Over chronische pijn, informatie voor patiënten. Samengesteld door Gerard Koel, fysiotherapeut / docent fysiotherapie, www.wooldersteen.nl. Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

Inhoud informatie over chronisch pijn: Over pijn, pijnprikkels en pijngewaarwording. Zit pijn dus altijd in je brein? Verschillen tussen acute en chronische pijn. Wat kun je zelf doen om minder last van de pijn te hebben (blijf je eigen baas!). Afsluiting, conclusies. Doel. Het realiseren van meer kennis over chronische pijn om te bereiken dat de zelfredzaamheid verbetert en dat het niveau van het dagelijks functioneren optimaal blijft. Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011. De kortste definitie van pijn: AU ! Kenmerken: - acuut - simpel - functioneel - kortdurend Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011. 1. DEFINITIE PIJN (IASP, 1979) een onaangename sensorische en emotionele ervaring die wordt geassocieerd met feitelijke of mogelijke weefselbeschadiging, of die wordt beschreven in termen van een dergelijke beschadiging Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011. Ook een emotie: PIJN LIJDEN Kenmerken: - chronisch - complex - oorzaak en gevolg? - is het functioneel? - vaak psycho- sociale onder- houdende factoren Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011. Ook bekend: WEL SCHADE, GEEN PIJN? Kenmerken: sterke gerichtheid van zenuwstelsel op iets anders (soort extase). bijvoorbeeld letsel bij sport, toch de wedstrijd afmaken. Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011. RELATIE PIJN & WEEFSELSCHADE PIJN weefselschade geen w.schade GEEN PIJN Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

4 Stappen bij het ontstaan van pijngewaarwording: 4: Activiteit projecteert op de hersenschors, en de pijngewaarwording ontstaat. 3: Activiteit in het ‘pijn’systeem bereikt de tussenhersenen. 2: ‘Pijnzenuwen’ bereiken het ruggenmerg, indien belangrijk wordt de info doorgegeven. 1: Pijnprikkel middelvinger (bijvoorbeeld een ontstoken gewricht, klap op vinger,steek) leidt tot activiteit ‘pijn’ zenuwen. 3 2 1 Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011. 2. Zit pijn dus altijd in je brein? Sterker: ‘Heb ik de pijn tussen de oren?’ Ja, pijngewaarwording hoort bij de hogere cognitieve functies die zich afspelen in de hersenschors. Niet de schouder doet pijn, maar een persoom heeft last van een pijnlijke schouder. De mate waarin een persoon last heeft van die pijnlijke schouder wordt mede bepaald door die persoon. Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011. Pijn is een complex fenomeen waar veel delen van het brein invloed op hebben! Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

3. Verschillen tussen acute pijn en chronische pijn. Pijn is niet (meer) gerelateerd aan schade. Pijn is niet nuttig, lastig, belemmert functioneren. Pijn is gerelateerd met schade (‘de prik’). Pijn is nuttig, waarschuwt en verdwijnt na afloop. Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011. 3. Over chronische pijn 1/2. Chronische pijn wordt gedefinieerd als pijn die langer dan 3 maanden aanwezig is. Liefst 20% van de Nederlanders geeft aan in die categorie te horen. Te denken valt aan medische ziektebeelden zoals gewrichtsreuma, een hersenbloeding of fantoompijn na een amputatie. Maar veel groter is de groep patiënten met chronische rugpijn, een pijnlijke nek-schouder of hoofdpijn zonder een eenduidige oorzaak. Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011. 3. Over chronische pijn 2/2. Door de aanhoudende pijn wordt de persoon wezenlijk beïnvloed in het functioneren. Lastige vragen komen naar voren: - Hoe komt het toch dat de pijn niet verdwijnt? - Belast ik te veel, is mijn werk te zwaar? - Moet ik het kalmer aan doen om te herstellen? - Moet ik niet zo zeuren en juist doorgaan? - Kan ik er zelf wat aan doen? En wat dan? Er zijn veel factoren die invloed hebben op de overgang van acute naar chronische pijn (o.a. de persoonlijke antwoorden op de vragen). Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011. De gevoeligheid (of: sensitisatie) van het pijnsysteem blijkt te variëren! Stap 3 (beslissing 2): de gevoeligheid in de tussen- hersenen varieert, er zijn bijv. disfunctionele emoties/gedachtes Stap 2 (beslissing 1): de gevoeligheid in het ruggenmerg varieert, er is bijv. sprake van andere ‘pijn’ activiteit Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

bij pijn / functioneren ideeën (cognities) pijn / functioneren psychosociale factoren bij pijn. sociale omgeving ziekte / pijn- gedrag (coping stijl) emoties (affecties) bij pijn / functioneren ideeën (cognities) pijn / functioneren PIJN GEWAAR- WORDING PIJN Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

