tdfdsfd De rol van Actal voor gemeenten Woensdag 28 januari 2015 Jos Tonk/Marcel Kieviet Presentatie “Goede regels, gerichte Service” tdfdsfd 1

Deze illustratie geeft direct en kernachtig weer, waar het ons allen in feite om gaat. De overheid heeft een natuurlijke neiging maatschappelijke problemen door middel van regelgeving aan te pakken. Veelal kan de adressering van deze maatschappelijke problemen met minder regels en zelfs zonder regelgeving geschieden. Verschillende kabinetten hebben dit onderkend en hebben een instrumentarium ontwikkeld dat bewustwording en deskundigheid rond regeldruk binnen de departementen versterkt. Ik zal in deze presentatie nader ingaan op de mechanismen achter het ontstaan van onnodige regels, de rol van Actal, met daarbij een aantal voorbeelden uit de praktijk. 2

Inhoud Wat is Actal? Taakopdracht Actal. Wat is regeldruk eigenlijk? Mandaat Actal. EU en regeldruk. Uitbreiding mandaat Actal. Oorzaken regeldruk (Algemeen) Uitdagingen en kansen op lokaal niveau Adviescollege toetsing regeldruk 3 3

Wat is Actal? Opgericht 1 mei 2000 College: 3 leden Staf: 10 fte Twee rollen Toetsingscollege Expertisecentrum Adviescollege toetsing regeldruk 4

Taakopdracht Actal Bijdragen aan de daadwerkelijke reductie van de regeldruk door advisering aan Kabinet en aan de Eerste en Tweede Kamer der Staten-Generaal. Voorheen (< 2011): bewerkstelligen van een cultuuromslag bij regelgevers. Adviescollege toetsing regeldruk 5 5

Wat is regeldruk eigenlijk? Administratieve lasten (AL) vloeien voort uit informatieverplichtingen aan de overheid. Inhoudelijke nalevingskosten (INK) vloeien voort uit verplichting om wet- en regelgeving inhoudelijk na te leven. Toezichtlasten (TL) zijn het gevolg van toezicht op naleving van wet- en regelgeving. Regeldruk het totaal van AL, INK en TL bij beleid, uitvoering en toezicht. Aan de hand van het voorbeeld van de brandblusser in een restaurant kan worden uitgelegd wat regeldruk inhoudt. De ondernemer is vanuit brandveiligheid verplicht een blusapparaat te installeren: dit noemen we de inhoudelijke nalevingskosten. Vervolgens moet hij de brandweer daarover informeren (administratieve lasten). Tot slot komt de brandweer de brandveiligheid van zijn bedrijf controleren. Met een beetje geluk komt de brandweer tegelijk met de inspecteurs van de Omgevingsdienst, de politie, en de Voedsel- en Warenautoriteit. Maar als het tegenzit komen de inspecteurs afzonderlijk. Dan ervaart de restauranthouder niet alleen toezichtlasten maar ook gestapeld toezicht. Soms krijgen bedrijven per jaar meer dan acht verschillende toezichthouders over de vloer. Adviescollege toetsing regeldruk 6 6

Mandaat Actal 1. Ex ante toetsing (voorgenomen wetgeving) Informele adviezen in vroege fase wetgevingsproces. Formele adviezen over voorgenomen wetgeving. 2. Regeldrukaudit 3. Adviezen op basis van signalen 4. Strategisch advies (bestaande wetgeving) Beoordeling voortgangsrapportages kabinet. Agenderen nieuwe reductiemogelijkheden. Adviescollege toetsing regeldruk 7 7

