Bodemdegradatiecomprime

Bodemdegradatie Begrippen Kenmerken Oorzaken Gevolgen Oplossingen Voormalige bossen vervallen tot onbruikbare vegetatie: maquis en garrigue.

Een aantal begrippen Aride zone = gebied waar de (mogelijke) verdamping groter is dan de neerslag. Bodem = de bovenste laag van de grond die van belang is voor de plantengroei en het bodemleven. Degradatie = vermindering van kwaliteit. Watererosie: geulvorming en het afspoelen van de bovenlaag. Winderosie: wegwaaien van de bovenlaag en overstuiven van cultuurgronden. Voorbeeld van een bodem in de aride zone

Kenmerken van bodemdegradatie Het verlies van biologisch en economisch productievermogen van de grond. Ook wel landdegradatie genoemd. De draagkracht van de cultuurgrond neemt af. Ongeveer 2,6 miljard mensen hebben ermee te maken. Vooral in gebieden met weinig en onregelmatige neerslag. Gebieden met veel reliëf zijn extra kwetsbaar. Door teveel water over de akker te laten lopen (inundatiemethode) steeg de grondwaterspiegel. De afstand tussen maaiveld en grondwaterspiegel werd daardoor kleiner. Door capillaire werking trekt het verzilte grondwater naar het bodemoppervlak. Het water verdampt, de zouten (natriumzouten, kalium- en magnesiumzouten) blijven achter. Op deze manier zijn duizenden hectares uitstekende landbouwgrond de laatste jaren in Canada verloren gegaan.

Gevoeligheid bodemdegradatie per landschapszone

Vormen van bodemdegradatie Winderosie Watererosie Bodemuitputting Verzuring Verzilting Verdichting en korstvorming Toenemende waterafstotendheid

Gevolgen van erosie Bodemverdichting door landbouwmechanisatie Bron foto winderosie: http://www.globalchange.umich.edu/globalchange2/current/lectures/land_deg/land_deg.html

Oorzaken van bodemdegradatie: verdroging Dalende grondwaterspiegel en afnemend vochtgehalte van de bodem Minder opstijgend grondwater Bovenlaag droogt uit Afname plantengroei Vermindering van plantendek en plantenwortels Kwetsbaarheid voor erosie door wind en water neemt toe

Oorzaken van bodemdegradatie: overbegrazing Intensieve begrazing door dieren, waardoor de plantengroei niet de kans heeft zichzelf te herstellen. Afname vegetatie en soortenrijkdom (biodiversiteit). Kale grond is kwetsbaar voor bodemerosie.

Oorzaken van bodemdegradatie: ontbossing Ontbossing versterkt erosie, verdroging en uitputting van de bodem. Zonder bladerdak en wortelstelsel hebben zon, wind en regen vrij spel: Het grondoppervlak wordt waterafstotend. Uitdroging leidt tot korstvorming. Uitspoeling van waardevolle voedingsstoffen. Wegspoelen van de vruchtbare toplaag. Afname van de sponswerking van de bodem. Verslechtering van de waterhuishouding. Verdroging in perioden met weinig neerslag. Wateroverlast en overstromingen bij hoge neerslag. Bomen zorgen voor humus. De toplaag bevat veel voedingsstoffen en humus (halfverteerde plantenresten). Onmisbaar voor de plantengroei. Foto rechtsboven: uit De Geo, wereld, Landbouw in Europa, Havo, bladzijde 16 (G) Foto rechtsonder: uit De Geo, wereld, Arm en Rijk, VWO, bladzijde 47

De oorzaken van bodemdegradatie: irrigatie In rivierwater zitten altijd opgeloste zouten. Hoe meer water wordt verbruikt, hoe meer zouten na verdamping achterblijven op het maaiveld: verzilting. Verziltingsprobleem speelt met name in warme, droge gebieden. Afname oppervlakte voedselgewassen. Afname voedselzekerheid. Afname soortenrijkdom (de biodiversiteit).

Oorzaken van bodemdegradatie: overbevolking Bekijk de grafiek op: http://www.contaminated-land.org/lacl_ethZurich_article.htm Welke relatie komt uit de grafiek naar voren?  Naarmate de bevolkingsdichtheid groter is, is de ernst van de bodemdegradatie groter. Toenemende bevolkingsdruk leidt tot ontbossing en uitbreiding van akkerland op hellingen. Hoge bevolkingsdichtheden werken de toepassing van niet duurzame landbouwmethoden in de hand.

Verwoestijning ofwel desertificatie = bodemdegradatie in aride, semi-aride en sub-humide gebieden. Vooral ten gevolge van menselijke activiteiten en klimaatverandering. Komt in meer dan 100 landen voor. Waarom treft het daar vooral de armen?

Ingrijpende gevolgen… Verlies van kostbare landbouwgronden en leefgebieden. Verstoring van de waterhuishouding. Aantasting van ecosystemen. Verstoring van klimaatevenwicht op lokaal, regionaal en mondiaal schaalniveau. Afname van de voedselzekerheid. Toenemende kloof tussen stad en platteland, arm en rijk. Bedreiging van de agrarische bestaanswijze van veel traditionele volken. Groepen mensen raken op drift: milieumigranten.

Door de voortgaande erosie staat dit huis al op de rand van de afgrond…

Duurzame oplossingen: Zorgvuldiger gebruik van water. Toepassing van betere irrigatietechnieken. Zorgen voor een goede bodembedekking. Toepassing van geschikte landbouwmethoden. Verminderen van de bevolkingsdruk.

Vormen van droogtelandbouw Ploegen volgens hoogtelijnen Strokenteelt Graanstoppels niet onderploegen Braakleggen en mulchen Windsingels aanleggen

Terrasseren en beplanten van hellingen

Aanplanten of handhaven van permanente gewassen Noem twee voorbeelden van permanente gewassen. Op de foto boven zie je een sinaasappelboomgaard in Zuid-Spanje. Is dit een duurzame vorm van landgebruik? Is de extensieve veeteelt (VS, Nevada) die je op de onderste foto ziet een voorbeeld van duurzaam bodemgebruik? Antwoord: bomen en gras. Sinaasappelteelt vraagt bijzonder veel water. In het droge zuiden van Spanje verergert dit de watertekorten en de verdroging. Extensieve veehouderij kun je een duurzame manier van landbouw noemen, mits de veedichtheid niet te hoog wordt.

Irrigatietechnieken Welke uitgekiende irrigatietechnieken zie je op de foto’s? Druppelirrigatie (in een rozijnenkwekerij, Centraal Valley, California) en beperking van de verdamping op een bevloeide akker (huerta bij Valencia)