De confrontatie tussen christendom en islam in historisch perspectief

David Onnekink Kromme Nieuwegracht 66 Kamer 1.09 Telefoon 030 253 6462 David.Onnekink@let.uu.nl http://www.let.uu.nl/~David.Onnekink/personal/KruisenHalvemaan.html

Weekoverzicht Conceptualisatie Week 1 (25/4): Heilige Oorlog en Jihad De expansie van islam (638-) Historische context Week 2 (2/5): De strijd om het Heilige Land: De kruistochten (1096-1291) Week 3 (9/5): Van Toledo (1085) tot Lepanto (1571): De Reconquista in Spanje Week 4 (16/5): De Eastern Question: De Ottomanen en Europa (1527-1922) Moderne ontwikkelingen Week 5 (23/5): Van Khartoum (1885) tot Darfur (2005): de frontlijn in Afrika Gastdocent: Dr. Isabelle Duyvesteyn Week 6 (30/5): De War on terrorism: Bush en Bin Laden Gastdocent: Drs. Arend-Jan Boekestijn Week 7 (6/6): geen college; schrijfweek Beeldvorming en interpretatie Week 8 (13/6): Beeldvorming en historisch bewustzijn essay inleveren. Week 9 (20/6): Interpretatie: Een Clash of Civilisations? Week 10 (27/6): Tentamen

‘I now believe that the Crusades were one of the direct causes of the conflict in the Middle East today’ Karen Armstrong

College 1 Introductie Christelijke visies op oorlog - rechtvaardige oorlog - heilige oorlog Islamitische visies op oorlog Vroege expansie van Islam

Asymmetrie Christendom - Islam Bijbel: divers,chronologie ↔ Koran eenheid, moment christendom andere ontstaansgeschiedenis Andere tradities: Augustinus: civitas terrenae ↔ civitas dei (theologisch) Abbasiden: dar al-harb ↔ dar al-islam (juridisch) Islam meer politiek Andere visie op heilige oorlog Andere geschiedenis

Christelijke visies op oorlog: Pacifisme Rechtvaardige oorlog Heilige oorlog

Theorie van de rechtvaardige oorlog Jus ad bellum - Rechtvaardige reden: - straf - wraak - terugname - Legitieme authoriteit - Juiste intentie Jus in bello - Proportionaliteit - Discriminatie

Theoristen Augustinus van Hippo (354-430) Franciscus Gratianus (+ 1140) Thomas van Aquino (1225-1274) Francisco de Victoria (c.1480-1546) Francisco Suárez (1548-1617) Hugo Grotius (1583-1645)

‘The crusading idea requires that the cause shall be holy (and no cause is more holy than religion), that the war shall be fought under God and with his help, that the crusaders shall be godly and their enemies ungodly, that the war shall be prosecuted unsparingly.’ (Roland Bainton, 1960) ↕ John Kelsay

Verhouding rechtvaardige en heilige oorlog Roland Bainton: antithese LeRoy B. Walters: analogie James T. Johnson: adaptatie

Kenmerken ‘Heilige Oorlog’ Onder Gods commando Voor God onder representatieve authoriteit Door God zelf gevochten Tegen interne en externe vijanden van religie Om religie te vestigen Om afwijkingen in religie te herstellen Deelnemers zijn godvruchtig (Eschatologische context) (ontleend aan James T. Johnson)

Jihad Jihad, ghaza, qital dar al-harb ↔ dar al-islam Juridisch doel: extensie sharia ‘grote’/ ‘kleine’ jihad Offensieve/defensieve jihad Interne/externe jihad Bekering? Shi’ieten/Soenieten

Jihad Evolutionair model Holistisch model 4 stadia (volgens Shamseddin al-Sarakhsī (1010-1090)) Profeet verkondigt boodschap vreedzaam (15:93-4)/non-confrontatie (15:95-6) Argumentatie (16:25) Permissie om te vechten (22:39)/ Strijd initieren (2:217) Opdracht om overal te vechten (2:244)/ onvoorwaardelijke strijd (9:5) Holistisch model 4 attitudes (volgens Reuven Firestone) Non-militant (109:6) Strijd met restricties (2:191) Strijd met ongehoorzamen (2:217) Offensieve strijd met ongelovigen (2:191)

Politieke wereld van Islam 622-632: stadstaat 632-750: imperiale staat 750-900: universele staat 900-1500: decentralisatie 1500-1918: fragmentatie 1918-: nationale staat (volgens Majid Khadduri)

Kalifaat van Cordoba (929-1031) + 570 Mohammed geboren + 610 openbaring Koran STADSTAAT Hijra (vlucht naar Medina) Mohammed + IMPERIALE STAAT 632-661 Vier Kaliefen 661-750 Dynastie Umajaden UNIVERSELE STAAT 750-1258 Dynastie Abbasiden, verzwakt eind 9e eeuw DECENTRALISATIE Kalifaat van Cordoba (929-1031) Kalifaat der Fatimiden in Egypte (972-1169) Kalifaat der Abbasiden in Syrië/Irak (-1258) Seldsjoeken in Anatolië (1037-1307) Saladin vestigt Ayyubid Dynastie (1169-1250) vernietigd door Mongolen (1258) Ottomanen (1299-) Taifa koninkrijken

‘Historians used to believe that the Church had been pacifist in the early Christian centuries, but had then become contaminated by the values of its host societies in a process which culminated during the period when crusading was at its height. But the idea of charting attitudes in such a linear way is unrealistic, because in any given period individuals and institutions were capable of varying their approaches to violence’ (Marcus Bull, 1994)