EU en regeldruk Circa 50% van de regeldruk voor bedrijven komt voort uit EU regelgeving. Een effectieve aanpak vereist inzet op EU niveau. RegWatchEurope: samenwerkingsverband van de EU waakhonden (VK, Tsjechië, Duitsland, Zweden en Nederland). Hoofdboodschap: Benadrukken dat de Europese Commissie behoefte heeft aan concrete input hoe richtlijnen en verordeningen uitwerken in de dagelijkse praktijk om deze te kunnen verbeteren. Dit is een kans voor gemeenten waarbij wij kunnen helpen. Toelichting: - De Europese Commissie werkt binnen REFIT aan betere EU regelgeving. Dit betekent dat elk jaar gekeken wordt naar welke EU richtlijnen of verordeningen moeten worden herbezien. Dit wordt mede gedaan op basis van input van belanghebbenden. Deze werkwijze biedt aanknopingspunten voor gemeenten om zware EU regelgeving aan te kaarten, inclusief verordeningen/richtlijnen met te weinig eigen speelruimte voor een efficiënte invulling (lees: met zo min mogelijk kosten voor bedrijven en burgers). De Commissie geeft elke keer weer aan dat zij een groot gebrek hebben aan data. Data die duidelijk maken hoe wetten in de praktijk uitpakken maar ook data over de kwantitatieve effecten van minder belastende alternatieven. Actal kan gemeenten helpen om te komen tot een knelpunten analyse van belangrijke verordeningen/richtlijnen als input voor REFIt waar het regeldruk betreft om zo te komen tot alternatieven voor de toekomst. Adviescollege toetsing regeldruk 8 8

Uitbreiding Mandaat Actal Sinds 4 november jl. kan Actal adviseren na verzoek van gemeente(n). Adviezen over: gevolgen voorgenomen verordeningen en andere gemeentelijke regels voor de regeldruk voor bedrijven, burgers en beroepsbeoefenaren in de sectoren zorg, onderwijs, veiligheid en sociale zekerheid. Strategische vraagstukken op het terrein van de regeldruk. Adviescollege toetsing regeldruk 9 9

Uitbreiding mandaat (vervolg) Actal is geen waakhond richting gemeenten. Actal is onafhankelijk expertisecentrum. 14 jaar kennis en ervaring vermindering regeldruk. College Actal prioriteert. Vraaggestuurde advisering (geen ongevraagd advies). 10

Oorzaken van regeldruk (algemeen) Maatwerk in de uitvoering versus zekerheid en houvast burger en de uitvoerend professional. Wantrouwen/controlebehoefte: toezicht versus vertrouwen. Regelreflex bij de overheid (reageren op incidenten). Complexe financieringsstructuren: publiek – private samenwerkingsmodellen; publiek – publieke samenwerking regelgeving- en aanbesteding-, contract- en subsidierelatie. Wisselwerking tussen wetgever (“staat helemaal niet in de wet”) en werkvloer (ik dacht dat dit van Den Haag moest”). Cultuur van registreren. Adviescollege toetsing regeldruk 11 11

Waar liggen de uitdagingen en kansen op lokaal niveau? (1) Beperk aantal lagen in regelgeving Terugbrengen van de omvang informatieplicht van burgers/bedrijven/professionals (hergebruik van aanwezige info; koppeling bestanden e.d.). Rapportagelast van organisaties beperken: Ga uit van “verdiend” vertrouwen en stap over op een andere wijze van rapporteren (Afwijkingen norm en bijzonderheden) Adviescollege toetsing regeldruk 12 12

Waar liggen de uitdagingen en kansen op lokaal niveau (2) Stoppen met stapelen van toezicht: Zelfregulering + Liefst één toezichthouder. Één loket en aanspreekpunt voor burgers/bedrijven/professionals Samenhang in lokale uitvoeringsprocessen (formulieren/rapportages e.d.). Bij (eerste) contact alle mogelijke problemen en behoeften belichten en bespreken. Houd in de contacten met burgers/bedrijven/professionals rekening met de versnippering Doel Wmo: Decentralisatie naar gemeenten. Meer eigen verantwoordelijkheid burger in het geval deze niet meer zelfredzaam is. Adviescollege toetsing regeldruk 13 13

Adviescollege toetsing regeldruk 14

Contact informatie Actal Postbus 16228 2500 BE Den Haag tel: +31-(0)70-3108666 e-mail: info@actal.nl Internet: www.actal.nl Twitter: @Actal_info Adviescollege toetsing regeldruk 15