HET DUOLEGAAT of het legaat vrij van erfbelasting Dirk MICHIELS Notaris te Aarschot Gastdocent KU Leuven

2 1. Definitie 1. Testamentaire beschikking; 2. Legaat aan wettige erfgenamen of derden (bijzonder / algemeen legaat) 3. Legaat aan een non-profitorganisatie (NPO) met rechtspersoonlijkheid (ev. meerdere) (algemeen / bijzonder legaat) onder last om de erfbelasting op het eerste legaat te betalen.

3 2. Civielrechtelijk luik: redactie Aanduiding van de begunstigde non-profitorganisatie  Juiste identiteit: minstens de correcte benaming & rechtsvorm (niet: “een organisatie voor de blinden / armen / …), volgens de gegevens van de KBO, liefst met vermelding van het ondernemingsnummer  Eventueel: bestemming (geen ‘onmogelijke’ opdracht)  NPO of haar rechtsopvolger  indien de NPO of haar rechtsopvolger dit legaat niet aanvaardt: andere NPO of haar rechtsopvolger, en als die ook niet aanvaardt => wettige erfgenamen / derden = algemene legatarissen

4 2. Civielrechtelijk luik: redactie  NPO = algemene legataris: geen inspraak van de wettige erfgenamen / derden (bijzondere legatarissen), kan gevoeligheden naar boven brengen (bv. inboedel), wel makkelijker voor de afwikkeling van de nalatenschap  Liefst maar 1 NPO (ev. 2 max. 3, voor snelle afwikkeling)  Max. 50 % voor de bijzondere legatarissen (algemene regel, behoudens uitzonderingen)  Werken met percentages (%) i.p.v. bedragen (€)  NPO = bijzondere legataris: iedereen “in toom” houden, niet aan te raden als er te veel erfgenamen zijn  Minimumbedrag voor NPO ? FOD Financiën betwiste dit  Interpretatieve vraag VLABEL (vanaf 1/1/2015 bevoegd)

5 2. Civielrechtelijk luik: model "Ik herroep alle vorige testamenten #en begunstigingen inzake levensverzekeringen. Ik stel aan als enige algemene legataris van mijn nalatenschap de KU Leuven, met zetel te 3000 Leuven, Oude Markt 13, met ondernemingsnummer , genietend van de rechtspersoonlijkheid ingevolge de bekendmaking van haar oprichtingsakte samen met het organiek reglement in de bijlagen van het Belgisch Staatsblad van 1 juli 1970 en dit in toepassing van de wet van 12 augustus 1911, gewijzigd bij wet van 28 mei 1970, hierna de “KU Leuven” te noemen, of haar rechtsopvolger,

6 2. Civielrechtelijk luik: model onder last 1° de hierna vermelde bijzondere legaten uit te keren aan de hierna genoemde bijzondere legatarissen, te weten de hierna vermelde procentuele gedeelten van mijn netto- nalatenschap (zijnde het bruto actief, onder aftrek van alle schulden en van alle kosten van vereffening van de nalatenschap, vóór afhouding van de erfbelasting zelf), en 2° de erfbelasting op deze bijzondere legaten te betalen (duolegaat), te weten :

7 2. Civielrechtelijk luik: model 1) aan … legateer ik één/vierde (25 %) van mijn netto- nalatenschap; 2) aan … legateer ik één/vierde (25 %) van mijn netto- nalatenschap (max. 50 % = gouden regel, behoudens uitzonderingen) (eventueel toevoegen: inboedel van mijn laatste woonplaats). Bij het vooroverlijden van één van beide bijzondere legatarissen stel ik in diens plaats aan diens afstammelingen (volgens wettelijke devolutie) en bij gebrek aan afstammelingen in leven de andere bijzondere legataris of diens afstammelingen (volgens wettelijke devolutie).

8 2. Civielrechtelijk luik: model Ik wens dat dit legaat wordt aangewend voor... (vermelding van de doelstelling) OF De KU Leuven moet dit legaat aanwenden om in haar schoot en volgens haar intern reglement dienaangaande een fonds op te richten met als naam... (naam te geven door testator) en als doelstelling... (korte bepaling van een onderzoek of onderwijsactiviteit).

9 2. Civielrechtelijk luik: model Indien de KU Leuven of haar rechtsopvolger dit legaat niet aanvaardt stel ik … of haar rechtsopvolger aan als enige algemene legataris van mijn nalatenschap, met dezelfde lasten als deze opgelegd aan de KU Leuven. Indien … of haar rechtsopvolger dit legaat evenmin zou aanvaarden stel ik de bijzondere legatarissen (of bij vooroverlijden hun afstammelingen volgens wettelijke devolutie) aan als enige algemene legatarissen van mijn nalatenschap."

