" Anders dan verwacht, en dan?" Positioneren en hanteren van de pasgeboren zuigeling. Door: Patricia Hoogerwerf – Moons MSc. Kinderfysiotherapeut en algemeen fysiotherapeut IJsselland Ziekenhuis Capelle aan den IJssel

Inhoud De kinderfysiotherapeut Pre- en dysmaturen Ontwikkelingsgerichtezorg (OGZ) Geboorte traumata Hanteren en positioneren 25-4-2017 Voettekst

De kinderfysiotherapeut Kinderfysiotherapie richt zich op problemen ten aanzien van het bewegingssysteem en het bewegen van kinderen (0-18 jaar). Pre- en dysmaturen Pasgeboren zuigeling geboorte traumata 25-4-2017

Pre- en dysmaturen Prematuur: vroeg geboren zuigeling voor de 37e complete zwangerschapsweek (WHO) In Nederland gaat het om 8% van alle kinderen die geboren worden.¹ Hoe korter de zwangerschap, hoe minder de organen van het kind in staat zijn hun taak buiten de baarmoeder te vervullen. 25-4-2017 1. Stichting Perinatale Registratie Nederland 2011

Pre- en dysmaturen Normaal: een geboortegewicht van 2500-4000 gram voor een à term geborene. Dysmatuur of small for gestational age (SGA): geboortegewicht te laag voor de zwangerschapsduur, < 2 SD beneden het gemiddelde. 25-4-2017

Ontwikkelingsgerichte zorg Ontwikkelingsgerichte zorg is een multidisciplinaire familie gecentreerde zorg gericht op de te vroeg geboren baby als individu met zijn specifieke mogelijkheden en/of beperkingen. Met deze zorg creëren wij omstandigheden die de groei en de ontwikkeling van het kind bevorderen.² Doel: - verminderen van stress, - het handhaven en bevorderen zelfregulerend toenaderingsgedrag, - het bevorderen van de ontwikkeling van het kind, - het bevorderen van de relatie tussen ouder en kind.² 25-4-2017 2. JM. Wielenga

Theoretisch raamwerk 25-4-2017 2. JM. Wielenga

Bieden van ondersteuning Begrenzing Zorgt voor middenlijnoriëntatie Stimuleert motorische ontwikkeling Met vlakke, omvattende handen Duidelijke aanraking Geen onnodige aanrakingen 25-4-2017

Geboorte traumata Clavicula fractuur (sleutelbeen) Humerus fractuur (bovenarm) Obstetrische plexusbrachialisletsel 25-4-2017

Clavicula en Humerus fractuur Deze breuken kunnen de eerste 2 a 3 weken pijnlijk zijn. Genezen zonder spalk of gips. 25-4-2017

Plexus brachialis 25-4-2017

Mechanisme Excessieve tractie op de plexus brachialis veroorzaakt door flexie en tractie aan het hoofd gedurende de geboorte met als gevolg een perifeer, traumatisch letsel. Macrosomie³, stuitligging, afwijkende bekkenstructuur van moeder of een kunstverlossing 25-4-2017 3. AF. Hoeksma 2004 3.

Obstetrische plexusbrachialisletsel (OPBL) Parese van de arm Grote variatie in ernst en uitgebreidheid motorische en sensibele uitval Met grote verschillen in motorisch en sensorisch herstel De snelheid van het herstel is een aanwijzing voor de uiteindelijke armfunctie In NL ligt de incidentie tussen 1,3 – 4,6 per 1000 levendgeborenen. In aantal is dit 400 nieuwe kinderen per jaar³,⁴,⁵ 25-4-2017 3. AF. Hoeksma 2004, 4. AF. Hoeksma 2003, 5. V. Schaaf 2012

Klinische presentatie OPBL Whaiter’s tip: Uitval strekspieren elleboog, pols en vingers Erbse parese Na stuit: uitval schouderheffers, exorotatie en elleboog Totaal letsel: Volledig paretische arm C7 letsel: uitval alle strekspieren, schouder-armklemspieren 25-4-2017

Direct na de geboorte Indien arm geheel slap (totale parese)  ondersteunen Indien arm niet geheel slap  geen ondersteuning noodzakelijk Prognose - 75-90% voldoende spontaan herstel binnen enkele weken³ 25-4-2017 3. AF. Hoeksema 2004

Hanteren en positioneren (met in ons achterhoofd de kenmerken van de ontwikkelingsgerichtezorg) De arm met de breuk niet boven de 90 graden heffen De arm mag iets opzij gebracht worden voor de verzorging van de oksel Niet aan de arm trekken bij optillen of aan- en uitkleden, roterend handelen Kies omslag rompers of hemdjes Optillen van het kind is het minst pijnlijk vanaf de zijde waar de breuk zich niet bevindt Wikkel het kind in een doek tijdens transfers, dan kan de arm niet vallen Streel en raak de arm aan. 25-4-2017

Voorbeelden 25-4-2017

Hoe dan bij het geven van borstvoeding? Leg het kind op een kussen, zo ligt het kind op hoogte, waardoor hij/zij niet tot nauwelijks hoeft te draaien Als het liggen op de aangedane zijde pijnlijk is, laat dan het kind op de gezonde zijde liggen en schuif het kussen door naar de andere borst. Let op dat armpjes van het kind op de buik of de borst van het kind liggen. 25-4-2017

Literatuur Stichting Perinatale Registratie Nederland. Perinatale zorg in Nederland 2008. Utrecht: PRN, 2011. Wielenga J.M., Hankes Drielsma I.J. Ontwikkelingsgerichte zorg voor de pasgeboren baby. Een Handreiking voor verpleegkundigen en andere professionele zorgverleners. ISBN-10 90-5931-367-4. Lemma bv, Den Haag, 2006. Hoeksma AF. Obstetrical brachial plexus injury [proefschrift]. Amsterdam 2004. Hoeksma AF, Overweg-Plandsoen WCG. Obstetrische plexus brachialis letsel. In: Meihuizen HJ, Moor JMH de, Mulders AHM, red. Kinderrevalidatie, 3e dr. Assen: Van Gorcum, 2003. Schaaf V, Schie P van. Hoofdstuk 13. In: Jaarboek fysiotherapie/kinesitherapie . Houten: Bohn Stafleu van Loghum, 2012. p. 192-204. 25-4-2017