1 Erkenning van niet-formeel en informeel leren Vlaanderen (België ) Studiedag EVC 31 januari 2008

2 PRESENTATIE HOE en WAAROMCONCLUSIESINHOUD Hoofdstuk 1: Contextuele factoren Hoofdstuk 2: Wettelijk kader Hoofdstuk 3: Technisch kader Hoofdstuk 4: Attitudes van de stakeholders Hoofdstuk 5: Voor- en nadelen

3 PRESENTATIE HOE en WAAROMCONCLUSIESINHOUD Hoofdstuk 1: Contextuele factoren Hoofdstuk 2: Wettelijk kader Hoofdstuk 3: Technisch kader Hoofdstuk 4: Attitudes van de stakeholders Hoofdstuk 5: Voor- en nadelen

4 Opzet van de opdracht Opdracht OESO 27 landen Stand van zaken erkenning niet-formeel en informeel leren –Desk research –Interviews met stakeholders Vast format voor rapportering  vergelijking door OESO Review door OESO

5 PRESENTATIE HOE en WAAROMCONCLUSIESINHOUD Hoofdstuk 1: Contextuele factoren Hoofdstuk 2: Wettelijk kader Hoofdstuk 3: Technisch kader Hoofdstuk 4: Attitudes van de stakeholders Hoofdstuk 5: Voor- en nadelen

6 Korte schets van de situatie in Vlaanderen anno 2006 Ontwikkelingspad van EVC in Vlaanderen – 2000 – 2001: Actieplannen – 2002 – 2003: Onderzoek – 2003 – 2004: Wettelijke kader – 2004 – 2006: Pilootprojecten – 2007 – ????: Implementatie

7 Definities van « leren » Formeel leren is leren via een instructieprogramma binnen een onderwijsinstelling, een opleidings- of vormingscentrum voor volwassenen of op de werkplek dat gewoonlijk erkend wordt met een kwalificatie of een certificaat. Niet-formeel leren is leren via een programma dat gewoonlijk niet geëvalueerd wordt en dat niet uitmondt in een certificaat. Informeel leren is leren resulterend uit activiteiten gerelateerd aan de job, het familieleven of de vrije tijd.

8 Erkenning van verworven competenties Levenslang en levensbreed leren Persoonlijke ontwikkeling  formatieve functie Inzetbaarheid op de arbeidsmarkt  summatieve functie Verkorte leertrajecten  educatieve functie

9 Erkenning van verworven competenties 3 Fasen: 1) Herkenning 2) Beoordeling 3) Erkenning Wat? Competenties (herkenningsinstantie) Hoe? Standaarden (beoordelingsinstantie) Wie? Certificering (certificeringsinstantie)

10 PRESENTATIE HOE en WAAROMCONCLUSIESINHOUD Hoofdstuk 1: Contextuele factoren Hoofdstuk 2: Wettelijk kader Hoofdstuk 3: Technisch kader Hoofdstuk 4: Attitudes van de stakeholders Hoofdstuk 5: Voor- en nadelen

11 Drie beleidsdomeinen 1.Onderwijs en Vorming 2.Werk 3.Sociaal Cultureel Volwassenenwerk, Jeugd en Sport Het onderscheid tussen deze 3 beleidsdomeinen is uniek en erg belangrijk in het kader van de erkenning van niet-formeel en informeel leren. De 3 beleidsdomeinen hebben het eerder geschetste ontwikkelingspad gevolgd. Allen hebben de fase van de pilootprojecten doorlopen

12 Decretaal kader voor erkenning van verworven competenties ONDERWIJS Flexibiliseringsdecreet (2004) EVC en EVK in hoger onderwijs Decreet Volwassenenonderwijs ( ) EVC en EVK in volwassenenonderwijs

13 Decretaal kader voor erkenning van verworven competenties WERK Decreet voor loopbaandienstverlening (2003) EVC in loopbaanbegeleiding Decreet Titel van beroepsbekwaamheid (2004) EVC op de werkvloer

14 Decretaal kader voor erkenning van verworven competenties CULTUUR – JEUGD - SPORT Decreet Sociaal cultureel volwassenenwerk (2003) EVC in socioculturele sector Decreet op Vlaams Jeugdbeleid (2002) EVC in het jeugdwerk Decreet BLOSO (2004) EVC in sport

