Inspiratiedag VVSG Ouderen- en thuiszorg Cis Dewaele

Inhoud Waarom outreach Quickscan De visie De cirkel Dit is het team. Programma 3 dagen: Dag 1: Visie en basispijlers, oefening rond praktijkkader – veel theorie, de basis dus Dag 2: Praktijkdag met huiswerkopdracht rond praktijkkader, praktijkoefeningen rond contact maken, grenzen en observeren Dag 3: Omgaan met verontrustende situaties, ethische kwesties, omkadering van outreachend werken en overzicht van werkzame factoren. Vandaag: zie PPT + praktische afspraken: pauzes, middag, einde

1. Waarom outreach Niet bereikte groepen De relatie werkt! (leefwereld, waarden en normen) Probleembesef? Vinger aan de pols: beleid en eigen aanbod Info, preventie en advies, toeleiding: ter plaatse Verbindend werken met buurt 1 GROEPEN DIE ONDER DE RADAR blijven omwille van onthaal model: werken met mensen die hun weg wel vinden. Meest kwetsbaren zullen we zelf moeten opzoeken; bvb: allochtone jongeren, vereenzaamde bejaarden in armoede, psychiatrische patiënten die ts mazen vh net vallen; strijd tegen onderbescherming 2 RELATIE WERKT: werken in de leefwereld van mensen geeft ons de kans om ze op een andere manier te leren kennen, niet enkel vanuit de probleemfocus of thema, maar vanuit de mens met al zijn kwaliteiten en kwetsbaarheden. We leren de wereld zien vanuit hun bril en kunnen op die manier samen met hen op pad gaan. 3 PROBLEEMBESEF: is er vaak niet - jongeren: ligt moeilijk; ofwel geen, ofwel is het snel voorbij, en dan belangrijk om aanwezig zijn als het probleem zich voordoet - en ook bij volwassenen: maar probleemfocus is niet nodig om ermee te werken te werken, omdat je werkt met de leefwereld; we nemen meer tijd om alle aspecten van hun leven en persoon een plaats te geven 4 VINGER AAN DE POLS: je weet wat er leeft en kan ook signaleren naar beleid; aanwezig zijn in de leefwereld geeft een andere beleving van wat er leeft; op je bureau horen wat er gebeurt is maar een flauw afkooksel van wie hij in het echt is; door aanwezigheid stel je dingen vast die iem niet vertelt op bureau; als je dit ziet kan je het bespreekbaar stellen of meenemen naar beleid, of kan je je aanbod beter afstemmen op de noden Rond vrije tijd: aard van de activiteiten, drempel om ernaartoe te komen, openingsuren van een Jeugdhuis of ontmoetingscentrum. 5 TER PLAATSE: vanachter ons bureau geven we advies en hopen dat de cliënt het zal onthouden; werkt minder goed; vb: ipv zeggen ga morgen naar daar via die halte die afstap en aan de balie dat aanvragen, of meegaan; een toneelvoorstelling: groepje mensen en meegaan 8 VERBINBDEND WERKEN: mensen helpen om (terug verbinding te maken) met hun eigen context, of instellingen waar ze een negatieve ervaring hebben gehad. in de leefwereld kan je eens een babbeltje hebben met context, buurt, horen wat er leeft, samenwerken, helpen om iets te organiseren (bvb een kookactiviteit van het OCMW in een buurtcentrum – OCMW werkt samen met en leidt ook ineens toe naar buurthuis) HOE: contact maken, vertrouwen winnen en schenken en dat kan je als je een positieve relatie hebt met iemand

2. Quick-scan reflectie-instrument outreach

Er worden 9 parameters besproken die een impact hebben op het werk van de outreach werker en de organisatie Er zijn 5 dynamische parameters: meerdere opties mogelijk Er zijn 4 statische parameters, deze zijn stabiel doorheen de tijd en vragen een expliciete keuze.

