De Gotische Kunst
De Gotiek Laatste fase van de Middeleeuwen: 12de tot 14de eeuw Periode van omkering en veel veranderingen Oorlogen komen tot een einde en een tijd van vrede heerst in Europa Massale terugkeer naar de steden, die tot grote handel en culturele centrums groeien
Onduidelijkheden over de oorsprong van de benoeming “Gotiek” Niet betrokken tot de Goten, het volk uit het eiland Gotland in Scandinavië Deze benaming werd waarschijnlijk tijdens de Renaissance geïntroduceerd Het woord “Gotiek” zou een synoniem van “barbaar” zijn
Architectuur Is in de Île-de France (Parijs) ontstaan Afspiegeling van de algemene veranderingen in de maatschappij en de nieuwe religieuze mentaliteit Nieuwe spiritualiteit: meer intieme relatie met God De afstandelijke en bevreesde God verandert in een menselijker Christus
Saint Denis De kerk is aan heilige Denis, de patroon van Frankrijk, toegewijd De Franse koninklijke familie werd sinds de Merovingische dynastieën hier begraven In 1122, begon Suger,de abt van Saint-Denis, met de vernieuwing van het gebouw Dit gebouw werd het model van alle toekomstige Gotiek gebouwen
Saint Denis = nieuwe bouwstijl voor een nieuwe spiritualiteit Doorschijnende structuren vervangen de Romaanse massieve muren De vol verlichte interieurs vervagen de Romaanse donker ruimtes
Kenmerken van de Architectuur Latijns Kruis met Deambulatorium Verticaalheid Lichte muren Gebrandschilderd Glas Monumentale Façade
Monumentale Façade De Tweeling Torens Flankeren het middelste schip op een symmetrische wijze Benadrukken de verticaalheid van de kerk
De Drie Portalen Komen in overeenkomst met de afmetingen van de schepen: de middelste portaal is hoger en breder dan de zijportalen
De Rozet Is geplaatst in het centrum van de middelste schip façade, boven de grootste portaal De zon: symbool van Christus De roos: symbool van Maria Zijn cirkelvorm heeft een dubbel symbolisme:
Deze drie elementen produceren een spel van contrasten tussen horizontaal en verticaal, zodat het gebouw in perfect esthetisch evenwicht is
Verticaalheid Kruisribgewelf – deze techniek geeft de mogelijkheid om de kerken hoger te bouwen Spitsboog - ook als catenoïde boog genoemd. Zijn vorm werkt in combinatie met de kruisribgewelf Andere decoratieve elementen versterken het idee van verticaalheid
Lichte Muren De schepen zijn door lange wanden met half-zuilen en pilaren gescheiden De muren hebben veel openingen: bogen en gebogen ramen
De muren worden hoger en dunner, maar ook kwetsbaarder Luchtboog – is het steunelement die druk van de muren ontvangt en die er tegelijkertijd licht uit zien De luchtbogen zijn aan de zijden en achterkant van de kerk te vinden
Gebrandschilderd Glas Aanwezig in alle ramen en rozet Het licht straalt de kleuren van het glas door de kerk, die een verlichte, mythische en goddelijke sfeer krijgt
Saint-Denis in Parijs (1122)
Notre-Dame in Paris (1163-1220)
Notre-dame in Chatres (1220)
Notre-Dame in Amiens (1220-1240)
Saint-Chapelle (1241-1248)
Kathedraal van Salisbury in Engeland (1ste helft 13de eeuw)
Kathedraal in Keulen in Duistland (1248-1304)
Kathedraal in Milan (1396-18de eeuw)
Beeldhouwwerk Spiegelt de veranderingen van de Europese mentaliteit af De beelden zijn in het algemeen vriendelijk, elegant en schoon Monumentale beelden zijn in de façade van kerken te vinden en zijn praktisch afwezig in de interieurs Grote productie van kleine devotionele beelden met veel diverse onderwerpen
Kenmerken Verticaalheid: de figuren zijn onnatuurlijk lang alsof ze uitgestrekt zijn Frontale, strenge en verstijfde figuren Poging om de immobiliteit te overkomen door de hoofden te “laten bewegen” Wens naar realisme
Chartres: voorbeeld van een portaal programma
Centrale portaal Christus Majesteit als Verlosser van mensheid Hij is omringd door de 4 evangelisten
Zuidelijk portaal Stijging van Christus naar de Hemel
Noordelijke portaal Heilige Maagd Maria als Majesteit Onder zijn er scènes uit Jezus kindertijd en het leven van Maria
Onderwerpen De Heilige Maagd Maria De Kruisiging De Piëta Christus en de Apostel Johannes Profane thema’s: de werken, de 7 kunsten de maanden en hun sterrentekens
Heilige Maagd Maria Is de centrale figuur van de gotische stijl Zij is beschermende moeder van vrede, hoop en liefde Zij weerspiegelt een veilig en zelfvertrouwd Europa
Maria en het Kind
De Kruising
De Piëta
Christus met Apostel Johannes
Profane thema: 12 maanden vergezeld met de 12 sterrentekens die met elke maand verbonden zijn
De 7 kunsten: de personificatie van muziek en grammatica
Schilderkunst Fresco: wordt weinig gebruikt in kerken, maar zeer populair in de adel en rijke burgers klassen Schilderij op hout: favoriet materiaal gebruikt zowel voor de kerkelijk en profane contexten 2 soorten schilderijen: Retabel (1 panel) Polyptiek (meer dan 1 paneel)
Kenmerken Gouden achtergronden, die een irreële en mythische wereld voorstellen Gebruik van rijke kleuren Figuren zijn idyllisch en schoon geïnspireerd in mensen van de adel Voorstellingen zijn nogal geometrisch en geplaatst in architectonische structuren
Ducio di Buoninsegna Tussen 1255-1260 geboren en in 1318 overleden rationalistische organisatie van de composities Zoek naar ruimtelijk perspectief en volume in de figuren
Giotto di Bondone Tussen 1265-1276 geboren en in 1337 overleden Veel aandacht aan de constructie van ruimten en aan de individualisatie van de figuren door hun gezichten (gelaatstrekken en uitdrukkingen). Figuren hebben volume en ruimten zijn bijna realistisch
Simone Martini Tussen 1270-1284 geboren en in 1344 overleden Zijn schilderijen demonstreren al perspectieve ruimte