Prof.Dr. Dominique Verté Zorginnovatie Prof.Dr. Dominique Verté

Ageing and care challenges Ageing society Workforce shortage Chronic conditions Financial unsustainability HLY vs LE Health inequalities

Ageing – global challenge Age dependency ratio Age-related total spending in % of GDP 27,8 23,2 2010 2050 16,7 16,6 13,7 EU27 11,1 US Japan Number of working age population for one older person (+65) Source: Ageing Report 2009, OECD *data for 2000 and 2050

New paradigm of ageing Empowerment Dependency Ratio New Care Models from to societal challenge major opportunity burden asset passive care pro-active care curing diseases improved functioning Dependency Ratio From 1:4 to 1:2 80+ doubles by 2025 Cost of Care Up by 4-8 % of GDP by 2025 Human Resources Shrinking work force Lacking 20 mio carers by 2020 Empowerment Active Ageing Health literacy New Care Models Integrated & Community care Large efficiency gains Growth and Markets 3000 B€ Wealth 85 Million Consumers

Immense differences: Expenditure in the base scenario, EU27, % of GDP Source: Commission Services , EPC 5

1. Achtergrond België = 10e oudste land ter wereld België Vlaams Gewest Brussels H. Gewest Waals Gewest Totaal 60-plus 22,99% 24,11% 18,44% 22,41% Totaal 80-plus 4,92%  4,98% 4,58%

1. Achtergrond België 1990 2010 Mannen 100+ 109 186 Vrouwen 100+ 437   België 1990 2010 Mannen 100+ 109 186 Vrouwen 100+ 437 1373 Totaal 100+ 546 1559

1. Achtergrond

1. Achtergrond

Vergrijzing en diversiteit III.1.2 Diversiteit Brussel 2020: naar 50%? Aandacht voor diversiteit diversiteit aan mensen diversiteit aan noden diversiteit aan zorg In 2020 : 1 op 2 van de ouderenpopulatie is allochtoon Cultuursensitieve zorg: over die populatie weten we zeer weinig. Het gaat over een panoplie. Je afvragen of je gesegregeerde zorg voor hen moet organiseren of cultuursensitieve zorg?

Betaalbaarheid

Achtergrond Federaal planbureau: projectie residentiële zorg 2025: 2010: 125.000 2025: 166.000 Mantelzorg daalt Zorgberoepen?

Gemeente aan zet?

Ouderenbeleid = lokaal verhaal

Elke gemeente heeft zijn eigen profiel Sterke variaties onderling Verschillen tussen gemeenten zijn groot

II.1.4 Woonsituatie Valfrequentie Bxl: 34% VL: 27% Vallen, blijf er even bij stilstaan: 34% in Brussel – 27 in VL

II.1.4 Woonsituatie Woningaanpassing Goede zorg begint bij een aangepaste woning… Woningproblemen Brussel (%) Vlaanderen (%) Centrumsteden (%) Trappen om woning te betreden 30,9 16,7 14,2 Onvoldoende comfort in de woning 10,6 9,6 9,7 Te duur 7,7 9,0 16 items: het is niet zo dat Bxl slechter scoort op alle items (zie bijvoorbeeld onvoldoende comfort in de woning = overal dezelfde), maar daarnaast springen er ook een aantal zaken heel expliciet uit Er zijn zowel basic aanpassingen als meer geavanceerde, technologische aanpassingen zoals domotica Die onaangepaste woning is niet alleen een issue voor de oudere, maar uit de bevragingen met de professionele zorgers bleek ook dat dit duidelijk een probleem is voor de zorgverstrekker

Eenzaamheid Aandeel ernstige eenzaamheidsgevoelens Vlaanderen: 18% Max: 18,5% (Oost-Vlaanderen) Min: 17,4% (Limburg) Kijken we naar gemeenten MIN: 12% MAX: 32,7%

18103 sociaal geïsoleerden in WVL 3/3/2011

Sociale isolatie Doe mee! 3/3/2011

Woonsituatie Ouderen willen zo lang mogelijk thuis blijven wonen en thuiszorg geniet voorkeur Aversie rusthuizen <-> onvoorbereide overstap <-> geen ruimte culturele factoren

Woonsituatie 63% woont in appartement 9% in Vlaanderen – 20% in Vlaamse centrumsteden

1. Woonvorm Meerderheid 60+ woont zelfstandig thuis, 1 op 40 in alternatieve vorm en 1 op 40 bij kinderen. Dit laatste is een laag cijfer in vergelijking met de vorige generaties. 19/04/2012

1.2 Alternatieve woningen 1.1 Inwonen bij kinderen Van de personen die aangaven in een alternatieve woning te leven 19/04/2012

1. Onaangepastheid van de woning 19/04/2012

III.3. Stimulerende woonomgeving Woonsituatie III.3. Stimulerende woonomgeving Woonomgeving Conclusie en aanbevelingen Wijkgerichte zorgbenadering Buurtzorg Vermaatschappelijking van de zorg Wijkcontracten als hefboom Inschakelen vrijwilligers Lokale aanspreekpunten voor ouderen én zorgverstrekkers Rol van diensten- en buurtcentra Detectie en toeleiding van zorg Actieve detectie van noden onontbeerlijk Toeleiden naar de gepaste zorg en ondersteuning

Thuiszorg Thuiszorg Resultaten professionele zorg Onvoldoende kennis professionele aanbod, moeilijke toeleiding, Te duur, onbetaalbaar Vele wissels personeel – anderstalige zorgverleners Geen zorggarantie weekend – avond