15 SYNERGIE WERK ONDERWIJS COMPETENTIEAGENDA CULTUUR

16 COMPETENTIEAGENDA 10 prioriteiten tegen 2010 –Competenties uitbouwen in het onderwijs –Competenties opdoen via leren en werken –Actieplan zelfstandig ondernemen in het onderwijs –Kennen van verworven competenties op de arbeidsmarkt –Uitbreiding van de aanpak jeugdwerkloosheid –Een goed competentiebeleid binnen bedrijven en organisaties –Een leeftijdsbewust personeelsbeleid –Competentieopbouw voor de individuele werknemer –Omgaan met veranderende loopbanen –Sectoren als draaischijven voor competentiebeleid

17 PRESENTATIE HOE en WAAROMCONCLUSIESINHOUD Hoofdstuk 1: Contextuele factoren Hoofdstuk 2: Wettelijk kader Hoofdstuk 3: Technisch kader Hoofdstuk 4: Attitudes van de stakeholders Hoofdstuk 5: Voor- en nadelen

18 Technische implementatie van erkenning van verworven competenties ONDERWIJS –Hoger onderwijs Associaties BEKWAAMHEIDSBEWIJS ! In de eerste plaats EVK en in mindere mate EVC

19 Technische implementatie van erkenning van verworven competenties WERK –SERV Assessment (test) centra ERVARINGSBEWIJS ! Ervaring op de werkvloer, jaarlijks bijkomende beroepen

20 Technische implementatie van erkenning van verworven competenties CULTUUR –SoCiuS Socioculturele verenigingen LEERBEWIJS ! Keuze van organisatie of vereniging om al dan niet leerbewijs toe te kennen

21 SYNERGIE WERK ONDERWIJS APEL (Accreditation of Prior Experiental Learning) (gekoppeld aan CA) CULTUUR

22 PRESENTATIE HOE en WAAROMCONCLUSIESINHOUD Hoofdstuk 1: Contextuele factoren Hoofdstuk 2: Wettelijk kader Hoofdstuk 3: Technisch kader Hoofdstuk 4: Attitudes van de stakeholders Hoofdstuk 5: Voor- en nadelen

23 Interviews met stakeholders

24 Administratie en Beleid - Onderwijs en Vorming - Administratie Hoger Onderwijs - Werk - Departement Werk en sociale economie - Cultuur, Jeugd en Sport - Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media - IVA SCW J&V - afdeling Jeugd - IVA BLOSO Interviews met stakeholders Intermediaire instellingen - Onderwijs en Vorming - VLOR - Werk - SERV - VOKA - Cultuur, Jeugd en Sport - SoCiuS - FOV - Steunpunt Jeugd - Vlaamse Jeugdraad Veld - Onderwijs en Vorming - VOV - VOKANS - VVS - Steunpunt Lokale Netwerken - Werk - VDAB - SYNTRA Vlaanderen - ACV - ACLVB - ABVV - VIVO - VCSPO - Cultuur, Jeugd en Sport - VFJ (nu FORMAAT) 24 geïnterviewde instellingen

25 Algemene vaststellingen interviews Onderscheid niet-formeel en informeel leren is niet altijd duidelijk –Wel voor onderwijs en vorming –Onbelangrijk voor werk –Moeilijk voor cultuur, jeugd en sport Praten over de erkenning van niet-formeel en informeel leren is praten over de erkenning van competenties Gebrek aan coherentie en coördinatie tussen de verschillende beleidsdomeinen –Onduidelijkheid over concepten en definities –Veelheid aan initiatieven en projecten –Wat is de politieke drijfveer? Gebrek aan gegevens en resultaten (meetinstrumenten en indicatoren) Uiteenlopende visies en spanningsvelden

26 SPANNINGSVELDEN Samen gestart…. Maar elk hun eigen weg… WERKONDERWIJS CULTUUR, JEUGD, SPORT ONDERWIJS CULTUUR, JEUGD, SPORT WERK

27 Spanningsvelden – drie beleidsdomeinen en drie, vier, vijf,… visies Cultuur versus Werk –Onderscheid tussen niet-formeel en informeel leren Moeilijk voor Sociale en Culturele sector Onbelangrijk voor Werk –Doelstellingen Gericht op arbeidsmarkt (Werk) Gericht op persoonlijke ontwikkeling (Cultuur) Moet elke vorming een economisch nut hebben?