10 3. Fiscaal luik: erfbelasting De testator REDUCEERT (halveert) het erfdeel van de wettige erfgenamen of derden die erfbelasting betalen aan een hoog en progressief tarief (VL 65%, W & BR 80 %) Het gereduceerde stuk LEGATEERT hij aan EEN NON-PROFITORGANISATIE die erfbelasting betaalt aan een laag en niet-progressief tarief (VL 8,5 %, W 7 %, BR 6,5 of 12,5 of 25 %)

11 3. Fiscaal luik: besparingstechniek De belastingbesparing realiseert zich doordat een bepaald deel (1/2) van de nalatenschap dat normaal aan een hoog en progressief tarief belast wordt, nu aan een laag en niet-progressief tarief wordt belast. Laag en niet-progressief tarief: afhankelijk van de aard en vestiging van de non-profitorganisatie (zie tabel hierna)

12 3. Fiscaal luik: gunsttarieven Vlaams GewestBrussels Hoofdstedelijk Gewest Waals Gewest Art. 59,1°W.Succ. 6,6% voor Brusselse gemeenten en hun openbare instellingen + OOK stichtingen van openbaar nut 5,5% voor provincies, gemeenten en hun openbare instellingen Art VCF Art. 59,2°W.Succ. 8,5% voor VZW’s, internationale VZW’s, stichtingen van openbaar nut, Vlaamse provincies & gemeenten 12,5% voor VZW's en andere rechtspersonen zonder winstoogmerk als ze erkend zijn conform art. 104 en 110 W.I.B., zo niet 25% 7% voor VZW’s en internationale verenigingen zonder winstoogmerk en de stichtingen van openbaar nut

13 4. Belastingbesparing ? Een voorbeeld De testator heeft een vermogen van EUR. Hij heeft geen wettige erfgenamen, enkel een goede vriend X en veel bewondering voor de KU Leuven. Twee hypotheses: - hypothese 1: algemeen legaat voor vriend X die alles erft. - hypothese 2: duolegaat : ½ voor vriend X (vrij van erfbelasting) en ½ voor de KU Leuven.

14 Hypothese 1: geen duolegaat en dus geen mecenaat Vlaams GewestVriend XKU Leuven Erfbelasting (hierna EB) Brutolegaat EURNihil Berekening EB EUR aan 45% EUR aan 55% EUR aan 65% EUR EUR EUR Nihil Nettolegaat en totaal EB EURNihil EUR

15 Hypothese 2: wel duolegaat en mecenaat, mét belastingbesparing van EUR Vlaams GewestVriend XKU LeuvenErfbelasting (hierna EB) Brutolegaat EUR Berekening EB 1. Op legaat vriend X: EUR aan 45% EUR aan 55% 2. Op legaat KU Leuven: EUR aan 8,5% 1. ten laste van KU Leuven 2. ten laste van KU Leuven EUR EUR EUR EUR EUR Nettolegaat of totaal EB EUR EUR EUR

16 5. Praktisch: geen machtiging vereist Legaten aan vzw's, stichtingen en internationale verenigingen zonder winstoogmerk zijn in principe aan de voorafgaande machtiging (van het Ministerie van Justitie) onderworpen indien zij EUR overschrijden (= wat zij netto overhouden na betaling van de bijzondere legaten en van de erfbelasting) Legaten aan de KU Leuven vereisen geen machtiging Decreet van 28 augustus 2009 vervangt art. 145, tweede lid van het Decreet van 4 april 2003, inwerkingtreding op 1 september 2009: “De universiteiten zijn ertoe gemachtigd schenkingen onder levenden of bij testament te aanvaarden. Een schenking kan maar aanvaard worden na een uitdrukkelijke machtiging van hiertoe door het universiteitsbestuur. Wanneer het gaat om een aanvaarding van schenkingen van onroerende goederen, of van roerende goederen die de waarde van 1 miljoen euro overschrijden of die met lasten zijn bezwaard, brengt het universiteitsbestuur de Vlaamse Regering hiervan op de hoogte.”

17 Duolegaat: besluit Hoe groter het onderscheid in tarief op het legaat aan de non-profitorganisatie en het legaat vrij van erfbelasting, hoe groter belastingbesparing Antimisbruikbepaling niet van toepassing Concrete vragen i.v.m. de redactie van het testament (bv. bepaalde onroerende goederen begrepen in het bijzonder legaat voor wettige erfgenamen / derden): te bespreken met uw notaris Concrete wensen i.v.m. de bestemming van het legaat aan de KU Leuven: te bespreken met de KU Leuven