Het DVD model: Denken – Voelen - Doen. Denken. Je eigen interpretaties / ideeën zijn van belang. Als je denkt dat chronische pijn duidt op schade, zul je kiezen voor ontwijken. Voelen. Als je primaire emotie angst is, zul je ontwijken. Bij woede zul je juist confronteren en mogelijk te veel hooi op je vork nemen. Doen. Inactief gedrag (‘De pijn overkomt me, ik moet hulp hebben’) is op lange termijn ongunstig; actief gedrag (‘Ik ga er zelf wat aan doen’) is meestal gunstiger. Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

Stress verhoogt de gevoeligheid van het zenuwstelsel Stress verhoogt de gevoeligheid van het zenuwstelsel. Dat betekent dat de pijndrempel zakt en de pijngewaarwording toeneemt. Waardoor wordt stress nu bepaald? Gebeurtenis op zich is niet stresserend Stressreactie in belangrijk mate afhankelijk van de gedachten over de gebeurtenis Gebeurtenis Reactie Gedachten (zijn bepalend!) Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011. 17 17

Voorbeelden van disfunctionele emoties 1/2. ‘Ik ben moe’ ‘Ik ben bang’ Ik kan het nu even niet. Ik durf het niet. Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

Voorbeelden van disfunctionele moties 2/2. ‘Ik heb verdriet’ ‘Ik ben kwaad’ Geef me even tijd. Ik ga er dwars door heen. Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

Lees onderstaande voorbeelden over de invloed van DVD op pijn. Als ik me prettig voel, bijvoorbeeld bij het kopen van kleding of het kijken naar een voetbal wedstrijd, heb ik minder pijn. Nadat ik me actief heb gedragen en wel heb geoefend / ben gaan fittnessen, ben ik tevreden met mezelf en heb ik minder pijn. Bij negatieve stress (ziekte van je kind, gezakt voor de toets, kat overleden) neemt de pijn toe. Bedenk zelf situaties waarin je pijn erger of juist minder was. Schrijf die op papier. Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

5. Afsluiting, een pijnlijke schouder. 2: Vooral gebaseerd op perceptie? Te angstig. 1: Vooral gebaseerd op lokale oorzaak? Letsel band. Of een combinatie van factoren? Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

5. Afsluiting BPS model (BioPsychoSociaal model) Bij aanhoudende pijn is per definitie sprake van een biopsychosociaal probleem. De mate waarin deze 3 factoren een rol spelen is uiteraard situatie afhankelijk. Bio. Er is sprake van te weinig beweeglijkheid, je conditie is onvoldoende. Psycho. Je hebt nog steeds disfunctionele gedachtes over pijn en schade, of over de mate waarin je belastbaar bent (te laag/hoog). Sociaal. Factoren uit je omgeving (sport, werk) belemmeren / stimuleren je herstel. Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

5. Afsluiting / conclusies. Pijn zit in je brein. Invloed op processen in je brein is mogelijk (denk aan het DVD model); dus ook invloed op de pijn / gevolgen van pijn is mogelijk. Chronische pijn is iets heel anders dan acute pijn. Bij chronische pijn is sprake van sensitisatie; invloed op die sensitisatie is belangrijk. Doe niet te weinig (wees niet te voorzichtig / bang) maar doe ook niet te veel (onvoorzichtig, belastend). Neem je eigen verantwoordelijkheid, dat is zeker op de lange termijn bepalend voor kwaliteit van leven. Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.

Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011. Bij chronische pijn is de patiënt mede verantwoordelijk voor de mate van de klacht en hoofd verantwoordelijk voor de mate waarin de pijn het dagelijks functioneren beïnvloedt. Zonder de patiënt in de steek te laten en dus wel te zorgen voor een goede begeleiding, doet de FT een appel het verbeteren van de zelfredzaamheid en zelfmanagement van de patiënt. Presentatie van LRP Netwerk Twente, najaar 2011.