BESCHRIJVING VAN BLOEDCOMPONENTEN « Module 02-Description des produits Sanguins Labiles BESCHRIJVING VAN BLOEDCOMPONENTEN «  Ook « labiele bloedproducten »  (LBP) genoemd

Deze documenten werden ontwikkeld door de werkgroep opleiding en vervolgens gevalideerd door de stuurgroep van BeQuinT. Indien u wijzigingen aanbrengt in de presentaties dan is dit op eigen verantwoordelijkheid. Deze presentaties werden ontwikkeld als basis voor een e-learning programma en niet voor face-to-face vorming.

Module 03-Description des produits Sanguins Labiles 26/04/2017 DOELSTELLINGEN Beschrijven van de verschillende bloedcomponenten en de bereidingswijze, de bewaring, de levensduur en de prijs van deze bloedcomponenten. Begrijpen van de gegevens op bloedzakjes en het belang en de praktische toepassing van deze gegevens kunnen uitleggen. Verklaren om welke reden er varianten zijn van bloedcomponenten (bestraald enz.) en wat hun indicaties zijn. Een hulpmiddel aanbieden aan de persoon die de transfusie uitvoert om a.d.h.v. de bloedzak te controleren of de juiste component zal toegediend worden aan de juiste patiënt.

Module 03-Description des produits Sanguins Labiles 26/04/2017 INHOUD Erytrocytenconcentraten Gedeleukocyteerd Gefenotypeerd Bestraald Zuigelingen Bloedplaatjesconcentraten Standaard Een-donor-bloedplaatjesconcentraat Plasma Pathogeenreductie Bewaring van bloedcomponenten Prijs van bloedcomponenten Om te onthouden

Verklarende woordenlijst Module 03-Description des produits Sanguins Labiles 26/04/2017 Verklarende woordenlijst Afkorting Bloedcomponent ECL Gedeleukocyteerd Erytrocytenconcentraat (= concentraat van rode bloedcellen) VPVIM Vers Plasma Virusgeïnactiveerd Methyleenblauw (= plasma dat werd behandeld met een agentia om virussen te inactiveren) Er bestaan 2 types plaatjesconcentraten TS Standaard bloedplaatjesconcentraat (= mengeling van plaatjes van verschillende bloeddonaties (= pool) TC Een-donor-plaatjesconcentraat (= plaatjesconcentraat afkomstig van een enkele donor op basis van de trombaferese techniek (afname van bloedplaatjes d.m.v. een aferesetoestel)) / Pathogeengereduceerd bloedplaatjesconcentraat (= een pathogeen-reducerende behandeling ondergaan)

Centrifugatie van vol bloed Module 03-Description des produits Sanguins Labiles 26/04/2017 Centrifugatie van vol bloed Men verkrijgt 3 lagen na centrifugatie van een tube vol bloed (gemengd met anticoagulans): 1. Plasma (arm aan plaatjes)  2. Buffy coat  (bevat bloedplaatjes en leukocyten) 3. Rode bloedcellen (erytrocyten)  Deze techniek wordt gebruikt voor de bereiding van bloedcomponenten.

Module 03-Description des produits Sanguins Labiles 26/04/2017 Op basis van vol bloed… Op basis van vol bloed kan men het volgende bereiden: Erytrocytenconcentraat Bloedplaatjesconcentraat Plasma Maar ook: Granulocytenconcentraat Lymfocyten Plasmaderivaten: gamma-globulines, albumine, stollingsfactoren, Anti-Rh D immunoglobulinen,…

Gegevens op een bloedzak Module 03-Description des produits Sanguins Labiles 26/04/2017 Gegevens op een bloedzak B0320 14 451327 Dit is het uniek donatie- nummer dat traceerbaarheid garandeert ABO RH bloedgroep En fenotype RH (C,c,E,e) en Kell (K) Dit is de productcode EC = E5259V00 De combinatie van deze codes zorgt voor een eenduidige identificatie van de bloedzak. Deze codes worden gebruikt bij geïnformatiseerde systemen a.d.h.v. scanning (bvb. voor controle van compatibiliteit) Vervaldatum

Module 03-Description des produits Sanguins Labiles 26/04/2017 Varianten van ECL 1. Alle EC zijn gedeleukocyteerd. 2. ECL worden gefenotypeerd voor ABO en RH systemen. Sommigen worden ook gefenotypeerd voor andere bloedgroepantigenen die belangrijk zijn voor transfusie: Kell, Kidd, Duffy, Lewis, MN, … 3. ECL moeten bestraald worden voor ernstig immuungedeprimeerde patiënten, voor (prematuur) pasgeborenen en voor intra-uteriene transfusie. 4. Er bestaan zakjes ECL met een kleiner volume voor zuigelingen.

