1 (Gebrek aan) (prikkels voor) innovatie in het onderwijs Frank Kalshoven, juni 2010

2 Inhoud De Argumentenfabriek en Onderwijs Analyse Micro: de schoolorganisatie Meso: de (cultuur in de) sector Macro: het systeem Beleid Conclusies

3 De Argumentenfabriek Missie: de fabriek helpt mensen en organisaties helder denken door informatie te visualiseren.

4 De Argumentenfabriek en onderwijs (1) Innovatieprojecten: Netwerkschool (1.0), 12-plussers Netwerkschool (1.1, 2.0), MBO Sterrenschool (1.0, 2.0), PO/KO Loopbaanschool (1.0), VMBO

5 De Argumentenfabriek en onderwijs (2) Strategietrajecten scholen Argumenten- informatiekaarten, o.a.: Nieuwe Leren Horizontale mobiliteit Herintreden Leve lang leren

6 De Argumentenfabriek en onderwijs (3) Stelselanalyse ten behoeve van Netwerk Onderwijs Innovatie Wat kunnen overheid en sociale partners doen om de arbeidsproductiviteit in het onderwijs te verhogen?

7 Analysekader Micro Meso Macro

8 Micro

9 Micro (1) Centrale vraag bij innovatieprojecten: Als je morgen overnieuw mocht beginnen, hoe zou je het dan doen gegeven bestaande kennis over klanten, technologie, organsiatie, prijs productiemiddelen etc. Business Process Re-enginering

10 Micro (2)

11 Micro (3) Op hoofdlijnen is het antwoord steeds: Van producentenlogica naar dienstverlenersdenken Van vaste ‘klassenschool’ naar ‘massamaatwerk’ Van homogene arbeid naar taakverdeling en specialisatie Van arbeidsintensief opschuiven richting kapitaal- en technologie-intensief Van ‘lesleren’ naar ‘e-leren’ en ‘doe-leren’

12 Micro (4) Op hoofdlijnen is het antwoord ook: Onderwijs kan heel veel beter met hetzelfde budget Onderwijs kan ook wel beter met een kleiner budget

13 Micro (5) Wat houdt schoolbesturen en -directies tegen? Kennis (vgl cie-Don) Kunde (echte managementkunde) Cultuur (‘onderwijsprovincie’) Prikkels (waarover straks meer) (Docenten)

14 Meso

15 Meso (1) Onderwijspolder speelt (nog?) geen positieve rol Nadruk ligt vooral op meer budget/ hogere salarissen Nadruk ligt onvoldoende op kwaliteit en innovatie

16 Macro

17

18 Arbeidsproductiviteit en inkomen

19 Aanleg afsluitdijk

20 Aanleg dijk 21 ste eeuw

21 Onderwijs

22 Kernvraag Hoe krijg je schoolbesturen en - directies zo gek dat ze zelf gaan innoveren? Blokkades opruimen Prikkels aanbrengen Niet: hoe gaat OCW innoveren?

23 Disciplineringstekort algemene observaties stelsel Verlangde prestaties niet expliciet Weinig (echte) transparantie Hoge toetredingsbarrières Zwak toezicht Overregulering (regels en cao’s) Bekostiging (nodeloos) ingewikkeld

24 Systeemprikkels voorbeelden 1 Legio mogelijkheden om geen-spijt- beleid te voeren, bijvoorbeeld: Gebruikersinformatie: afdwingen of zelf organiseren van transparantie over kwaliteit scholen/opleidingen. Vereenvoudiging, bijvoorbeeld het schrappen alle regels rond vakantie. Expliciteren prestaties die scholen (besturen) geacht worden te leveren.

25 Systeemprikkels Voorbeelden 2 Voorbeeld: In CAO’s is veel tijd gereserveerd voor scholing. Over de effectieve besteding hiervan bestaan grote twijfels. Er zijn nogal wat klachten over de kwaliteit van docenten (kennis én vaardigheden). Een scholingspuntenregistratiesysteem naar analogie van artsen (BIG-registratie) verzekert effectieve inzet bestaande scholingstijd. (PM: ook voor management).

26 Systeemprikkels Voorbeelden 3 Combinatiepakket: Lumpsum in PO en VO modelleren naar hoofdlijn bestaande systeem voor mbo. ‘Extra geld’ uit potjes in de lumpsum stoppen. Expliciteren in ruil voor bekostiging verlangde prestaties. Brede centrale examinering in PO (invoeren), VO (aandeel vergroten) en MBO (aandeel vergroten). Hard onafhankelijk toezicht op de prestaties met sanctioneringsboeket toezichthouder.

27 Conclusies

28 Tot slot Innovatie impliceert groei van arbeidsproductiviteit. Innovatie maakt een kwaliteitssprong mogelijk: beter onderwijs voor hetzelfde geld. Micro is innovatie mogelijk (directies en besturen). Meso moeten sociale partners de argwaan voorbij (werkgevers en vakbonden). Macro moeten de prikkels de goede kant op worden gezet (OCW).

29