Informatiebijeenkomst CO2-Prestatieladder 3.0 ProRail 10 maart 2015, ProRail, Utrecht Maud Vastbinder en Gijs Termeer, SKAO

Opbouw Inleiding SKAO en besluitvorming Het bereikte effect van de ladder Waarom heeft SKAO de CO2-Prestatieladder geactualiseerd? Wat zijn de belangrijkste wijzigingen in Handboek 3.0? Indeling en Inhoud Belangrijkste wijzigingen in indeling en inhoud Gevolgen voor opdrachtgevers en aanbestedingen

SKAO en besluitvorming Schemabeheerder en schema-eigenaar CO2-Prestatieladder Doorontwikkeling certificeringschema Overleg met Certificerende Instellingen, harmonisatie Uitrol (bedrijven, sectoren, opdrachtgevers, nationaal, internationaal) Informatie en Helpdesk

SKAO en besluitvorming Bestuur Adviesraad Centraal College van Deskundigen Secretariaat (HIER Klimaatbureau) Technische Commissie  Controle door Raad voor Accreditatie Bestuur Adviesraad CCvD Secretariaat

SKAO en besluitvorming Bestuur Vertegenwoordigers van OG’s, ON’s en NGO’s Strategie en visie op CO2-Prestatieladder Primair verantwoordelijk voor het bestuur van de Stichting Stelt officiële documenten vast: Handboek, regelementen, statuten, procedures Centraal College van Deskundigen Primair verantwoordelijk voor inhoud van de CO2-Prestatieladder Doorontwikkeling van de norm Aanspreekpunt Certificerende Instellingen Reglement en Werkwijze

Gecertificeerde bedrijven >600 certificaten

Opdrachtgevers >50

Ontwikkeling afgegeven certificaten Aantal afgegeven CO2-bewust Certificaten

Verdeling certificaat/groottecategorie Aantal afgegeven CO2-bewust Certificaten

Effecten van de CO2-Prestatieladder CO2-Prestatieladder heeft “duurzaamheidsdenken” binnen bedrijven in de GWW–sector op gang gebracht Enorme reactie in de keten Gecertificeerde bedrijven hebben CO2-management geïmplementeerd Reductiedoelstellingen van meer dan 2,5% per jaar (absoluut en relatief) en hoger zijn regel Ongeveer 60% is MKB bedrijf

Verdeling certificaat/groottecategorie Aantal afgegeven CO2-bewust Certificaten

Waarom doorontwikkeling? Signalen (vanaf 2012): Beweging in gang houden Signalen dat alle bedrijven bij bepaalde aanbestedingen op hetzelfde niveau zitten/inschrijven Onderscheidend vermogen verdwijnt en daarmee de business-case Innovaties in projecten op het gebied van CO2-reductie worden niet altijd door OG “gewaardeerd” Aansluiten bij andere (internationale) normen CO2-reductiedoelstellingen beoordelen in praktijk lastig Dialoog met NGO’s verloopt moeizaam

Procesomschrijving Handboek 3.0 NGO’s Opdrachtgevers Opdrachtnemers Specialisten CI’s Inventarisatie marktpartijen Visie en Strategie Ontwikkeling Besluitvorming Beoordeling Publicatie

Ambities en Prioriteiten De CO2-Prestatieladder wordt verder doorontwikkeld met als doel dat de beoordeling van bedrijven voor het CO2-bewust certificaat meer robuust, uniform en onderscheidend wordt, zodat hogere ambities en resultaten ook daadwerkelijk verschil maken. SKAO zet in op de versterking van de rol van brancheorganisaties bij kennisdeling- en ontwikkeling. De rol van NGO’s bij de maatschappelijke dialoog en de opzet van reductieprogramma’s zal meer aandacht krijgen. SKAO zal hiertoe een nieuwe aanpak ontwikkelen, waarin zij een sterkere regierol zal nemen. SKAO zet stevig in op de uitrol van de ladder naar andere opdrachtgevers, bedrijven en sectoren in Nederland. Hoewel de focus van SKAO nadrukkelijk op de doorontwikkeling en uitrol van de ladder in Nederland ligt, zet SKAO ook een aantal stappen om toepassing van het instrument in het buitenland te bevorderen