3. Visie? Visie geeft denken en handelen vorm 6 Voor veel beginnende outreach werkers is het niet altijd duidelijk wat de achterliggende doelstellingen en visie zijn, wat van hun verwacht wordt Outreachend werken betekent vaak dat je het bekende pad verlaat, het is een bewuste keuze van een organisatie om anders te gaan denken. Om dat denken vorm te geven hebben we een visie nodig, en aan de basis, een mens- en maatschappijvisie. Het geeft ons een draagvlak om vandaaruit kwalitatief sociaal werk, kwalitaitef outreachend werk uit te bouwen. Visie is belangrijk omdat het denken vormgeeft en kan aanleiding geven tot revolutie (in pos zin), in negatieve zin tot oorlog Visie nodig om te weten waar willen we naartoe 3. Visie? Visie geeft denken en handelen vorm

Mens-en maatschappijvisie Ruimer dan outreach alleen “Iedereen heeft recht op een menswaardig bestaan” 3 componenten Sociale grondrechten Individuele bestaansethiek Zorgethiek Visie niet zelf uitgevonden: basisvisie is: iedereen recht op menswaardig bestaan Niet meer, niet minder, waar komt zin vandaan: art 1 van de organieke wet OCMW, 1976 Woordje IEDEREEN onderstrepen, we bedoelen ook echt iedereen, ook als ze geen papieren hebben, medicatie niet nemen, afspraak niet respecteren,… Tegenwoordig is dat al redelijk vergaand. Relletje in de media rond het OCMW van Antwerpen die haar missieverklaring aanpaste dat deze grondrechten niet meer garandeert, maar “bijdraagt tot” Menswaardig bestaan, hoe vullen we dat in? En welke consequenties heeft het? Driehoek: menswaardig bestaan bevat 3 belangrijke componenten die dat menswaardig bestaan vormgeven De 1e: Wie weet wat dat is, sociale grondrechten (opsomming) Arbeid, sociale zekerheid, gezondheid, leefmilieu, cult en mijlijke ontplooiing, onderwijs

Sociale grondrechten Arbeid en vrije beroepskeuze, Sociale zekerheid, bescherming van de gezondheid en sociale, geneeskundige en juridische bijstand, Een behoorlijke huisvesting, Bescherming van een gezond leefmilieu, Culturele en maatschappelijke ontplooiing. Recht op onderwijs Wie weet wat dat is, sociale grondrechten (opsomming) Hier mag eigenlijk geen discussie rond bestaan, art 23 en 24 van Belgische grondrechten Degene die die geschreven hebben, hebben ervoor gezorgd dat die niet individueel afdwingbaar zijn. Je kan de Belgische staat niet voor de rechter dagen als je geen woning hebt, dus het is een intentieverklaring. De maatschappij zondigt ook constant tegen deze grondrechten: bv schoolverlaters, hoge huurprijzen Vgl met OCMW die nu niet meer garanderen maar streven naar zo veel mogelijk of meewerken aan het bieden van de grondrechten Een recht is onvoorwaardelijk en zou niet mogen gekoppeld zijn aan plichten. Terwijl dit toch vaak gebeurt. Vrouwenrechten: je kan er niet mee akkoord zijn, maar mag er geen voorwaarden aan verbinden. Een samenleving is ook gebaseerd op plichten, maar als je ze vasthangt aan een recht, is het geen recht meer. Menswaardig bestaan alleen op deze manier is een beetje kil. Als je een huis hebt, onderwijs, heb je niet genoeg voor een menswaardig bestaan 2e is wederkerige zorgethiek

Zorgethiek Tegen uitsluiting: Iedereen hoort erbij Verbinding, Inclusie, Erbij horen, Meetellen, Iets betekenen. Wederkerige zorgethiek In relatie staan met andere mensen, onderdeel zijn van een netwerk, belonging to Is wat de presentietheorie ons zegt, daar later meer over. Werken aan verbinding Als dit onderdeel is van menswaardig bestaan, is het de bedoeling dat we daar als HV ook alert voor zijn Gaan werken aan het terug in verbinding brengen van onze cliënten met een netwerk, en dat we zelf een positieve werkrelatie opbouwen Nog niet genoeg: Relaties hebben, werk, geld We missen hier nog iets om elk ons eigen menswaardig bestaan te kunnen vormgeven. Niemand kan ons opleggen hoe we dit voor ons persoonlijk moeten invullen 3e: individuele bestaansethiek

