PATIËNTGERICHT COMMUNICEREN Patientgerichte communicatie Remke van Staveren 2014 PATIËNTGERICHT COMMUNICEREN Bij de patiënt met ongezond gedrag

De patiënt en ongezond gedrag Denk na over een recent consult met een patient met ongezond gedrag. Wat deed je goed? Wat kun je beter? (schrijf je leerdoel op) Patientgerichte communicatie Remke van Staveren 2014

Wat voor hulpverlener ben je: Dé Dokter / Deskundige/ Redder / Expert: zonder omwegen vertelt u wat er aan de hand is en wat er gebeuren moet; ‘Doe maar rustig, hier is de dokter!’ Een Raadgever / Coach: u kiest een indirecte weg om uw advies over te brengen, u onderhandelt Een Colombo: u toont een onvervalst grote nieuwsgierigheid (de oplossingsgerichte houding van ‘niet weten’); u onderbiedt op een bescheiden, aarzelende, pseudo- naïeve wijze en vraagt zich hardop af of het advies wel uitgevoerd kan worden (paradoxaal) Een Dirty Harry: u overbiedt en kiest voor keiharde confrontatie om de patiënt te overtuigen van de ernst van de situatie; let op: de ‘horror techniek’ werkt averechts Een Colombo: u onderbiedt op een bescheiden, aarzelende, pseudo- naïeve wijze en vraagt u hardop af of het advies wel uitgevoerd kan worden (paradoxaal) Een Dirty Harry: u overbiedt en kiest voor keiharde confrontatie om de patiënt te overtuigen van de ernst van de situatie Patientgerichte communicatie Remke van Staveren 2014 naar Alexander Achilles

Gevolgen van het redder zijn: Reddingsdriehoek Touwtrekken In het boek staat de touwtrekinteractie beschreven als de afhankelijke interactie. In wezen komt het op hetzelfde neer: arts en patiënt willen iets anders van elkaar, of hetzelfde maar dan in verschillende mate. De een zal daardoor aan de ander gaan ‘trekken’, waarop de ander, vanuit de natuurlijke neiging over te hellen naar de andere kant, tegenwicht gaat bieden: touwtrekken. Patientgerichte communicatie Remke van Staveren 2014

Gevolgen van het Dirty Harry zijn: Werkt confronteren? Patientgerichte communicatie Remke van Staveren 2014

De patiënt en ongezond gedrag: kerndoelen Motiveren tot gezond gedrag Motiveren gezond gedrag vol te houden Als arts zou u het liefst ongezond gedrag willen voorkomen. Uw patiënten roken, drinken te veel, eten te veel, bewegen te weinig, zijn verslaafd aan drugs of medicijnen. Andere keren wilt u juist gewenst gedrag bevorderen. U wilt dat uw patiënten hun medicijnen innemen, oefeningen doen, rust houden. Patientgerichte communicatie Remke van Staveren 2014

De patiënt en ongezond gedrag: vaardigheden Patientgerichte communicatie Remke van Staveren 2014 1. Complimenteren 2. Positief formuleren 3. Patiëntgericht informeren 4. Motiveren, motiveren en nog eens motiveren (maar dan wel intrinsiek!)

1. Complimenteren ‘Ik durf het bijna niet te vertellen…Ik, eh, zit vaak op het net naar, eh, nou ja, plaatjes te kijken.’ Complimenteer. Het is de patiënt wel gelukt naar het spreekuur te komen. Dat alleen al is een compliment waard: ‘Ik stel het op prijs dat u vandaag hiernaartoe bent gekomen, dat is een grote stap’, ‘Ik waardeer het dat u dit ter sprake brengt’, ‘Ik begrijp hoe moeilijk het is hierover te praten.’ Wat heeft de patiënt, bij zwaardere problematiek, wél voor elkaar gekregen of weten te behouden (zijn huis, werk, gezin, vrienden …)? Wat heeft hij gedaan waardoor het niet nóg erger is geworden? De patiënt die ondanks zijn goede voornemen tóch weer twaalf biertjes heeft gedronken, kunt u complimenteren met: ‘Hoe is het je gelukt om na de twaalfde te stoppen?’ (De Jong & Berg, 2004) Patientgerichte communicatie Remke van Staveren 2014

