Flexibilisering: de tools zijn het probleem niet Judith Schoonenboom Universiteit van Amsterdam SCO-Kohnstamm Instituut

Waarom flexibilisering?

Deelname aan het hoger onderwijs dient te stijgen Nederlandse overheid streeft naar een toename van het aantal studenten in de leeftijd van 25 tot 64 jaar in 2010 met 20 tot 30 procent t.o.v Nederlandse overheid streeft naar een toename van de participatie van niet-traditionele groepen zoals herintreders, etnische minderheden, oudere studenten en studenten die in het kader van levenslang leren geen volledige studie willen volgen, maar een losse cursus. Het realiseren van ‘een Europese ruimte voor levenslang leren’.

Flexibilisering krijgt impuls door: verwachte explosieve groei van het aantal individuele verzoeken van levenslange leerders om onderwijs-op-maat. systeem van leerrechten. Iedere student krijgt acht of tien leerrechten van een half jaar studie, naar eigen inzicht te besteden bij universiteiten van eigen keuze.

Het grotere geheel: de kenniseconomie Het hoger onderwijs dient beter in te spelen op de heterogener wordende studentenpopulatie en zich meer te richten op levenslange leerders door:  individualisering en flexibilisering van het hoger onderwijs  betere aansluiting op de arbeidsmarkt  aansluiting op eerdere opleidingen te verbeteren  hun studenten beter voor te bereiden op het werken in een internationale wereld.

Behoeften van leerders en moge- lijkheden van ICT

De levenslange leerder Veelal mensen die niet bereid of in staat zijn om reguliere (deeltijd-)opleidingen te volgen  Afstand tot instelling is te groot  Fysieke beperkingen  Beperkte tijdsinvestering mogelijk  Hebben heel specifieke wensen voor bijscholing

Rollen van ICT bij flexibilisering Virtuele samenwerking op afstand Interactieve studiematerialen op maat Ondersteuning van flexibele leerroutes

Stand van zaken

De realisatie van doelen (2003) …………… is in sterke tot zeer sterke mate gerealiseerd met behulp van ICT DoelCvBOpl. dir. Doc. Vergroten vd toegankelijkheid van het onderwijs 22%20%11% Bieden van individuele vrijheid aan de student 19%11%6% N

Gebruik van diverse functionaliteiten van ICT (2003) ……….. wordt in de opleiding in sterke tot zeer sterke mate gebruikt (% opleidingsdirecteuren) 78organisatie cursus/leergang74 Inschrijven voor tentamens71registreren leeractiviteiten60 digitaal onderwijsmateriaal47elektron. leeromgevingen38 materiaal t.b.v. zelfstudie31(indiv.) leerroutebepaling17 eindopdrachten/toetsvragen16samenwerkend leren15 discussieplatform12toetsprogramma’s8 zelftoetsing6,5

SURF-projecten en flexibilisering (2005) % SURF-projecten dat impact heeft op….. Aansluiting HO en arbeidsmarkt flexibeler43 Snel doorwerken van vernieuwing uit beroepenveld in het onderwijs 33 Verwerven competenties internationaal29 Vergroten digitale toegankelijkheid onderwijsmateriaal19 Vergroten doorstroom werkzoekenden naar onderwijs14 Aansluiting VO-HO flexibeler14 Verhoogde instroom in bèta/zorg project mede door project (Van de projecten met bèta/zorg als thema) 14 Doorstroom MBO-HBO10

Voorbeelden

Voorbeelden van flexibilisering met ICT DigiPabo (INHOLLAND; afstandsleren) Flexibele leerroute Verpleegkunde (HRO; lezing hierna..) Virtueel Milieuadviesbureau (OU; virtueel bedrijf) Webklassen (UvA; proefcolleges voor scholieren) Schakelprogramma Bewegingswetenschappen (VU; schakelprogramma) HEO-ICT (landelijk; digitaal materiaal) TenCompetence (OU; netwerk voor levenslang leren) Zwitserse Virtual Campus en Zweedse Net University (consortia gericht op afstandsleren) European Virtual seminar (OU; internationalisering at home)

Conclusies Flexibilisering Nederlandse hoger onderwijs loopt achter Tools zijn het probleem niet (zie voorbeelden) Oorzaken? (zeer speculatief)  Levenslange leerder traditioneel het domein van de Open Universiteit  Open Universiteit traditioneel gericht op tweedekansers  Consortia gericht op bestaande studentengroepen Dus: op volle kracht vooruit! Maar: Grote vraag: flexibilisering voor iedereen?

Bronnen Actieplan Leven Lang Leren (2004). Beschikbaar: Beerkens, E., Kaiser, F., Boezerooij, P. et al. (2005). Issues in higher education policy; An update on higher education policy issues in 2004 in 11 Western countries. Den Haag: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Beleidsgerichte studies Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek, 115. Beschikbaar: Beschikking nr. 2318/2003/EG van het Europees Parlement en de Raad van 5 december 2003 tot goedkeuring van een meerjarenprogramma ( ) voor de doeltreffende integratie van informatie- en communicatietechnologie (ICT) in de onderwijs- en beroepsopleidingsstelsels in Europa (eLearning-programma). Kop, R.-P., Berg, M. van den, & Klein, T. (2004). Survey naar de toepassing van ICT voor Onderwijsdoeleinden in het hoger onderwijs. ICT-onderwijsmonitor studiejaar 2002/2003. Leiden: Research voor Beleid. Beschikbaar: Kruizinga, E., & Bergh, D. van den (2005). Veel bereikt, nog veel te doen; Impactanalyse SURF onderwijsvernieuwingsprojecten. Utrecht: Stichting SURF. Beschikbaar: Notitie e-learning in het hoger onderwijs (2005). Notitie van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Mark Rutte aan de bekostigde universiteiten en hogescholen in Nederland. 28 februari Kenmerk HO/BL/05/7219. Beschikbaar: Schoonenboom, J. (2006). ‘De inzet van ICT in het Nederlandse hoger onderwijs’. Handboek onderwijskunde hoger onderwijs. Verschijnt mei Schoonenboom, J. (2006). De bruikbaarheid van leerobjecten voor instellingen voor hoger onderwijs. Publicatie binnen project Leerobjecten in de praktijk, Digitale Universiteit. Verschijnt juni Schoonenboom, J., Roozen, F. & Sligte, H. (2004). ICT-onderwijsmonitor studiejaar 2002/2003: Strategische keuzen bij ICT-innovatie van het Hoger onderwijs: Enige handreikingen vanuit internationale praktijkvoorbeelden. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam, SCO-Kohnstamm Instituut. Beschikbaar: Schoonenboom, J., Sligte, H., Elshof, D., Emans, B. & Roozen, F. (2004). ICT-onderwijsmonitor studiejaar 2002/2003: Praktijkvoorbeelden Hoger Onderwijs (2e, ongewijzigde, druk). Amsterdam: Universiteit van Amsterdam, SCO-Kohnstamm Instituut. Beschikbaar:

Einde