Ambities en Prioriteiten De CO2-Prestatieladder wordt verder doorontwikkeld met als doel dat de beoordeling van bedrijven voor het CO2-bewust certificaat meer robuust, uniform en onderscheidend wordt, zodat hogere ambities en resultaten ook daadwerkelijk verschil maken. SKAO zet in op de versterking van de rol van brancheorganisaties bij kennisdeling- en ontwikkeling. De rol van NGO’s bij de maatschappelijke dialoog en de opzet van reductieprogramma’s zal meer aandacht krijgen. SKAO zal hiertoe een nieuwe aanpak ontwikkelen, waarin zij een sterkere regierol zal nemen. SKAO zet stevig in op de uitrol van de ladder naar andere opdrachtgevers, bedrijven en sectoren in Nederland. Hoewel de focus van SKAO nadrukkelijk op de doorontwikkeling en uitrol van de ladder in Nederland ligt, zet SKAO ook een aantal stappen om toepassing van het instrument in het buitenland te bevorderen

Uitgangspunten Handboek 3.0 Onderscheidend vermogen behouden door het “harder” maken van de ladder. Robuust, uniform en onderscheidend Betere beoordeling van reductiedoelstellingen Geen verzwaring voor bedrijven die reeds op een serieuze manier met de ladder aan de slag zijn: Tot en met niveau 3 nauwelijks veranderingen Meer onderscheidend vermogen op hogere niveaus (4 en 5) door het verharden van de ladder

Uitgangspunten Handboek 3.0 5 5 4 4 3 3 2 2 1 1 Versie 2.2 Versie 3.0

Harder maken van de ladder Laddersystematiek  Handboek 3.0 Indeling Inhoud Uniforme beoordeling Harmonisatieplan (accreditatie, sanctiebeleid, harmonisatieprocedure, e.d.) Maatregellijsten

Wijzigingen Handboek 3.0 Indeling Inhoud

Wijzigingen Handboek 3.0 Indeling Inhoud Algemene wijzigingen Inhoudsopgave 2.2-3.0 Wijzigingen per hoofdstuk

Algemene wijzigingen in indeling Nieuwe opbouw: logisch en conform internationale normen Alle teksten gecontroleerd op: logica, coherentie, consequentie en bondig taalgebruik Geen verwijzingen naar de manier van aanbesteden Tabellen CO2-emissiefactoren eruit Meer nadruk op managementsysteem Nieuwe opbouw toelichtingen (en samenvoegen bijlage D en Hfst. 3)

Voorwoord Herschreven voorwoord door dhr. P. Buck Voorwoord benadrukt succes van de ladder en nodigt uit om gebruik te maken van de ladder Voorwoord ≠ inleiding Geen normatieve informatie

Inhoudsopgave Handboek 3.0 Voorwoord Leeswijzer Inleiding 1. Introductie 1. Toepassingsgebied (scope) 2. Organisatie (SKAO) 2. Normatieve verwijzingen 3. Auditchecklijsten en eisen 3. Begrippenlijst 4. EMVI eisen 4. Grenzen en omvang van het bedrijf 5. Verifiëren en certificeren (CI’s) 5. Emissies en CO2-emissiefactoren 6. Reglement 6. Algemene eisen en auditchecklijsten 7. Certificeren conform de CO2-PL Bijlage A. Begrippenlijst   Bijlage B. Organisatorische grens Bijlage C. Conversiefactoren Bijlage D. Toelichting van de eisen Bijlage E. Toelichting op de steekproef

Leeswijzer Handboek 3.0 Bedrijf kiest een CO2-bewust Certificaat op een bepaald niveau te willen halen/behouden 1. Bedrijf bepaalt organizational boundary 2. Is het volledige certificeringsschema van toepassing? 3. Bedrijf bereidt zich voor op de ladderbeoordeling 4. Zelfevaluatie: Is het bedrijf klaar voor de ladderbeoordeling? 5. Ladderbeoordeling van het bedrijf door de LadderCI Hoofdstuk 7 Paragraaf 4.1 Paragraaf 6.1. Paragraaf 4.2 Hoofdstuk 5 en 6

