INTERREG IVA 2 Mers Seas Zeeën Crossborder Cooperation Programme Part-financed by the European Regional Development Fund (ERDF) Green: Going Green: Carbon reduction through nature CaRe-Lands Cluster event June, 25th 2014

INTERREG IVA 2 Mers Seas Zeeën Crossborder Cooperation Programme Part-financed by the European Regional Development Fund (ERDF) Jacqueline Cramer

Duurzame gebiedsontwikkeling heeft de toekomst! Prof. dr. Jacqueline Cramer, Directeur USI

Grondstoffen/water efficiency Biodiversiteit Klimaatverandering

Andere belangrijke thema’s: Water Lucht Bodem Nieuwe risico’s ( zoals straling)

PLANET PROFIT PEOPLE People, Planet, Profit (PPP)

1. Van fossiele naar duurzame energie-systemen en energiebesparing

ENERGIE EFFICIENCY/DUURZAME ENERGIE Begin met vermindering of geen energieverbruik Let bij inkoop op het energie-profiel van producten Neem logistiek en verpakking mee in je afweging Werk samen in ketens en clusters en schakel over op het gebruik van hernieuwbare energie

Sluit kringlopen (grondstoffen/water) en voorkom lekverliezen (verontreiniging) 2.Van een lineaire naar een circulaire economie

GRONDSTOFFENGEBRUIK Geef voorkeur aan vernieuwbare, duurzaam geproduceerde grondstoffen (biobased economie) Wees spaarzaam met gebruik van (schaarse) metalen en houd ze in de kringloop (circulaire economie!) Vermijd risicovolle additieven/toxische stoffen/onveilige nanodeeltjes Werk samen in ketens en clusters in de richting van een circulaire economie

3. Evolueer naar een ‘biobased economy’, gebaseerd op duurzaamheidsprincipes (waaronder behoud van biodiversiteit)

Duurzaamheid: think global, act local

Duurzaamheid en innovatie

Sprongsgewijze innovaties Stapsgewijze innovaties Duurzame ontwikkeling Tijd

Stand alone innovaties

Integrale aanpak op systeemniveau woningen: energieneutraal in 2020 Industrialisatie van het bouwproces mogelijk Huurders, woningcorporaties, MKB en vier bouwondernemingen werken samen: Hoogspringers

Integrale aanpak op systeemniveau: biobased economy

Integrale gebiedsontwikkeling: De Grevelingen

Nieuwe financiële arrangementen Revolving funds ESCO’s (Energy Service Companies) Crowd funding Coöperatieve financiering Betalen voor ecosysteem-diensten Deel-/ruil economie Verkoop dienst i.p.v. product

Regie van het proces Leiderschap nodig Rollen en verantwoordelijkheden van partijen in de gehele keten helder definiëren Projectregisseur aanstellen die het gehele project integraal aanstuurt Gezamenlijk optrekken in een consortium vanuit een lange termijn perspectief Openstaan voor nieuwe bestuurlijke, juridische en financiële arrangementen

Rolverdeling tussen partijen 1.Bedrijfsleven: lef tonen, samenwerken in clusters en ketens 2.Overheid: knelpunten wegnemen, gelijk speelveld garanderen, duurzaam inkoopbeleid invoeren, innovatie stimuleren en reguleren (via wetgeving, standaarden, belasting, etc.) 3.Financiële sector/juristen: ondersteuning bieden in het opzetten van nieuwe arrangementen

4. Consumenten/burgers Consumenten/burgers: actieve deelnemers in collectieve aanpak Betrokkenheid in ontwerp/besluitvorming en gedeeld eigenaarschap in b.v. duurzame energie initiatieven: cruciaal

Participatie van maatschappelijke Partijen bij Rijksstructuurvisie Grevelingen Volkerak-Zoommeer

Samen werken aan duurzame gebiedsontwikkeling heeft de toekomst