Louis Neven Kenmerk:1 oktober 2014 MEER ZELFSTANDIGHEID EN LEEFPLEZIER: HOE KUN JE DIT MET TECHNOLOGIE BEREIKEN?

Kenmerk:1 oktober 2014 Stelling De meeste hedendaagse zorgtechnologiën beloven dit wel, maar maken het niet waar. Hoe komt dat? Ideologie en retoriek van zorgtechnologie 3 onderliggende problemen Oplossingsrichting, voorbeelden en tips | 2

Kenmerk:1 oktober 2014 Lang Leve de Revolutie!? 1995: 486 dx33, 4mb Ram en 170mb HD Tijdperk van de digitale revolutie –Internet – , social media, skype –Touchscreens –GPS navigatie –Draadloos –Digitale entertainment –Dienstverlening (winkels, banken, overheid) –Etc. Digitale technologie kleiner, sneller, goedkoper en overal In historisch perspectief gaat de verandering extreem snel | 3

Kenmerk:1 oktober 2014 Opkomst Zorgtechnologie Er wordt ook steeds meer zorgtechnologie ontwikkeld Voorbeelden –Telecare –Robotica –Gezondheids-apps –Technologie voor zorgmanagement Toch gaat de ontwikkeling op dit gebied niet zo snel –Vooral: het gebruik blijft achter? Hoe kan dat? Exemplarisch: zorgtechnologie voor ouderen | 4

Kenmerk:1 oktober 2014 (Zorg)Technologie voor ouderen Hierover praten aan de hand van technologie voor ouderen –Meestal zorggerelateerd Miljarendeninvesteringen in “gerontechnologie” –Rendement is nog relatief beperkt –Enkele successen, maar veel technologie ligt ‘op de plank’ Hoe komt dat? Wat kunnen we eraan doen? Het begin ligt in de taal, in manier van spreken over ouderen | 5

Kenmerk:1 oktober 2014 Ouderen als probleem | 6

Kenmerk:1 oktober 2014 Ageing & Innovation Discourse Demographic projections show a rapidly aging population, with the worldwide proportion of people aged over 60 expected to double between 2000 and As a result, the number of people living with chronic health conditions is increasing and placing demand on healthcare services. There is also an increasing shortage of healthcare professionals, including caregivers for the elderly and registered nurses. Robots have been proposed as one form of assistive device that can help bridge the widening gap between the need and supply of healthcare services. (…) The aged population presents a group who may particularly benefit from healthcare robots. (…) The majority of older people in western cultures are living independently in their own homes, and want to stay there as long as possible, thus avoiding the psychologically traumatic and expensive option of moving to a nursing home or hospital away from familiar surroundings, friends and family. Governments and care funders also favour ‘aging in place’ to mitigate the expense of the growing number of aged in care. | 7

Kenmerk:1 oktober 2014 Ageing & Innovation Discourse 1.Crisis account of ageing –Zorgkosten, Handen aan het bed, Pensioenen, Sociale voorzieningen 2.Specifiek probleem opgelost met technologie 3.Triple win Makkelijk te herkennen als goed –Ouderen als kwetsbaar –Groot maatschappelijk probleem –Innovatie De ingenieur als de held Lijkt aantrekkelijk, verstandig, moreel verantwoord en dus juist Toch zeer problematisch | 8

Kenmerk:1 oktober 2014 Het probleem van het A&I discourse Werkt alleen met heel negatieve kijk op ouderen –Ziek, zwak, fragiel, vergeetachtig, ouderwets etc. Hoeveel ouderen (65+) wonen in verpleeg- en verzorgingshuizen? –4,3% Meeste ouderen zijn jonge, relatief gezond Jong voelen MAAR: A&I discourse werkt alleen als ouderen massaal als zwak, ziek en fragiel gezien worden | 9

Kenmerk:1 oktober 2014 Voorbij het Ageing & Innovation discourse De retoriek van het A&I discourse gaat uit van een compleet ander mensbeeld dan de identiteit van de oudere van vandaag Techniek sluit op fundamenteel niveau niet aan Maar het is een aantrekkelijk discourse dat investering makkelijk legitimeert. Komen daardoor niet toe aan drie onderliggende problemen | 10

Kenmerk:1 oktober Aansluiten sociale context Ontwerp op basis van “probleem” stereotypen –Ontwerper neemt ouderen en zorgprofessionals niet serieus –Leidt tot stigmatiserend ontwerp –“Niet voor mij” reactie, maar soms ook gedwongen gebruik Intieme sociale kennis nodig van context oudere en (eventueel) de zorg daaromheen | 11

Kenmerk:1 oktober 2014 Hoe het ook kan: Zora | 12

Kenmerk:1 oktober 2014 Naar positief ontwerpen Weg van verlies en gebrek: Naar gezond en actief Inspelen op hoe ouderen zichzelf zien –Positieve beeld van jonge ouderen –Kennen van praktijken, betekenisvolle rollen en identiteiten –Verleiden tot gezond gedrag –Hoe aansluiten met techniek? | 13

Kenmerk:1 oktober 2014 Verleiden tot gezond gedrag (met technologie) | 14 KJ Vogelius Voor ouderen nog een black-box

Kenmerk:1 oktober Houding van zorgprofessional Zorgtechnologie onbekend en onbemind Mogelijkheden voor betere zorg gemist Zorg- (en welzijns)professional niet voorbereid op de toekomst –PC voorbeeld Techniek niet per definitie beter, maar mogelijkheid niet verkend Het GET-lab | 15

Kenmerk:1 oktober 2014 GET-Lab | 16

Kenmerk:1 oktober 2014 Hoe het ook kan: Paro | 17 Copyright Amber Case – Flickr.com

Kenmerk:1 oktober Begrijpen van disruptie Nieuwe techniek leidt (dwingend) tot verschuivingen: –Taken –Verantwoordelijkheden –Normen –Competenties –Identiteiten –Kosten en baten Ontwerper moet dit vooraf goed kunnen inschatten –Dat is lastig Veel over bekend, maar verspreid over disciplines –STS, SG, Gerontechnologie, Economie, etc. De problemen in de samenleving houden zich niet aan de grenzen van onze academische disciplines | 18

Kenmerk:1 oktober 2014 Wat te doen: Zachte Analyses Technisch kunnen we genoeg –Maar ontwerpen op basis van ‘ouderen als probleem’ leidt tot zorgtechniek die niet gebruikt wordt –Ons voorstellingsvermogen schiet tekort De winst valt te behalen in het begrijpen van de sociale dimensie –Wie is de (jonge) oudere van nu en wat willen ze? –Wat voor rollen en identiteiten kunnen we bieden? –Hoe ouderen te verleiden tot gezond gedrag? –Hoe verandert de zorg door techniek? Met deze zachte analyses tot techniek komen die wel past | 19

Kenmerk:1 oktober 2014 Tips Herken A&I retoriek, wees kritisch Getest met oudere gebruikers wil nog niet zeggen dat het werkt Zorgtechnologie is context gebonden: –One size fits all oplossingen zijn een zeldzaamheid –Bricolage: herwaardering van het gefreubel Draagvlak onder zorgprofessionals is cruciaal: gate keepers Cliënt kan technisch vaak meer dan je denkt Zoek naar manieren om ouderen op hun jeudigheid aan te spreken. Zoek een positieve rol of identiteit Tragedy of old age is not that one is old, but that one is young (Oscar Wilde) | 20