EC wordt gedeleukocyteerd Module 03-Description des produits Sanguins Labiles 26/04/2017 EC wordt gedeleukocyteerd Waarom? Om het aantal transfusiereacties* te verminderen (*deze zijn vaak te wijten aan anti-leucocyten antistoffen bij de ontvanger (= de patiënt)) Om het risico op immunisatie tegen witte bloedcellen te verminderen (anti-HLA antistoffen). Om het risico op overdracht van CMV en andere intra-leucocytaire virussen te verminderen.

ECL worden gefenotypeerd voor ABO en RH systemen Module 03-Description des produits Sanguins Labiles 26/04/2017 ECL worden gefenotypeerd voor ABO en RH systemen Waarom ? Om de ABO en RH compatibiliteitsregels te kunnen respecteren En om de voorraad van bloedcomponenten te kunnen afstemmen op de bloedgroep van patiënten die transfusie zullen krijgen.

EC worden gefenotypeerd voor andere systemen Module 03-Description des produits Sanguins Labiles 26/04/2017 EC worden gefenotypeerd voor andere systemen Er bestaan meer dan 25 verschillende bloedgroepsystemen en meer dan 600 verschillende antigenen waartegen een ontvanger antistoffen kan ontwikkelen (= immuniseren). Een deel van de ECL worden gefenotypeerd voor andere systemen die belangrijk zijn voor transfusie. Het fenotype kan afgelezen worden op de bloedzak. Voor geïmmuniseerde patiënten moet de bloedbank soms verschillende zakjes ECL fenotyperen voor meerdere systemen om (compatibele) zakjes te vinden, namelijk zonder (het) antigen(en) waartegen de antistoffen van de patiënt gericht zijn.

Module 03-Description des produits Sanguins Labiles 26/04/2017 Bestraling van ECL Waarom ? Bestraling verhindert een graft-versus-host reactie (GVHD). Dit is een post-transfusionele complicatie die in bijna 100% van de gevallen dodelijk is. Deze reactie doet zich voor als immuuncompetente lymfocyten worden toegediend aan een patiënt die niet in staat is om deze te elimineren wegens immuunsuppressie. Bestraalde componenten zijn niet radioactief. Er bestaat dus geen gevaar om deze componenten te hanteren.

Bestraling van ECL: praktisch Module 03-Description des composant Sanguins Labiles 26/04/2017 Bestraling van ECL: praktisch Bestraling van ECL dient uitgevoerd te worden binnen de 14 dagen na de afname. De duur van de bewaring van ECL wordt beperkt tot 28 dagen. De dosering van bestraling bedraagt 25 à 50 Gy. Bij transfusie in de neonatale periode mag de periode tusssen de bestraling en de transfusie maximum 48 uur bedragen (24 uur bij massieve transfusie)

Bloedzakjes voor « zuigelingen » Module 03-Description des produits Sanguins Labiles 26/04/2017 Bloedzakjes voor « zuigelingen » Waarom? Voor pasgeborenen bestaat er ECL dat aangepast is aan hun laag gewicht. Dit is ECL voor « zuigelingen » (= EZL). Deze zakjes hebben een beperkt volume van 60 tot 80 mL. EZL worden bereid op basis van een donatie van eenzelfde donor (3 - 4 kleine zakjes): Om het volume van het bloedzakje aan te passen aan het gewicht van de ontvanger. Om het aantal verschillende « contacten met een donor » te beperken.

Types bloedplaatjesconcentraten Module 03-Description des produits Sanguins Labiles 26/04/2017 Types bloedplaatjesconcentraten Types bloedplaatjesconcentraten 1. TS Mengeling van meerdere eenheden plaatjes afkomstig van meerdere eenheden vol bloed (Meerdere buffy coats worden gepoold. Dit is standaard bloedplaatjesconcentraat) 2. TC Eéndonor bloedplaatjesconcentraat is afkomstig van 1 enkele donor en wordt afgenomen d.m.v. een aferese toestel. Plaatjesconcentraten zijn ALTIJD gedeleukocyteerd.

Standaard bloedplaatjesconcentraat (TS) GEPOOLD EC Centrif. Centrif. Vol bloed Plasma = Buffy coat Mengeling van meerdere eenheden plaatjes afkomstig van meerdere eenheden vol bloed. Meerdere buffy coats worden gepoold. Gedeleukocyteerd bloedplaatjes-concentraat (gepoold)

Eéndonor bloedplaatjesconcentraat (TC) Afkomstig van 1 enkele donor, afgenomen d.m.v. een aferese toestel. Sang complet Eéndonor bloedplaatjes-concentraat

Gegevens op een zak standaard bloedplaatjesconcentraat (TS) Module 03-Description des produits Sanguins Labiles 26/04/2017 Gegevens op een zak standaard bloedplaatjesconcentraat (TS) B0370 14 740924 Dit is het unieke donatie- nummer die traceerbaarheid garandeert Dit is de productcode: E6637VA0 ABO RH bloedgroep De combinatie van deze codes zorgt voor een eenduidige identificatie van de bloedzak. Deze codes worden gebruikt bij geïnformatiseerde systemen a.d.h.v. scanning (bvb. Voor controle van compatibiliteit) Vervaldatum Aantal plaatjes