Hoofdstuk 1. Toepassingsgebied Scope van de CO2-Prestatieladder Status Overgangsregeling 2.2-3.0 Integratie BGT Scope van acceptatie Doelgroepen Verwijzing SKAO + verwijzing naar website

Hoofdstuk 1. Toepassingsgebied Scope van de CO2-Prestatieladder Status Overgangsregeling 2.2-3.0 Integratie BGT Scope van acceptatie Doelgroepen Verwijzing SKAO + verwijzing naar website Overgangsregeling: Niveau 1, 2 en 3: publicatiedatum + 3 maanden Niveau 4 en 5: publicatiedatum + 1 jaar BGT: >H3.0 geïntegreerd, dus: publicatiedatum + 1 jaar

Hoofdstuk 2. Normatieve verwijzingen Analyse verwijzingen normen: correct, actueel, relevant Handboek 2.2: verwijzingen naar 15 normen Handboek 3.0: verwijzingen naar 9 normen Handhaven: 17021, 50001, 14064-1, 14064-3, 14065, 14067, GHG- Protocol, Green Gold Label en NTA8080 Verwijderen: EA-6/03, EMAS, 16001, 9001, 14001, OHSAS 18001 en 19011

Hoofdstuk 3. Begrippenlijst Op alfabetische volgorde Herziening begrippenlijst 34 nieuwe begrippen 12 verwijderd 2 inhoudelijk wijzigingen 13 tekstuele wijzigingen Begrippen in tekst worden cursief gemaakt Digitale verwijzingen

Hoofdstuk 4. Grenzen en omvang Vaststellen organisatorische grens (was Bijlage B) + nieuwe methode Vaststelling bedrijfsgrootte (was Bijlage A3, Hfst. 6.4)

Hoofdstuk 5: CO2-emissiefactoren Toelichting op emissie-inventaris en emissies Scopediagram en scope-indeling CO2-conversiefactor wordt CO2-emissiefactor Tabellen uit Handboek 3.0 Verwijzing naar website www.CO2emissiefactoren.nl Overgangsregeling: Kan vanaf publicatie H3.0 Moet per 1-1-2016 Herberekenen: Conform ISO 14064-1

www.co2emissiefactoren.nl

www.co2emissiefactoren.nl

www.co2emissiefactoren.nl

Hoofdstuk 6. Algemene Eisen en Auditchecklijsten Continue verbetering Eisen aan projecten Verplichte internetpublicatie Jaarlijkse contributie aan de SKAO 6.2. Audithecklijsten 4 auditchecklijsten Toelichting (nieuwe opbouw)

Voorbeeld Auditchecklijst Eis K/M/G Aspect/ Invalshoek Eisen Max score 1A Alle Het bedrijf heeft gedeeltelijk inzicht in energie verbruik.  1.A.1. Identificatie en analyse van energiestromen van het bedrijf en de projecten waarop CO₂-gerelateerd gunningvoordeel verkregen is, zijn gebeurd.   10 1.A.2. Alle energiestromen van het bedrijf en de projecten waarop CO₂-gerelateerd gunningvoordeel verkregen is, zijn aantoonbaar in kaart gebracht. 1.A.3. Deze lijst wordt regelmatig opgevolgd en actueel gehouden. 5 Doelstelling: Het bedrijf weet welke soorten energie gebruikt worden. Toelichting op Invalshoek A, Inzicht Inzicht maakt een bedrijf bewust van de eigen CO₂-prestatie, de risico’s en kansen die de eigen CO₂-uitstoot veroorzaakt en biedt het bedrijf informatie die het kan gebruiken bij het formuleren van effectieve doelstellingen en maatregelen om de CO₂-uitstoot te reduceren….