Individuele bestaansethiek Iedereen heeft het recht om het eigen leven vorm te geven volgens eigen wensen en behoeften, Zelf keuzes maken Recht op vrijheid, autonomie, eigen keuzes. Eigen leven vormgeven Samenleving maakt het soms moeilijk voor bvb mensen die een uitkering krijgen en zelf beslissingen willen nemen. Mensen in budgetbegeleiding die verplicht worden om te stoppen met roken. De drie componenten, het praktische, relationele, individuele. Kader geeft geen leidraad voor de praktijk, want kunnen ook botsen met elkaar Cliënt die gaat voor maximale vrijheid, zal mss altijd mensen verliezen Voor elke cliënt de 3 componenten apart invullen.

Individuele bestaansethiek Zorgethiek BROEDERLIJKHEID Menswaardig Bestaan Sociale grondrechten Individuele bestaansethiek Kader is niet nieuw, het is oud, stamt af van 1976 (ocmw), maar is veel ouder. Visie lijkt soms heel radicaal, maar is basisvisie waar heel West-Europa op gebouwd is. verlichting Gokken: Franse revolutie, 3 kenmerken: Voortgevloeid voor een stuk vanuit de verlichting, mensenrechten, iedereen is gelijk en een recht is onvoorwaardelijk. Daar waar vroeger de mens afhankelijk was van de wil van God, gingen de filosofen daartegenin, de mens is van nature goed, autonoom en onafhankelijk en kan streven naar eigen geluk (contrat social van Rousseau: later grondwet) We herkennen er ook politieke strekkingen in Communisme: elkaar helpen, warme relatie, broederlijkheid en gelijkheid, maar geen eigen keuze Liberalisme: gelijkheid en eigen keuze, maar geen broederlijkheid: tatcher: there’s no such thing as society, there is only individuals Anarchisme: broederlijkheid en vrijheid, maar geen gelijkheid, want daarvoor heb je een machtsinstrument nodig om gelijkheid af te dwingen, en daar zijn ze niet voor VRIJHEID GELIJKHEID

1212 Focus kan op 1 specifieke cirkel liggen, belangrijk om vertaalslag te maken naar de leefomgeving en de ruimere samenleving 4. De Cirkel… 3 concentrische cirkels Gemeenschappelijk middelpunt: positieve werkrelatie en participatieve basishouding Outreachend werken op 3 niveaus: De ruimere samenleving De leefwereld van de doelgroep Relaties met individuele cliënten Drie strategische doelstellingen: Inzicht verwerven Het streven naar een inclusieve samenleving Het bevorderen van de toegankelijkheid van de hulp- en dienstverlening

Inzicht verwerven Microniveau Opdracht: Doelstellingen: Acties: 1414 Zicht krijgen op de verschillende levensdomeinen, sterktes en risicosituaties van je cliënt Doelstellingen: Aansluiten bij de individuele leefsituatie van de cliënt Integraal werken Zicht krijgen op de hulpvragen van de cliënt Acties: Tijd nemen en actief luisteren Verdiepen van contacten, …

Inzicht verwerven Sluit aanbod aan bij de noden? Mesoniveau Opdracht: 1515 Sluit aanbod aan bij de noden? Inzicht verwerven Mesoniveau Opdracht: Zicht krijgen op de noden en de leefwereld van de doelgroep Doelstellingen: Aanbod afstemmen op de noden van de doelgroep De doelgroep betrekken bij het uitwerken van het aanbod Acties: Signalen terugkoppelen naar de organisatie, …