Module 03-Description des produits Sanguins Labiles 26/04/2017 Specifieke gegevens op een zak bloedplaatjesconcentraat Pathogeengereduceerd Dit geeft aan dat de bloedplaatjes een virus-inactiverende behandeling hebben ondergaan. HLA / HPA typering Sommige geïmmuniseerde patiënten en patiënten die refractair zijn tegenover plaatjestransfusies dienen "HLA compatibele" bloedplaatjes te ontvangen. Eendonorplaatjesconcentraat met positieve hemolysines: EDP met bloedgroep O bevat ook ongeveer 35% plasma en anti- A/anti-B antistoffen. Bij een verhoogde titer van deze antistoffen (= hemolysines) mag dit EDP niet toegediend worden aan een ontvanger met bloedgroep A, B of AB omdat deze hemolysines kunnen leiden tot het uiteenbarsten van erytrocyten (= hemolyse).

Pathogeen reductie (PR) Een wettelijke verplichting Sinds 1 juli 2015 is de PR van bloedplaatjesconcentraten wettelijk verplicht. Dit levert een bijkomende beveiliging van bloedcomponenten door inactivatie/reductie van ziekteverwekkers. Mechanisme toevoeging van een foto-actieve stof* Belichting verwijdering van de foto-actieve stof* *Bij de Intercept methode is dit amotosalen. Voordelen. Le traitement est actif sur les bactéries et les virus Deze behandeling maakt bestraling en CMV-screening overbodig

Vers ingevroren plasma Afname van vol bloed of afzonderlijke afname via aferese EC Vol bloed Plasma

Gegevens op een zak plasma Module 03-Description des produits Sanguins Labiles 26/04/2017 Gegevens op een zak plasma B0310 14 179490 Dit is het uniek donatie- nummer dat traceerbaarheid garandeert ABO bloedgroep Dit is de productcode Van plasma: E6123V00 Vervaldatum Geeft aan dat het plasma een virus- inactiverende behandeling heeft ondergaan. De combinatie van deze codes zorgt voor een eenduidige identificatie van de bloedzak. Deze codes worden gebruikt bij geïnformatiseerde systemen a.d.h.v. scanning (bvb. voor controle van compatibiliteit) Plasma wordt verpakt in een plastic zak die niet mag verwijderderd worden tijdens de ontdooiing (dit dient als een beschermlaag).

Individuele of gepoolde plasma units Ingevroren en pathogeen geïnactiveerd plasma MB-plasma of analogen Units afkomstig van inidividuele donaties. Pathogeen inactivatie door methodes die methyleenblauw (MB), amotosalen of riboflavine gebruiken in combinatie met zichtbaar of UV licht. Dit wordt beschouwd als een bloedcomponent. SD plasma: Gepoold plasma van verschillende donoren (van dezelfde ABO bloedgroep) Pathogeen inactivatie door behandeling met een solvent- detergent (SD). Dit wordt geproduceerd door farmaceutische ondernemingen en wordt dus beschouwd als een geneesmiddel (farmaceutisch bloedproduct). Beide vallen onder de hemovigilantie!

Bewaring van bloedcomponenten Module 03-Description des produits Sanguins Labiles 26/04/2017 Bewaring van bloedcomponenten Elke bloedcomponent (labiel bloedproduct) moet bewaard worden tussen strikte temperatuursgrenzen. Bloedcomponent Bewaringsduur T° Erytrocytenconcentraat 42 dagen 2°C tot 6°C Bloedplaatjesconcentraat* 5 tot 7 dagen 20°C tot 24°C Vers ingevroren plasma 3 maanden -18°C tot -25°C 1 jaar < -25°C Opgelet: door de hogere bewaringstemperatuur van plaatjes is er een groter risico op bacteriële besmetting bloedplaatjes dienen bewaard te worden onder constante schudding

Prijs van bloedcomponenten Module 03-Description des produits Sanguins Labiles 26/04/2017 Prijs van bloedcomponenten Bloedcomponent Prijs (2014) Erytrocytenconcentraat 117.06 € Plaatjesconcentraat* met pathogeenreductie 535.17 € Vers ingevroren plasma 90.96 € *dit is de prijs voor 1 zakje met 8 EEE. Verspilling van bloedcomponenten valt ten koste van het ziekenhuis.

Module 03-Description des produits Sanguins Labiles 26/04/2017 Om te onthouden Bloedcomponenten zijn biologisch actieve bestanddelen die een beperkte levensduur hebben; Elk type bloedcomponent moet bewaard worden bij een specifieke temperatuur; Elke transformatie van een bloedcomponent (bestraling,…) beperkt de levensduur van deze bloedcomponent; Bloedcomponenten zijn kostbaar en verspilling (wegens slechte bewaring,…) moet ten allen tijde vermeden worden.