Hoofdstuk 7. Certificeren Certificeren conform de CO2-Prestatieladder Competenties LadderCI’s en auditoren De ladderbeoordeling Het CO2-bewust Certificaat Harmonisatie Toelichting op bijwonen Toelichting op de steekproef Verifiëren conform de CO2-Prestatieladder

Wijzigingen Handboek 3.0 Indeling Inhoud

Wijzigingen Handboek 3.0 Indeling Inhoud Algemene wijzigingen Auditchecklijst (eis +puntentelling + toelichting)

Algemene inhoudelijke wijzigingen Inpassing ‘Doelstelling per eis’ Paragraaf 6.1  4 algemene eisen: nadruk op managementsysteem Aanvullende procedure bepalen ‘organizational boundary’

Doelstelling per eis Verharden van de ladder ‘Voldoet mijn organisatie niet alleen aan de eis, maar ook aan het achterliggend doel van die eis?’ Op alle 20 hoofdeisen zijn doelstellingen benoemd Beoordeling doelstelling per eis: managementsysteem interne audit + directiebeoordeling van het bedrijf (in paragraaf 6.1)

Hoofdstuk 6.1: Algemene eisen 6.1.1. Eisen aan processen voor continue verbetering Plan, Do, Check, Act Circle: herhaal voortdurende bovenstaande stappen In individuele eisen van het certificeringsschema wordt op diverse plekken verwezen naar of invulling gegeven aan het principe van continue verbetering. Dit is de herkennen aan het symbool 6.1.2. Eisen aan projecten De doelstellingen en eisen van de CO2-Prestatieladder hebben betrekking op het gehele bedrijf inclusief alle projecten. Het project waarop CO2-gerelateerd gunningvoordeel verkregen is heeft enkel een aparte status bij de administratieve bewijsvoering voor de ladderbeoordeling.

Nadruk op managementsysteem 6.1.1.1 Interne audit Eisen aan interne audit Eisen aan intern audit verslag Eisen aan interne auditor (objectief en onpartijdig) Meenemen doelstelling per eis 6.1.1.2 Directiebeoordeling Eisen aan input en output 6.1.1.3 Interne audit, directiebeoordeling en ladderbeoordeling door de CI Bij de eerste initiële audit volstaat de zelfevaluatie Bij alle andere ladderbeoordelingen dient er een interne audit en directiebeoordeling te zijn Anders kan de CI de audit stil leggen.

Organizational boundary Nieuwe methode voor het vaststellen van de organisatie grens Naast de bestaande ‘GHG-methode’ en de ‘laterale methode’ Voor complexe (internationale) ondernemingen met steeds veranderende organisatie grenzen

Wijziging auditchecklijst Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4 Niveau 5 1A 1B 1C 1D 2A 2B 2C 2D 3A 3B 3C 3D 4A 4B 4C 4D 5A 5B 5C 5D 1A1 1B1 1C1 1D1 2A1 2B1 2C1 2D1 3A1 3B1 3C1 3D1 4A1 4B1 4C1 4D1 5A1 5B1 5C1 5D1 1A2 1B2 1C2 1D2 2A2 2B2 2C2 2D2 3A2 3B2 3C2 3D2 4A2 4B2 4C2 4D2 5A2 5B2 5C2 5D2 1A3   2A3 2B3 2C3 4A3 5A3 5B3 5C3 5D3 2B4 Eisen (+ toelichting) Score Toelichting  

Wijziging eisen Eisen (+ toelichting) Score Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 1B 1C 1D 2A 2B 2C 2D 3A 3B 3C 3D 4A 4B 4C 4D 5A 5B 5C 5D 1A1 1B1 1C1 1D1 2A1 2B1 2C1 2D1 3A1 3B1 3C1 3D1 4A1 4B1 4C1 4D1 5A1 5B1 5C1 5D1 1A2 1B2 1C2 1D2 2A2 2B2 2C2 2D2 3A2 3B2 3C2 3D2 4A2 4B2 4C2 4D2 5A2 5B2 5C2 5D2 1A3   2A3 2B3 2C3 4A3 5A3 5B3 5C3 5D3 2B4 Eisen (+ toelichting) Score  

Eis 1B2 ‘energie auditverslag’ wordt ‘verslag van een onafhankelijke interne controle’ De omvang van de onafhankelijke interne controle evolueert mee naarmate het ladder niveau stijgt (t/m niv. 3). De resultaten van de interne controle worden in de interne audit en indien nodig in de directiebeoordeling meegenomen. Bedrijf onderzoekt mogelijkheden voor energie reductie.  1.B.1. Het bedrijf onderzoekt aantoonbaar de mogelijkheden het energie verbruik te reduceren van het bedrijf en de projecten waarop CO₂-gerelateerd gunningvoordeel verkregen is. 1.B.2. Het bedrijf beschikt over een actueel intern audit verslag actueel verslag van een onafhankelijke controle voor het bedrijf en de projecten waarop CO₂-gerelateerd gunningvoordeel verkregen is.

