Tijdig spreken over het levenseinde Inkadering Eric van de Laar, klinisch ethicus

Opzet Maatschappelijke discussie Achtergrond, duiding Initiatieven

1.1 “Arts staat in behandelstand” KNMG enquête 2012: 62 % van de ondervraagde artsen vindt dat artsen in laatste levensfase langer doorgaan dan wenselijk is 67 % vindt dat artsen te lang wachten met praten over het naderende levenseinde Conclusie persbericht: “de arts staat in de behandelstand” Discussie in media: welles - nietes

1.2 “Huisartsen durven confrontatie over grens behandeling niet aan” Mednet peiling, 2014: 85 % vindt dat er een duidelijk grens gesteld moet worden aan medische behandeling; niet alles wat kan moet. 79 % vindt dat het gesprek over de grens van een behandeling met de patiënt aangegaan moet worden? 57 % zegt deze confrontatie onvoldoende aan te durven

1.3 “Onderzoek bevestigt neiging tot doorbehandelen ouderen in laatste levensfase” VUmc onderzoek naar correspondentie patiënt voorkeuren en feitelijke behandelingen: Ongeveer de helft van patiënten met voorkeur voor geen levensreddende handelingen toch die handelingen ondergaan Meerderheid (59-79 %) van patiënten waarbij voorkeur onbekend ondergaan levensreddende handelingen Vumc, H. Roeline, W. Pasman e.a. (2013) Preferences and Actual Treatment of Older Adults at the End of Life. A Mortallity Follow-Back Study, Journal of the American Geriatrics Society, 61: 1722-1729, 2013

2.4 Dokters sterven anders Verschillende studies in VS: Telkens meer dan 50% van de ondervraagde artsen: Advanced directive Zien af van intensieve levensreddende therapie Verklaring: Slagingskansen reanimatie Ervaring van met negatieve kant van intensieve levensreddende therapieen Gallo, J. J. e.a. (2003) Life-Sustaining Treatments: What Do Physicians Want and Do They Express Their Wishes to Others?, Journal of the American Geriatrics Society 51: 961-969

3.1 Goed nieuws Onderwerp krijgt steeds meer aandacht Tijdig spreken over het levenseinde KNMG (2011) Gepaste zorg rond het levenseinde KNMG (2013) Kies verstandig (Orde Medisch Specialisten) Kijk en luistergeld ‘Niets doen’ onderwerp van wetenschappelijk onderzoek - Dialyse - Oncologie - Cardiologie Onderzoek vermijdbaarheid ziekenhuisopnames

3.2. Werk aan de winkel! Stap 1. Bewustwording, draagvlak creëren in regio Stap 2. Kennis opdoen, trainen Shared Decision Making Advanced Care Planning Regionaal Transmurale Afspraak