Communicatie bij mensen met autisme en een verstandelijke beperking: van inzicht naar interventie Esprit Emma 1e Bachelor toegepaste psychologie

Inhoudstafel: Problemen Beschrijving van de doelgroep Een complexe communicatieproblematiek Beperkte intentionaliteit en symboolvorming Waarneming en communicatie Diagnostiek Interventie Ondersteunende communicatie op maat

Problemen: Communicatie: - aard - diagnostiek - interventie Autisme  verstandelijke beperking

Beschrijving van de doelgroep Normale of bovennormale intelligentie (Kanner) Autisme = vorm van oligofrenie (Van Krevelen) Autisme -> op alle niveaus van intelligentie (Bartak en Rutter (1976) en Wing) Autisme vaak samen met verstandelijke beperking 75 à 80 % autistische stoornis + verstandelijk beperking Stoornis van Rett (bij meisjes)

Vele misdiagnoses (Volkmar en Lord) Kleuterleeftijd -> sprake van terugval (niet geboorte!) Hoe lager IQ -> hoe groter kans op pervasieve ontwikkelingsstoornis Geen twijfel over tegelijkertijd voorkomen autisme en verstandelijke beperking Binnenkomende informatie wordt globaal en in de context verwerkt-> waargenomen prikkels tot zinvol geheel brengen. Mensen met autisme -> zwakkere drang tot coherentie

Stoornis in de zintuigen zelf Horen, zien, ruiken, voelen, proeven geen probleem  Samenbrengen tot een geheel wel ! Wereld in losse fragmenten Invloed op sociaal vlak, communicatie en verbeelding

Een complexe communicatieproblematiek Vertraging in de ontwikkeling van communicatieve vaardigheden Niet enkel vertraagd, ook verstoord! Zowel non-verbale als verbale problemen Taalbegrip en woordenschat beperkt Communicatie beperkt Kenmerkend autisme: interactieproblemen Communicatiestoornis = grote stressfactor

http://www. google. be/imgres http://www.google.be/imgres?hl=nl&sa=X&tbo=d&biw=1034&bih=629&tbm=isch&tbnid=JanFmJqtnpjlBM:&imgrefurl=http://kindjemetautisme.jouwweb.nl/bloknootje&docid=RZlnn1f_isH-OM&imgurl=http://kindjemetautisme.jouwweb.nl/upload/a/c/9/kindjemetautismel/inschrijven.large.jpg&w=600&h=474&ei=tuzdUNmrBMKGhQfkhICgBQ&zoom=1&iact=hc&vpx=4&vpy=283&dur=198&hovh=199&hovw=253&tx=101&ty=105&sig=117085058187774809340&page=1&tbnh=148&tbnw=238&start=0&ndsp=29&ved=1t:429,r:7,s:0,i:108

Beperkte intentionaliteit en symboolvorming Ontwikkeling van communicatieve intentionaliteit Begrijpen van symbolen Symbolische aspecten moeilijk te begrijpen Protosymbolische gedragingen blijven lang uit of verdwijnen Communicatieve redzaamheid moet vergroten  Kwaliteit van bestaan zal verbeteren

Waarneming en communicatie Communicatie = cognitief proces  waarneming cruciale rol! Uitwisselen van betekenissen moeizaam! Communicatie = multidimensioneel proces Details lijken hoogste prioriteit te hebben Alles letterlijk Veel info  moeilijk te vatten

Metarepresentatieniveau  moeilijk te bereiken! Sensatieniveau Presentatieniveau Representatieniveau Metarepresentatieniveau  moeilijk te bereiken! Ook niet altijd!

Diagnostiek Communicatieve redzaamheid Vragen stellen bij de communicatie Omgeving ook belangrijk Ouders, leerkrachten, andere betrokkenen zijn waardevolle bronnen! Evaluatie vermogen tot symboolvorming Bepalen niveau van de waarneming Ondergrens: ontwikkelingsniveau 12 maanden Bovengrens: begin woordlezen

Interventie Verschillende benaderingen Vaardigheden in één-op-één situaties aangeleerd Leren onvoldoende in natuurlijke omgevingen  Te weinig oefening Spontane gebeurtenissen heel belangrijk Gedrag die ongepast is ook aangeleerd krijgen Rekening houden in tekorten bij symboolvorming

Ondersteunende communicatie op maat De totaliteit van strategieën en technieken ter ondersteuning van communicatie Ten aanzien van gebaren, spraak of vocalisatie Expressieve communicatie > receptieve communicatie voorkeur gaat uit naar communicatiemiddelen met een concrete, ruimtelijk vormgegeven structuur zoals voorwerpen, pictogrammen, foto’s, tekeningen en geschreven tekst Foto’s niet gemakkelijker dan pictogrammen Picture Exchange Communication System

Pictogrammen zijn letterlijk Pictogrammen  expressieve communicatie Omgeving wordt overzichtelijk Een goed begrip van hun fundamenteel andere waarnemingsstijl biedt niet alleen aanknopingspunten voor diagnostiek, maar is bovenal van groot belang voor het bevorderen van de communicatieve redzaamheid !