Eis 2A3 ‘energie auditverslag’ wordt ‘energiebeoordeling’ conform ISO 50001 Wijziging in puntentelling: de energiebeoordeling gaat zwaarder wegen Bedrijf/inschrijver heeft inzicht in eigen energieverbruik. 2.A.1. Alle energiestromen van het bedrijf en de projecten waarop CO₂-gerelateerd gunningvoordeel verkregen is, zijn kwantitatief in kaart gebracht.   15 10 2.A.2. De lijst is volledig en wordt aantoonbaar regelmatig opgevolgd en actueel gehouden. 5 2.A.3. Het bedrijf beschikt over een actueel energie audit verslag actuele energiebeoordeling voor het bedrijf en de projecten waarop CO₂-gerelateerd gunningvoordeel verkregen is. 5 10

Extra aandachtspunt: audits

Eis 5A Van ‘schieten met hagel’ naar ‘gericht schieten’ 5A: inzicht in de relevante scope 3 emissies, mogelijke strategieën en meest relevante partijen in de keten   Bedrijf/inschrijver heeft portefeuille breed inzicht in scope 3 5.A.1. Bedrijf heeft inzicht in de materiele scope 3 emissies van het bedrijf en de meest relevante partijen in de keten die daarbij betrokken zijn. 15 10 5.A.2 1.Bedrijf beschikt over een portefeuille-brede, onderbouwde analyse van mogelijkheden van het bedrijf om de materiele scope 3 emissies te beïnvloeden. 2. Bedrijf heeft inzicht in mogelijke strategieën om deze materiële emissies te reduceren. 5 10 5.A.3. Van directe (en potentiële) ketenpartners die relevant zijn voor de uitvoering van de scope 3 strategie dient het bedrijf over specifieke emissiegegevens te beschikken die afkomstig zijn van deze ketenpartners.  5 5

Eis 5A1 Bouwt voort op eis 4A1 Eis 4A1 wordt meer kwalitatief, zowel upstream als downstream Grof kwantitatief inzicht in alle materiële scope 3 emissies en meest relevante partijen   Bedrijf/inschrijver heeft portefeuille breed inzicht in scope 3 5.A.1. Bedrijf heeft inzicht in de materiele scope 3 emissies van het bedrijf en de meest relevante partijen in de keten die daarbij betrokken zijn. 15 10

Eis 5A2 Twee delen Portefeuille-brede analyse met mogelijke autonome acties Inzicht in strategiën   Bedrijf/inschrijver heeft portefeuille breed inzicht in scope 3 5.A.2 1.Bedrijf beschikt over een portefeuille-brede, onderbouwde analyse van mogelijkheden van het bedrijf om de materiele scope 3 emissies te beïnvloeden. 2. Bedrijf heeft inzicht in mogelijke strategieën om deze materiële emissies te reduceren. 5 10

Eis 5A3 Toch nog emissie-inventarissen… Maar ook (of vooral) van producten en processen   Bedrijf/inschrijver heeft portefeuille breed inzicht in scope 3 5.A.3. Van directe (en potentiële) ketenpartners die relevant zijn voor de uitvoering van de scope 3 strategie dient het bedrijf over specifieke emissiegegevens te beschikken die afkomstig zijn van deze ketenpartners.  5 5

Eis 5B1 Eis 5B1 is toegevoegd  5B: formuleren strategie en reductiedoelstellingen Nieuwe puntentelling Bedrijf rapporteert structureel en op kwantitatieve wijze de resultaten op de CO₂-reductiedoelstellingen voor scope 1, 2 & 3. 5.B.1. Het bedrijf heeft voor scope 3, op basis van de analyses uit 5.A.2, een strategie en CO₂-reductiedoelstellingen geformuleerd. Er is een bijbehorend plan van aanpak opgesteld inclusief de te nemen maatregelen. Doelstellingen zijn uitgedrukt in absolute getallen of percentages ten opzichte van een referentiejaar en binnen een vastgelegde termijn. 9 5.B.2. Het bedrijf rapporteert minimaal 2x per jaar zijn emissie-inventaris scope 1, 2 & 3 gerelateerde CO2-emissies (intern en extern) alsmede de vooruitgang in reductiedoelstellingen, voor het bedrijf en de projecten. 8   5.B.3. Het bedrijf slaagt erin de reductiedoelstellingen te realiseren.

Wijziging: Toelichting van eisen Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4 Niveau 5 1A 1B 1C 1D 2A 2B 2C 2D 3A 3B 3C 3D 4A 4B 4C 4D 5A 5B 5C 5D 1A1 1B1 1C1 1D1 2A1 2B1 2C1 2D1 3A1 3B1 3C1 3D1 4A1 4B1 4C1 4D1 5A1 5B1 5C1 5D1 1A2 1B2 1C2 1D2 2A2 2B2 2C2 2D2 3A2 3B2 3C2 3D2 4A2 4B2 4C2 4D2 5A2 5B2 5C2 5D2 1A3   2A3 2B3 2C3 4A3 5A3 5B3 5C3 5D3 2B4 Eisen (+ toelichting) Score Toelichting Wijziging Toelichting: 4 Dossiers Rol NGO’s: eis 4C MJA’s: eis 5C Maatregellijsten: eis 3B en 4B Invalshoek D: samenhang  

1. Toelichting eis 4C: rol NGO’s Prioriteit van SKAO (Ambities en Prioriteiten) Dialoog overheid = ongewijzigd ‘NGO’ dient breder geïnterpreteerd te worden = onafhankelijke deskundige buiten de overheid die beschikt over relevante kennis over de mogelijkheden tot CO2-reductie in de branche en de keten. De dialoog dient tenminste tweemaal per jaar plaats te vinden, waarvan minimaal tweemaal op directieniveau. Bewijslast wordt omgedraaid (verklaring van NGO/deskundige) Pool van deskundigen (door de SKAO samengesteld)

2. Toelichting eis 5C: specificering MJA’s Enkel van belang indien bedrijf bij 5C1 een MJA opvoert als vrijwillig CO2-reductieprogramma MJA3/MEE (of opvolger van deze convenanten) opvoeren bij eis 5C: vermelding in een openbaar register en/of via een actuele voortgangsverklaring t.b.v. vrijstelling van energiebelasting Goedgekeurd Energie Efficiëntie Plan (EEP) EEP in het voorgaande jaar gerealiseerd Geen buitenlandse groene stroom certificaten gebruikt realisatie EEP Of Het bedrijf beschikt over een gecertificeerd energiemanagement systeem conform ISO 50001

3. Toevoeging Maatregellijsten (1/4) Maatregellijst wordt hulpmiddel in beoordeling van de doelstellingen en het plan van aanpak bij de eisen 3B en 4B Maatregellijst wordt hulpmiddel bij invalshoek D Maatregellijst per type activiteit Maatregelen zijn informatief, gebruik lijst wordt normatief CI kan geen maatregelen uit de lijst verplicht stellen

Toevoeging Maatregellijsten (2/4) Drie categorieën (A, B en C): Algemeen bekende standaardmaatregelen die door de meeste gecertificeerde bedrijven zijn genomen; Maatregelen die bij een deel van de bedrijven al zijn of worden geïmplementeerd en die naar verwachting de komende jaren door de meeste gecertificeerde bedrijven genomen kunnen worden; Innovatieve maatregelen die (bijvoorbeeld in het kader van de ladder) door bedrijven zijn ontwikkeld en die een belangrijke extra reductie in de sector kunnen opleveren.