1616 Anticiperen op maatschappelijke tendensen (sociale en politieke context) Inzicht verwerven Macroniveau Opdracht: Zicht krijgen op maatschappelijke tendensen Doelstellingen: De individuele ondersteuning laten aansluiten bij de maatschappelijke context Een evenwicht zoeken tussen het “algemene goed” en de individuele noden en behoeften van je cliënt Acties: Participerende observatie Opvolgen van actuele, maatschappelijke tendensen, …

Inclusieve samenleving 1717 Inclusieve samenleving Microniveau Opdracht: De cliënt hoort erbij Doelstellingen: In kaart brengen, mobiliseren en versterken van het sociaal netwerk Bemiddelen Het ontwikkelen van een sociale identiteit en aanleren van sociale vaardigheden Zelfredzaamheid bevorderen Acties: Zelfreflecteren Spiegelen Reflecteren op niveau van de omgeving, …

Inclusieve samenleving 1818 Inclusieve samenleving Mesoniveau Opdracht: Inwerken op de leefomgeving Doelstellingen: Bevorderen van het deel uitmaken van de doelgroep in de directe leefomgeving (buurt, wijk) Vertolken van de leefwereld Acties: Stimuleren van buurtgebonden activiteiten Activeren Communicatie verbeteren, …

Inclusieve samenleving 1919 Vb dag rond eenzaamheid Inclusieve samenleving Macroniveau Opdracht: Diversiteit en inclusie bevorderen Doelstellingen: Stimuleren van een verdraagzame maatschappij Mogelijkheden tot participatie stimuleren Acties: Sensibiliseren Opzetten van sociale acties Breder draagvlak creëren, …

Toegankelijkheid: WAT? 2020 Toegankelijkheid: WAT? 7 parameters van toegankelijkheid (De Bie, 2005; Sels, 2009): Bekendheid Bereikbaarheid Beschikbaarheid Bruikbaarheid Betaalbaarheid Begrijpbaarheid Betrouwbaarheid

Toegankelijkheid Drempels: Microniveau Psychisch: schaamte, taboe 2121 Drempels: Psychisch: schaamte, taboe Structureel: afstand, openingsuren Toegankelijkheid Microniveau Opdracht: Toegankelijkheid bevorderen van de hulp-, zorg en dienstverlening op microniveau Doelstellingen: Cliënten individueel ondersteunen in het krijgen van een duurzame band met maatschappelijke voorzieningen Cliënten linken aan het aanbod dat beantwoordt aan hun noden Acties: Informeren Adviseren Doorverwijzen Toeleiden en begeleiden naar diensten Belangenbehartiging, …

Toegankelijkheid Mesoniveau Opdracht: Doelstellingen: Acties: 2222 Toegankelijkheid bevorderen van de hulp-, zorg en dienstverlening op mesoniveau Doelstellingen: Goede kennis van de sociale kaart Bekendheid van jouw functie en de samenhangende doelstellingen Acties: Samenwerken op niveau van de doelgroep en netwerk Uitbouwen en onderhouden van contacten met netwerk Ondersteunen van het netwerk Belangenbehartiging, …

2323 Kennis van de organisatie en de mensen die er werken, vergroot de kansen. Gebruik van populaire media, communicatie Toegankelijkheid Macroniveau Opdracht: Toegankelijkheid bevorderen van de hulp-, zorg en dienstverlening op macroniveau Doelstellingen: Hulpverleningsaanbod bekendmaken bij de bredere bevolking Noodzaak van outreachend werken in de verf zetten Beleid adviseren Signaleren Acties: Signalen rapporteren Belangenbehartiging, …

Conclusie Zicht krijgen op comfort – en non-comfortzones Stof voor interne werkbesprekingen en functioneringsgesprekken Positionering als organisatie Niet noodzakelijk op elke dimensie actief te zijn Wél belangrijk om inzicht te krijgen op de verschillende niveaus (micro, meso en macro) en werkterreinen Belang van samenwerking en netwerken uit te bouwen

Reach Out! info@reachout.be Cis Dewaele Marie Van der Cam 2525 Reach Out! info@reachout.be Cis Dewaele Marie Van der Cam Sandra Beelen www.reachout.be