Hoe in de CLIL-klaspraktijk omgaan met woordenschat (vakterminologie) en functionele taalhandelingen? Jurgen Stevens -Leerkracht Sint-Aloysiuscollege Ninove -Wetenschappelijk medewerker KU Leuven (Centrum voor Taal en Onderwijs, Specifieke Lerarenopleiding Letteren) -Vormer prioritair nascholingsproject “Met CLIL uit de startblokken!” ( )

Intro: Wat is CLIL? 1.Schrijf op een blaadje papier hoe je CLIL zou definiëren voor iemand die nog niet van CLIL heeft gehoord. 2.Overleg met je buur/buren. Hebben zij dezelfde definitie? Kan je elkaar aanvullen? 3.Even verifiëren…

Intro: Wat is CLIL? “Writing to learn”  korte, onbeoordeelde schrijfopdracht die studenten uitdaagt om na te denken over de leerstof en de vakterminologie. Deze werkvorm kan op verschillende momenten in de les worden ingezet en is beperkt in de tijd. SCHRIJVEN (S-deel) Schrijven staat centraal. De leerder antwoordt schriftelijk op de vraag van de leerkracht. DENKEN (D-deel) Leerder denkt na over eigen kennis a.h.v. schrijfproduct. Vergelijking van eigen product met andere bron -> aanpassing-> vervollediging.

1. CLIL = Content én Language BELANG VAN DE DUALE FOCUS VAKINHOUDTAALINHOUD  GEÏNTEGREERDE (= I) AANPAK IN DE CLIL-LES

1. CLIL = Content én language CLIL- les Vakinhoudelijke doelstellingen Talige doelstellingen ondersteuning 1.Taalsteun aan leerlingen (gebaseerd op hun talige behoeften) 2.Communicatie van de doelstellingen aan de leerlingen 3.Geïntegreerde evaluatie van de doelstellingen Heeft invloed op Welke taaldoelstellingen zijn nodig om de vakinhoudelijke doelstellingen te verwezenlijken?

2. Language Hoe leren leerlingen taal? (a)Door de taal te gebruiken (lezen, luisteren, schrijven, praten) (b)Door na te denken over (1) hoe zij de vaardigheidstaken het best uitvoeren en over (2) de taalelementen die daarvoor nodig zijn.  3 basiselementen van deze aanpak: 1.Rijk en relevant taalaanbod, met betekenisvolle en verwerfbare stukjes taal 2.Interactie met anderen 3.Meerdere kansen om leerlingen mondeling en schriftelijk te laten communiceren én over die communicatie te laten reflecteren (met de nodige ondersteuning van de LK) Uit: Handboek taalbeleid secundair onderwijs

2. Language Ook in het hoger onderwijs  3 basiselementen: 1.Rijk en relevant taalaanbod, met betekenisvolle en verwerfbare stukjes taal 2.Interactie met anderen 3.Meerdere kansen om leerlingen mondeling en schriftelijk te laten communiceren én over die communicatie te laten reflecteren (met de nodige ondersteuning van de LK)  Hoger onderwijs: 1.Contextualisering van de leerstof 2.(Inter)actief leren 3.Begeleide lees- en luister-, spreek- en schrijfkansen Uit: Samen leren via Writing to learn rond kernbegrippen

2. Language Basisprincipes voor de CLIL-les  Aangepast lesmateriaal  Rijke context (vb. visuele ondersteuning)  Rijk aan taal  Activerende werkvormen  Veel variatie aan werkvormen  Productief aan de slag met content en language  Talige ondersteuning bieden  Taalsteun aan leerlingen geven  Interactie en feedback vanuit de leerkracht Gebaseerd op: Je vak in een vreemde taal? Wegwijzers voor de CLIL-onderwijspraktijk

2. Language Language in een Content-vak Hoe taal gebruiken en inzetten op taal, zonder de vakkennis, vakvaardigheden en vakattitudes te hinderen? Hoe taal(vaardigheid) bevorderen in een niet-taalles? Gaat dit niet ten koste van vakgebonden doelstellingen?

Positieve, veilige en rijke leeromgeving Betekenisvolle taken (= C + L) Ondersteuning door interactie Taken met beperkte context (= C en/of L) Ondersteuning door interactie

2. Language Kwaliteitsvolle geïntegreerde taken (C + L) Geïntegreerde taak = geheel van vakkennis en talige handelingen die moet(en) worden ingezet en uitgevoerd om een bepaald doel te bereiken Nieuwe kennis wordt aangeboden (zowel C als L) Lln moeten zelf produceren (= C en L inzetten) Lln krijgen hierop (on)rechtstreeks feedback van anderen Gebaseerd op: Handboek taalbeleid secundair onderwijs

2. Language Kwaliteitsvolle geïntegreerde taken (C + L) Casus 1 Bepaal het suikergehalte van de volgende voedingsstoffen: … Casus 2 De school wil vanuit het gezondheidsbeleid een aantal suikerrijke snacks bannen uit de automaten. Bepaal het suikergehalte van de volgende snacks en breng een advies uit over welke moeten verbannen worden en vanaf welk suikergehalte (+ waarom).

3. Opdracht In groepjes van drie / vier. Neem de werkvormenbundel door. Stip eventueel de werkvormen aan die jij het interessantst vindt. Bekijk de bundel met lesonderwerpen en bepaal in de groep met welk(e) onderwerp(en) je wil werken.  Welke betekenisvolle taak kan je aan het lesonderwerp koppelen? Welk doel kan je voor je leerlingen aan de taak geven?  Hoe breng je interactie in de taak? Welke werkvorm kan je koppelen aan de lesonderwerpen? Kies één beperkte en één grotere werkvorm.  Op welke manier zorgt deze taak ervoor dat je leerlingen ook met de taal aan de slag gaan?

Geschreven bronnen Bogaert, N. & Van den Branden, K. (2011). Handboek taalbeleid secundair onderwijs. Uitgeverij Acco, Leuven. Cajot, G., Mesotten, M., Taelman, H. & Verbruggen J. (2013). Taalklare visie. Leuven: Associatie KU Leuven. Strobbe, L., Sercu, L. & Strobbe, J. (2013). Je vak in een vreemde taal? Wegwijzers voor de CLIL-onderwijspraktijk. Uitgeverij Acco, Leuven. Van Eyen, C. & Verheyden L. (2013). OOF-project Pen & Papier ( ). Handleiding Writing To Learn als krachtige leeromgeving voor kennisconstructie. Leuven: Associatie KU Leuven.

Geschreven bronnen Verheyden L., Van Eyen & C., Goossens G. (2014). Samen leren via Writing to learn rond kernbegrippen. Nieuwsbrief Taal & Onderwijs maart Versteden P., Philips, I. & Loman J. (2014). Differentiëren binnen een krachtige leeromgeving. Nieuwsbrief Taal & Onderwijs juni 2014.

eriaal/bronnenboek/interactieve_werkvormen.aspx eriaal/bronnenboek/interactieve_werkvormen.aspx Online bronnen