Voorbeeld Maatregellijsten Algemeen Mobiliteit Maatregelen A lijst 'Standaard‘ B lijst 'Vooruitstrevend' C lijst 'Ambitieus' Beleid t.a.v aanschaf/ lease nieuwe auto's Gemiddelde CO2 uitstoot wagenpark auto's (opgave fabrikant) 150-110 gr/km 110-95 gr/km <95 gr/km lease nieuwe busjes Gemiddelde CO2 uitstoot wagenpark busjes (opgave fabrikant) 210-175 gr/km 175-147 gr/km <147 gr/km Stimuleren zuinig rijden Monitoring brandstofgebruik en jaarlijkse terugkoppeling naar bestuurders Monitoring brandstofgebruik en 3-maandelijkse terugkoppeling naar bestuurders n.v.t. Toolbox zuinig rijden ter beschikking stellen aan alle bestuurders Elke chauffeur (busje) heeft cursus Het Nieuwe Rijden gevolgd Elke chauffeur (auto, busje heeft cursus het Nieuwe Rijden gevolgd en krijgt elke 5 jaar opfriscursus) Maatregelen A lijst 'Standaard‘ B lijst 'Vooruitstrevend' C lijst 'Ambitieus' Beleid t.a.v aanschaf/ lease nieuwe auto's Gemiddelde CO2 uitstoot wagenpark auto's (opgave fabrikant) 150-110 gr/km 110-95 gr/km <95 gr/km lease nieuwe busjes Gemiddelde CO2 uitstoot wagenpark busjes (opgave fabrikant) 210-175 gr/km 175-147 gr/km <147 gr/km Stimuleren zuinig rijden Monitoring brandstofgebruik en jaarlijkse terugkoppeling naar bestuurders Monitoring brandstofgebruik en 3-maandelijkse terugkoppeling naar bestuurders n.v.t. Toolbox zuinig rijden ter beschikking stellen aan alle bestuurders Elke chauffeur (busje) heeft cursus Het Nieuwe Rijden gevolgd Elke chauffeur (auto, busje heeft cursus het Nieuwe Rijden gevolgd en krijgt elke 5 jaar opfriscursus)   maatregelen A lijst 'Standaard' B lijst 'Vooruitstrevend' C lijst 'Ambitieus' AM1 Efficiency Beleid t.a.v aanschaf/lease nieuwe auto's Gemiddelde CO2 uitstoot wagenpark auto's (opgave fabrikant) 150 - 110gr/km 110-95 gr/km <95 gr/km AM2 Beleid t.a.v aanschaf/lease nieuwe busjes Gemiddelde CO2 uitstoot wagenpark busjes (opgave fabrikant) 210 -175gr/km 175-147 gr/km <147 gr/km AM3 Stimuleren zuinig rijden Monitoring brandstofgebruik en jaarlijkse terugkoppeling naar bestuurders Monitoring brandstofgebruik en 3-maandelijkse terugkoppeling naar bestuurders nvt AM4 Toolbox zuinig rijden ter beschikking stellen aan alle bestuurders Elke chauffeur (busje) heeft cursus Het Nieuwe Rijden gevolgd Elke chauffeur(auto, busje heeft cursus het Nieuwe Rijden gevolgd enkrijgt elke 5 jaar opfriscursus Advies Bouw Materieel …

Toevoeging Maatregellijsten (3/4) Duidelijk in het handboek dat de maatregelenlijsten een hulpmiddel zijn. Een CI kan geen enkele maatregel verplichten. De maatregellijsten helpen het bedrijf en de Ladder CI inzicht te krijgen in de relatieve positie van het bedrijf in de branche. Waar het om gaat is dat de door het bedrijf zelf gekozen doelstellingen ambitieus en onderbouwd zijn en dat ze vergelijkbaar zijn met sectorgenoten.

Toevoeging Maatregellijsten (4/4) CO2/fte en CO2/omzet. Deze maten zijn op de eerste plaats een hulpmiddel voor het bedrijf zijn om de ontwikkeling van de uitstoot beter te begrijpen. Het is niet de bedoeling dat de CI deze twee globale maten een centrale rol geeft bij de beoordeling van de reductiedoelstelling en het plan van aanpak van het bedrijf.

4. Invalshoek D, participatie Samenhang Invalshoek D Doelstelling eis 4D: “Het bedrijf neemt een leidende rol in de ontwikkeling en bij het bekend maken van nieuwe maatregelen voor verdergaande energie- of CO2-reductie in de sector en/of de keten.” Ontwikkelingsprojecten dienen te zijn gericht op de ontwikkeling van nieuwe maatregelen voor categorie C, innovatieve maatregelen, van de maatregelenlijst.