28 Spanningsvelden – drie beleidsdomeinen en drie, vier, vijf,… visies Sociaal Cultureel volwassenenwerk en –vorming versus Onderwijs –Formalisering van vorming Vorming ZONDER duidelijke doelstellingen en evaluatie (Cultuur) Vorming MET duidelijke doelstellingen en evaluatie (Onderwijs) –“Imperialisme” onderwijs Sterke nadruk op niveaus (VKS) leidt tot kopij van huidige hiërarchische structuur

29 Spanningsvelden – drie beleidsdomeinen en drie, vier, vijf,… visies Onderwijs versus Werk –Monopolie van Onderwijs over diploma’s, graden,… en erkenning van competenties –Onderwijs is te traag In vorming en opleiding In proces van erkenning van niet-formeel en informeel leren –Belang van de leerweg Belangrijk voor Onderwijs Onbelangrijk voor Werk –Vrees voor toename van drop outs door civiel effect van erkenning van werkervaring Wie evalueert wat en wie erkent?

30 PRESENTATIE HOE en WAAROMCONCLUSIESINHOUD Hoofdstuk 1: Contextuele factoren Hoofdstuk 2: Wettelijk kader Hoofdstuk 3: Technisch kader Hoofdstuk 4: Attitudes van de stakeholders Hoofdstuk 5: Voor- en nadelen

31 Uiteenlopende en gemeenschappelijke visies Iedereen akkoord met de mogelijke voordelen verbonden aan de erkenning van niet-formeel en informeel leren –Economische voordelen Verbetering van de allocatie van menselijk kapitaal in organisaties en ondernemingen Afname van competentiegebrek op de arbeidsmarkt Afname van mismatch tussen werkloosheid en niet ingevulde vacatures Duurzame economische groei door actief gebruik te maken van het volledige arbeidsmarktpotentieel Toename van de productiviteit –Onderwijs voordelen Leertijdverkorting Drive voor levenslang leren Mogelijkheden voor flexibele en individuele leerwegen

32 Uiteenlopende en gemeenschappelijke visies –Sociale voordelen Vergemakkelijken van de transitie tussen onderwijs en werk Toename van sociale en culturele gelijkheid en sociale cohesie Erkenning van belangrijke sociale waarden Bevorderen van de mobiliteit tussen verschillende domeinen en of landen –Persoonlijke voordelen Meer controle bij het individu over de gevolgde leerweg (formeel, niet-formeel, informeel) Alternatief voor formeel onderwijs (bvb. drop outs) Erkenning van de waarde van niet-formeel en informeel leren

33 PRESENTATIE HOE en WAAROMCONCLUSIESINHOUD Hoofdstuk 1: Contextuele factoren Hoofdstuk 2: Wettelijk kader Hoofdstuk 3: Technisch kader Hoofdstuk 4: Attitudes van de stakeholders Hoofdstuk 5: Voor- en nadelen

34 Meer dan een jaar later… Rapport is een momentopname. Sinds 2006 is veel veranderd  nieuwe initiatieven –De competentie agenda ( ) 10 krachtlijnen (Onderwijs en Sociale partners) om de competenties van studenten, werkzoekenden én werknemers te erkennen én in te zetten Denken in termen van competenties is in stroomversnelling  visieontwikkeling

35 Algemene conclusies Van 1 verhaal naar 3 verhalen…met verschillende snelheden –Gebrek aan consensus –Gebrek aan coördinatie Te sterk top-down en te weinig bottom-up Gevaar voor Matheus-effect Moeizame mentaliteitswijziging van diplomadenken naar competentiedenken Standaarden te hoog voor kansengroepen Erkenning betekent toetsen, betekent formalisering

36 Algemene conclusies Last but not least... MENTALITEITSWIJZIGING op het vlak van LEREN bij de bevolking –Gebrek aan vertrouwen –Individuele negatieve attitude ten aanzien van leren –Perceptie van irrelevantie van voordelen verbonden aan leren –Gebrek aan controle over de individuele loopbaan

37 Thank You ! Merci ! Bedankt ! Voor meer informatie cesor.be Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming