoudig geestelijk wezen, hetwelk wij God noemen: eeuwig, onbegrijpelijk, onzienlijk, onveranderlijk, oneindig, almachtig; volkomen wijs, rechtvaardig, goed en een zeer overvloedige fontein van alle goed’

Drie visies: 1. Physicalism / materialisme 1.Hard 2.Soft 2. Cartesiaans Dualisme 3. Compositie-denken (ME) (Thomas/Scotus)

Jeagwon Kim:(1996)  ‘In het huidige debat is … fysicalisme het uitgangspunt, niet langer de conclusie die nog zou moeten worden bewezen.’

Drie visies: 1 Physicalism  Hard:  alles herleidbaar tot materie (computer)  Zacht:  niet herleidbaar, wel materie (standbeeld)

Paar soorten:  Mind-Body Identity (Smart)  Bliksem = elektrische ontlading  Intentional stance-theorie (Dennett, 2011)  Hans wil gaan vissen  Moleculen willen dan kristalvormig uitkristalliseren  NRP – Non Reductive Physicalism  Mentale = aspect van hersenen  Mentale supervenieert op hersenprocessen  Hersenprocessen realiseren mentale  Nog 10 anderen

Sterk bij fysicalisme  Grote verwevenheid mind en body  Daardoor goede verklaring neurowetenschappen  Zwak:  Bezwaar: bij velen (behalve NRP): qualia  Bij allemaal: vrijheid als alternativiteit  neurobiologie ‘in charge’ (Kim, 1995, 2011).

Descartes’ dualisme  Bezwaar: veel te weinig eenheid tussen mind en body  Bête-machine  Verband metafysica

Sterk bij Descartes  geest =  ondeelbaar  niet uitgebreidheid  niet stoffelijk  potentieel zelfstandig

Compositie-denken ME  Even goede eenheid als bij fysicalisme  Ziel = vorm van lichaam  Bezielt  Geeft leven/ beweging/ sensitiviteit  Relatieve zelfstandigheid van geest  Waarborgt vrijheid als alternativiteit  Waarborgt qualia

Psychologie geënt op geloof   Theoretisch sterker in Mind-Body vraagstuk   Onderzoekt mens als schepsel Gods   Psychologische wetten die gelden   Neurobiologische wetmatigheden   Vrijheid / ruimte voor vrijheid   Sociologische dimensie   Mens als gericht op God (Augustinus)   Triniteit als beeld van onze mind   Claim: ware mens in het vizier

Vraag 2   Als 90% van onze keuzes onbewust is, identiteit dan niet het product van toeval?   Eerst vraag analyseren

Vraag 2: uiteen rafelen  Nee: let op die 10%: heel belangrijk  Identiteit gevormd door individuele bewuste keuze?  Dat je dat denkt (deel van identiteit) = onbewust gevormd (door cultuur)  Identiteit gevormd door God? (meekrijgt)  Bewust nog geen reddingsboei: draait om vrijheid als alternativiteit

Vraag 2: 90%  Fysicalisme: 10% illusie  Compositie-denken 10% effectief  90% onbewust wordt je identiteit gevormd  10% bewust: vrijheid om je identiteit verder te vormen: in antwoord op de genade, of in afwijzing van de genade

Vraag 3  Is geloven niet gewoon een psychologisch trucje vanuit de evolutionaire ontwikkeling?  Evolutionaire versie van Freud  Analyse vraag

Vraag 3: evolutionair trucje  Geraamte: nuttig … dus: bestaat niet  Water in de woestijn  Argument is circulair  Stel dat alles wat je hoopt daarom illusie is:  Wat dan als iemand hoopt God niet bestaat?

Restant vragen?

Godsdienstfilosofie  En dus bestaat God, de beste argumenten, Emanuel Rutten en Jeroen de Ridder, Amsterdam  Alvin Plantinga (internet)