2. Positief formuleren ‘Ik wil stoppen met roken.’ Onderzoek samen met de patiënt wat hij wél wil. Van praten over minder eten krijg je trek, weten ze. Je moet niet minder, maar anders eten. Zo gaat de aandacht vanzelf uit naar wat je wél mag. Dit principe gaat ook op voor andere voornemens. Wanneer de patiënt denkt: ‘Ik wil niet roken’, denkt hij aan een sigaret. Wanneer hij denkt: ‘Ik wil niet drinken’, denkt hij aan alcohol. Wat wil hij daarvoor in de plaats? Alles of niets is een bijna onmogelijke opgave. U helpt de patiënt met het inzicht dat naast alles of niets, ook af en toe wel en zo nu en dan mogelijk is. Hij hoeft niet te stoppen met iets ouds, als hij maar start met iets nieuws! Patientgerichte communicatie Remke van Staveren 2014

3. Patiëntgericht informeren Je patiënte gebruikt al 15 jaar een slaappil voor het slapen gaan. Je wilt haar daarmee laten stoppen. ‘Die pillen kunnen toch geen kwaad, dokter? Ik kan echt niet zonder, hoor!’ Informeer de patiënt het liefst volgens de patiëntgerichte methode. Informatie die nauw aansluit bij zijn behoeften, zal hem eerder motiveren tot gedragsverandering. ‘Vindt u het goed dat ik u iets vertel over …?’, ‘Wat zou u het liefst willen weten over …?’ of: ‘Wat weet u al over …?’ U biedt de informatie aan in een hanteerbare hoeveelheid en besluit met een open vraag: ‘Wat vindt u daar nu van?’, ‘Wat betekent dat voor u?’ Patientgerichte communicatie Remke van Staveren 2014

Veranderingscirkel van Prochaska en DiClemente Patientgerichte communicatie Remke van Staveren 2014 Voorbewustwording: ‘Ik heb geen probleem, de ander heeft een probleem.’ Bewustwording: ‘Heb ík een probleem?’ Voorbereiding: ‘Wat moet ik eraan doen?’ Actie: ‘Ik weet wat me te doen staat!’ Bestendiging: ‘Hoe houd ik het vast?’ Terugval: ‘Zie je nou wel, het zal me ook nooit lukken!’ Het gehele proces is cirkelvormig en heeft een dynamisch karakter. De patiënt kan van de ene in de volgende fase komen, maar ook altijd weer terugvallen in een eerdere fase. Als u de patiënt met succes wilt motiveren tot gedragsverandering is het belangrijk dat u nauw aansluit bij zijn behoeften. Pas uw gespreksvaardigheden aan aan de veranderingsfase waarin de patiënt zich op dat moment bevindt.

4. Motiveren ‘Ik weet heus wel dat ik stoppen met drinken, maar ik kan in de kroeg toch moeilijk aan de Spa ?’ Patientgerichte communicatie Remke van Staveren 2014

4. motiveren… ‘Ik móet en zal afvallen! Dit keer gaat het me lukken. Maandag begin ik.’ Patientgerichte communicatie Remke van Staveren 2014

Warm aanbevolen: W.R. Rollnick, & S. Miller (2009). Motiverende gespreksvoering in de gezondheidszorg (als je maar 10 minuten hebt). Gorinchem: Ekklesia. Patientgerichte communicatie Remke van Staveren 2014

xx Patientgerichte communicatie Remke van Staveren 2014

Leermoment Wat is het belangrijkste wat je geleerd hebt? Patientgerichte communicatie Remke van Staveren 2014 Wat is het belangrijkste wat je geleerd hebt?