Thuiszorg Thuiszorg Resultaten mantelzorg Mantelzorger biedt onvoorwaardelijke steun Grote zorgzwaarte en druk “Mijn dochter die eiste constant dat ik bij haar kwam voor die kleine bij te houden. Ze wou die niet bij mij brengen en ik vond het onmogelijk voor mij om een ganse dag mijn moeder alleen te laten.” (Nadine, 62j.) Niet betrokken in de zorg “De schotten die er bestaan in de communicatie tussen de arts en de patiënt worden verder opgetrokken naar de mantelzorgers, en thuiszorg,” aldus een arts. Eigen draagkracht wordt overschat Semi-residentiële zorg ongekend Dat is wat we van de gebruikers hebben gehoord over thuiszorg, maar we gaan toch graag naar het aanbod eens kijken

Thuiszorg Conclusies en aanbevelingen Versnipperd aanbod, eerder ongelijke spreiding, niet afgestemde organisatiemodellen Zorgsectoren amper kennis van elkaar en weinig samenwerking op de verschillende niveaus “Ik val uit de lucht over wat er allemaal bestaat en zeg ook elke vergadering: er komen altijd andere bij, nieuwe bij en wij kennen elkaar niet. En dan gaat het nog maar alleen over de Nederlandstaligen. Maar als we dan nog eens de Franstaligen erbij sleuren dan verdrinken we er eigenlijk helemaal in.” (sociaal verpleegkundige ziekenhuis ) Onderlinge samenwerking en netwerking diensten Divers aanbod door mutualiteiten: organisatie vanuit regionale invalshoek ipv regionaal. Inbedding van diverse diensten binnen bij één initiatiefnemer zorgt voor een vlotte samenwerking tussen de diensten en bevordert de doorstroom naar de dienstverlening. De connectie met de ziekenfondsen geeft echter een verzuiling van het werkveld.

Thuiszorg Conclusies en aanbevelingen Probleem informatieverstrekking niet tot zorggebruiker Ongelijke toegang? Streven naar evenwichtige, geografische spreiding Kwaliteitsgarantie niet-erkende diensten Verschillende partners ontwikkelen diverse initiatieven en op verschillende terreinen Divers aanbod door mutualiteiten: organisatie vanuit regionale invalshoek ipv regionaal. Inbedding van diverse diensten binnen bij één initiatiefnemer zorgt voor een vlotte samenwerking tussen de diensten en bevordert de doorstroom naar de dienstverlening. De connectie met de ziekenfondsen geeft echter een verzuiling van het werkveld.

4.2 Taakverdeling en samenwerking Thuiszorg Conclusies en aanbevelingen Macro (overheid en koepelorganisaties) Taakverdeling professionele zorgwerkers Transitie van een aanbodgestuurde welzijns- en gezondheidszorg politiek naar een vraaggestuurde benadering (nieuwe samenwerkingsvormen) Collectieve zorgverstrekking Meer flexibilisering O.a. binnen groepswonen Nieuwe samenwerkingsvormen tussen de gezondheidsverstrekkers zouden als volgt kunnen gedefinieerd worden: Een nieuwe verdeling van bestaande taken, volgens een substitutielogica, Een verdeling van nieuwe taken, volgens een diversificatielogica van de activiteiten. Collectieve zorgverstrekking: Op dit moment rekent de zorgverstrekker individuele prestaties aan. In het idee van collectieve zorgverstrekking komt de zorgverstrekker naar de collectieve woonvorm, voor de hele woonvorm. De zorgverstrekker rekent dan geen individuele prestaties aan, maar collectieve.

4.2 Taakverdeling en samenwerking Thuiszorg 4.2 Taakverdeling en samenwerking Conclusies en aanbevelingen Meso (buurt) Betere kennis van aanbod en systemen bij professionelen Betere afstemming tussen zorgverstrekkers Wijkgerichte thuiszorg: lokaal verankerde netwerking en multidisciplinair overleg en afstemming Aansturing in de lokaliteit of vanop afstand? Focus: procesgericht, niet op product Innovatie zorgmodellen en projecten Bv. regionale zorgcoördinatie, Parking Plus project

4.2 Taakverdeling en samenwerking Thuiszorg 4.2 Taakverdeling en samenwerking Conclusies en aanbevelingen Micro (gebruiker) Nood aan zichtbare thuiszorg in het straatbeeld en positief imago van zorg Thuiszorg ook dichtbij de mantelzorger Mantelzorger = sleutelpartner in zorgproces Mantelzorgers erkennen Mantelzorgondersteuning dicht bij de mantelzorger, niet uitsluitend gecentraliseerd Praktisch én emotioneel

Naar een nieuw zorgmodel? Macro Digitaal registratiesysteem gegevensuitwisseling Nood aan regelgeving: 6e staatshervorming Innovatie: zorgketen & waardeketen Netwerkvorming zonder monopolie

Naar een nieuw zorgmodel? Meso - micro Model van wijkgerichte zorg Combinatie van Levensloopbestendige woningen en aangepaste woonvormen Diensten en voorzieningen voor dagelijks leven Centraal aanspreekpunt Zorgcontinuüm in de buurt Zorgregie, coördinatie en intervisie op buurtniveau?

Naar een nieuw zorgmodel? Meso - micro Zichtbare thuiszorg Rol van dienstencentra en buurtcentra Informatie – meldpuntfunctie Vanuit preventieoogpunt Actieve detectie van noden + toeleiding Sociaal netwerk van mensen als onderbouw van een zorgende wijk

Bedankt voor uw aandacht