De Staat van het Klimaat Marjan Minnesma 21 sept 2015

Kennis Klimaatverdrag: meer dan 190 landen willen gevaarlijke klimaatverandering voorkomen. Hoeveel graden temperatuurstijging tov 1850 vindt men max acceptabel? Hoeveel graden warmer is het al gemiddeld? En in Ons land sinds 1900? Wanneer zitten we op 2 graden? Prognose deze eeuw? (2100 = 85 jr)

Klimaatverandering Voorkomen gevaarlijke klimaatverandering = niet meer dan twee graden temperatuurstijging accepteren (vs. 1,5 C) = niet meer dan 450 ppm (vs 350), broeikasgassen in de atmosfeer 50% kans dat t goed gaat…. Allemaal aan de hoge kant….

Daarom zo snel

Economische gevolgen Stern-rapport in opdracht van UK-regering 2006: klimaatschade loopt komende decennia op tot 20% van wereld BNP (BWP) per jaar. 2013: is te laag geschat Honderden miljarden per jaar Rekenkamer in NL: hittestress, overstromingen en watertekort, landbouw-schade, biodiversiteit, gezondheid (ook meer infectieziekten, Lyme, luchtwegziekten etc) Vanaf 2020: 1 mrd/jaar voor dijken (Veerman)

Eerlijk?

Nu…. niet pas over 30-50 jaar Tanzania: prod Arabica koffie -/- 46% 50y Gem temp ‘s nachts + 1,4 C West Afrika: 40% less cacao, + 2,3 C

Deze zomer USA - NU California Oregon Washington Idaho River complex 311 km2 County Line 2 Complex 272 km2 Valley 300 km2 Canyon Creek Complex 446 km2 Butte 286 km2 Grizzly Bear Complex 321 km2 Rough 572 km2 Washington Idaho Wolverine 265 km2 Tepee Springs 387 km2 Chelan Complex 360 km2 Okanogan Complex 536 km2 Tunk Block 671 km2 TOTAAL: 6083 km2 North Star 880 km2 (Noord & Zuid-Holland & beetje) Kettle North Complex 218 km2 Carpenter Road 258 km2

Noordpool slinkt

Ijsmassa in december slinkt ook jaar na jaar

California – 4e jaar – 25% voedsel

Voorbodes Het is nog niet zo sterk hier, maar wel al gaande Ontwikkelt steeds sneller dan men dacht Wij hebben een extreem open economie Chaos in de wereld, bereikt ons ook Meer systemische beschouwingen nodig, ipv event by event. Betere duiding.

Klimaatverandering is niet… Lekker paar graden warmer aan het strand Geen “global warming” maar “disruptive climate change” Maar meer weersextremen Verandering klimaatsysteem 50% minder biodiversiteit En water en voedselcrisis En daarmee een sociale crisis-vluchtingen

Media extreem belangrijk

Troonrede Het is belangrijk dat we met groeiend optimisme naar de toekomst kijken… Generaties krijgen t steeds beter Vluchtelingen: geen woord over de relatie met klimaatverandering VN Klimaattop (fiscaal aantrekkelijk investeren…) & Dijken bouwen Hoofdthema’s veiligheid en migratie Militairen wereldwijd: klimaatverandering en grondstoffen schaarste

Nieuwe strategieën 100% Duurzame energie in 2030 – Kan Divestment & carbon bubble Rechtszaak People’s Climate March etc

100% duurzame energie 2030 Kan het? Technisch: ja Financieel: ja Mensen/personeel: ja Het Kan, als we het Willen. Is t makkelijk? Natuurlijk niet.

En wat levert het op? Leveringszeker & betaalbaar energiesysteem 150.000 banen & versnelde innovatie Als goedkope gas op is, zijn wij niet afhankelijk van andere landen Energievoorziening in 2030 is 3 mrd goedkoper dan BAU Kost: 1,5% BNP

Plus De ANDERE oplossingen Laat oplossingen ook nieuws zijn Vb Vele ondernemers met vindingen die zeer veel besparen en/of duurzame bronnen beter benutten (Cablean, Zytec, etc) Boer als oplossing ipv als probleem (beter benutten grond; anders omgaan met mest)

Carbon Bubble Do The Math (2795 Gton – max 565 Gton) We kunnen nog 1/5 verstoken van de bewezen reserves, daarna > 2 graden “Stranded assets” & divestment movement

Moving out…. Zweeds nat. pensioenfonds: risico verminderen: stopt investering in 20 kolen, olie & gasbedrijven (SEK 840 mln) Noorse Staatsfonds uit kolen Rockefeller fam: 50 mrd uit fossiel : ” there is no future for oil and coal industry” Universiteiten, kerken, steden etc Bloomberg: coal shares tumble

www.revolutiemetrecht.nl

Versnelling via het recht? Rechter als brug wetenschap & politiek Rechter buigt zich over de feiten Mag Staat lange termijn gevaar negeren? Burgers beschermen is taak rechter Geen schadevergoeding of vechtzaak “Rechtszaak uit Liefde” Introductie: crowd pleiten

Civiel recht – onrechtmatige daad Geen publiek recht, geen rechtstreeks beroep op internationaal recht, grondwet, EU-recht etc Onrechtmatige daad: niet handelen, levert gevaarzetting op. Klimaatverandering: grote kans, grote gevolgen: zeer hoog risico-> deze eeuw 195 landen & wetenschap zijn het eens Geldt voor geen enkel ander dossier

Staat heeft zorgplicht Open norm: inkleuren In dit geval heeft Staat zelf geaccepteerd: 25-40% CO2-reductie in 2020 nodig Rechter zit niet op de stoel van de politiek: moet oordeel vellen als dat gevraagd wordt. Stelt hier minimum: 25% Meer is misschien nodig: discretionaire bevoegdheid. Dus niet 40% toegewezen

Trias Politica Evenwicht machten: geen enkele macht is onbegrensd. Primaat niet altijd bij politiek Dat iets een politieke discussie is, maakt het niet een politiek oordeel. Blijft rechtsoordeel over onderwerp waarover men ‘t niet eens is Rechter als wetgever plaatsvervanger is van alle tijden (euthanasie, stakingsrecht etc) Diepere discussie vindt niet plaats Wat als de Staat niet doet wat nodig is?

Recent artikel J Hansen 2 graden is zeer gevaarlijk Deze eeuw wellicht paar meter zeespiegelstijging, ipv 80 -1,20 m Uiteindelijk 5-9 meter Meer extreme stormen Zelfs als hier ‘maar’ 10% kans op is… Vgl Borssele: kans eens in 500.000 jaar

We koersen nu af op 4-6◦ in 2100 Doel: temp stijging op aarde onder de 2 graden houden (350 ppm) Prof. J. Schellnhuber (topwetenschapper en o.a. adviseur Merkel & EU) ”: ‘the difference between two and four degrees is human civilisation’

Waarom Nemen we dit niet serieuzer Volgende generatie wordt eerste die het echt minder goed krijgt. Is niet LINKS of RECHTS! Het gaat om niets meer of minder dan kunnen blijven leven in NL cq leven in een wereld in chaos Verdient meer aandacht Wetenschap is helder – en nog steeds (te?) voorzichtig

Willen/kunnen we dat niet aan? Sociale wetenschappers/psychologen: We zullen de zwaarte “weg-dissoneren” 90% van de tijd: op routine (snel) ‘Echt rationeel handelen’ (slow): 10% We willen levensstandaard niet verminderen voor toekomstig probleem We willen niet handelen, want we willen niet geloven dat t echt gebeurt (klimaatv) & Adaptive optimism (prof Oreskes)

Rechtszaak van HOOP

Steeds meer mensen de straat op

Voorpagina’s overal, behalve hier

Mee naar Parijs? TheClimateMiles.nl! 1-28 nov. Grote Mars 29 nov

Mooie voorbeelden Guardian Huffington Post Rolling Stone Dit is ONS gezamenlijke probleem. Moet mensheid oplossen. Overstijg politiek gekrakeel. Help mee.

Het is aan ons – nog 20 jaar!