4. Invalshoek D, participatie Doelstelling eis 5D: “Bedrijf slaagt erin, of heeft zich gedurende een bepaalde termijn en op verschillende manieren ingespannen om de andere bedrijven in de sector/branche aan te zetten tot implementatie van kansrijke energie- of CO2-reductiemaatregelen.” Een sectorbreed CO2-emissie reductieprogramma’s onder 5D dient zich te richten op de implementatie van concrete maatregelen uit de categorieën B of C.

Nieuwe ‘look and feel’!

Wijzigingen Handboek 3.0 Inhoudsopgave Handboek 3.0 Voorwoord Leeswijzer Inleiding 1. Toepassingsgebied (scope) 2. Normatieve verwijzingen 3. Begrippenlijst 4. Grens en omvang 5. CO2-emissiefactoren 6. Eisen en auditchecklijsten 7. Certificeren conform CO2-PL Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4 Niveau 5 1A 1B 1C 1D 2A 2B 2C 2D 3A 3B 3C 3D 4A 4B 4C 4D 5A 5B 5C 5D 1A1 1B1 1C1 1D1 2A1 2B1 2C1 2D1 3A1 3B1 3C1 3D1 4A1 4B1 4C1 4D1 5A1 5B1 5C1 5D1 1A2 1B2 1C2 1D2 2A2 2B2 2C2 2D2 3A2 3B2 3C2 3D2 4A2 4B2 4C2 4D2 5A2 5B2 5C2 5D2 1A3   2A3 2B3 2C3 4A3 5A3 5B3 5C3 5D3 2B4 Doelstelling per eis Hoofdstuk 5.1 Boundary Wijziging eisen Rol NGO’s Maatregellijsten MJA’s Samenhang Invalshoek D Norm-structuur Alle teksten herzien Verwijzingen over aanbestedingen eruit CO2-emissiefactoren Managementsysteem Opbouw toelichting

Gevolgen voor aanbestedende diensten Alle verwijzingen naar de manier van aanbesteden met de ladder zijn uit het Handboek Integratie Branchegerichte Toelichting voor Ingenieursbureaus in Handboek 3.0 Nieuwe eis 5A en introductie maatregellijsten Overgangstermijn

Gevolgen voor aanbestedende diensten Alle verwijzingen naar de manier van aanbesteden met de ladder zijn uit het Handboek Er komt een nieuw platform (“Centraal College van Aanbestedings Deskundigen”) Er komt een “Handreiking Opdrachtgevers CO2-Prestatieladder” Wijziging EMVI-eisen (1B2, 2A3, 5A, 5B) behorende bij 3.0 Platform wordt dé plek om zaken rond aanbestedingen met de ladder te bespreken

Gevolgen voor aanbestedende diensten Integratie Branchegerichte Toelichting voor Ingenieursbureaus in Handboek 3.0 EMVI-eisen voor Ingenieurs komen te vervallen

Gevolgen voor aanbestedende diensten Nieuwe eis 5A gaat meer betrokkenheid vragen van opdrachtgevers bij samenwerking en innovaties in de keten  meer nadruk op downstream samenwerking Nieuwe eis 5A zoekt nadrukkelijk aansluiting bij Nationale Milieu Database en DuboCalc Introductie maatregellijsten per activiteit. In eerste instantie focus op Scope 1 en 2 emissies, maar ook scope 3

Gevolgen voor aanbestedende diensten Overgangsregeling: Niveau 1, 2 en 3: publicatiedatum + 3 maanden Niveau 4 en 5: publicatiedatum + 1 jaar BGT: >H3.0 geïntegreerd, dus: publicatiedatum + 1 jaar Opdrachtgevers moeten t.z.t. besluiten hoe om te gaan met het accepteren van certificaten van verschillende Versies (2.1, 2.2 en 3.0)

Doorontwikkeling vanaf 2015 7 5 6 5 5 4 4 4 3 3 3 2 2 2 1 1 1 Versie 2.2 Versie 3.0 Versie 4.0?

Vragen?