EENZAAMHEID Pieternel van Giersbergen & Dieke de Koning

Partners 'Aanpak eenzaamheid Hatert' 2

Programma Wat is eenzaamheid? Signalen Omgaan met

Wat is eenzaamheid? Alleen zijn = Eenzaam ? EENZAAMHEID / 4 4

Zelfs als ik tussen de mensen zit, voel ik me eenzaam EENZAAMHEID / 5 5

Wat is eenzaamheid? Het subjectief ervaren van een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit van) bepaalde sociale relaties. De Jong - Gierveld Het kan zijn dat het aantal contacten dat men heeft met andere mensen geringer is dan men wenst. Het kan ook zijn dat de kwaliteit van de gerealiseerde relaties achterblijft bij de wensen. EENZAAMHEID / 6 6

Wat is eenzaamheid? Belangrijkste: Sociale en emotionele eenzaamheid 7

De menselijke ziel is niet gemaakt om alleen te zijn EENZAAMHEID / 8 8

Eenzaamheid Landelijk: 30 % van de mensen (jong & oud) zegt gevoelens van eenzaamheid te hebben 20% matig, 10% sterk eenzaam Hatert: 35% matig, 8% sterk eenzaam, 6% zeer sterk (GGD monitor 2008) EENZAAMHEID / 9 9

Risicofactoren eenzaamheid Persoonlijk: Sociale vaardigheden Beperkte sociale contacten Geen partner Negatief zelfbeeld & persoonlijkheid Verwachtingen Psychische & lichamelijke gezondheid Verlieservaringen Verhuizing Persoonlijkheid: bijv negatief denken EENZAAMHEID / 10 10

Risicofactoren eenzaamheid Omgeving: Woonomgeving Financiële en praktische middelen Veiligheid Bereikbaarheid Maatschappelijke veranderingen Bij maatschappelijke factoren gaat het om de invloed die maatschappelijke factoren hebben op het gemak waarmee mensen contact kunnen leggen met anderen. In de weg kunnen staan: Beeldvorming over minderheden, ouderen en alleenstaanden Verminderde solidariteit tussen mensen Toenemend individualisme, verandering van de samenstelling van de bevolking in een wijk, etc. Kenmerkend voor maatschappelijke oorzaken is dat velen er de invloed van ondergaan, terwijl individuen er weinig invloed op kunnen uitoefenen. Dergelijke factoren oefenen vaak ongemerkt invloed uit op de manier waarop mensen met elkaar contact leggen en onderhouden EENZAAMHEID / 11 11

Beschermende factoren Sociale vaardigheden Vriendschap Partnerrelatie Realistische verwachtingen/gedachten Goede woonomgeving Goede gezondheid EENZAAMHEID / 12 12

Vriendschap is een recept tegen eenzaamheid 13

Risicogroepen Gescheiden Weduwen/weduwnaars Zij die hun gezondheid als slecht ervaren Zij die in de afgelopen drie jaar geen nieuwe contacten hebben gelegd Mantelzorgers Niet-westerse allochtonen Moeilijk rondkomen Chronisch zieken EENZAAMHEID / 14 14

Gevolgen eenzaamheid Slechtere gezondheid, eerder overlijden Lichamelijke ziektes (vatbaarder en langer herstel) Psychische problemen (depressie, angst) Minder lang zelfstandig wonen Grotere kans verwaarlozing Minder maatschappelijk actief Waarom is het belangrijk eenzaamheid aan te pakken?! EENZAAMHEID / 15 15

Signaleren Eenzaamheid is niet gemakkelijk te herkennen Signalen zijn divers en duiden vaak ook op andere problematiek, vooral bij ouderen (bijv. depressie, rouw, dementie) Meestal is er geen hulpvraag Signalen komen via verschillende kanalen binnen Zowel professionals als vrijwilligers signaleren eenzaamheid Dus: ben alert! Ouderen: hoort bij ouder worden? EENZAAMHEID / 16 16

Signalen van eenzaamheid Mensen op afstand houden of claimgedrag Rusteloos, angstig, depressief, agressief Vermoeidheid, nergens zin in hebben Teleurstelling en verdriet Piekeren of afwezigheid Geen / zeer wisselende contacten Klachten als hoofdpijn, huilbuien, slapeloosheid, minder zelfzorg, abnormaal eetgedrag EENZAAMHEID / 17 17

Signalen van eenzaamheid Leven in of idealiseren van het verleden Negatieve situaties persoonlijk aantrekken Verwaarlozen van omgeving en/of zichzelf Onbereikbaar (niet opendoen, geen telefoon) Verontrustend alcohol-/medicijn-gebruik EENZAAMHEID / 18 18

Signalen van eenzaamheid Iemand die eenzaam is... ... heeft weinig zelfvertrouwen ... piekert veel (Psychisch) ... is sterk op zichzelf gericht ... gesloten ... stelt zich op als slachtoffer (Gedrag) ... houdt afstand of claimt juist ... sociaal onhandig EENZAAMHEID / 19 19

Vreugde delen maakt minder eenzaam EENZAAMHEID / 20 20

Omgaan met Weeg af of u het zelf wilt/kunt bespreken of dat u iemand in wilt schakelen. Zet uw relatie niet op het spel! Ga na of iemand echt last heeft van eenzaamheid, trek niet te snel conclusies als je ziet dat iemand alleen leeft. Als iemand zegt dat hij of zij eenzaam is, geloof dat maar gerust. Ook al zie je dat iemand wel contacten heeft. Denk nooit dat het hebben van (meer) contacten de oplossing is van eenzaamheid. Ieder mens heeft een andere behoefte. EENZAAMHEID / 21 21

Omgaan met Eenzaamheid is een gevoel. Je kunt iemand steunen en troosten, maar je kunt nooit iemands gevoel veranderen. Dingen zeggen als 'kop op!' of 'het valt allemaal toch wel mee?' helpen dan ook niet. Eenzaamheid is vaak een symptoom van al langer spelende problemen. Verwacht niet dat het heel makkelijk en snel wordt opgelost. Dat kost tijd en moeite. EENZAAMHEID / 22 22

Omgaan met Een korte tijd iemand bezoeken die zich eenzaam voelt en er dan mee stoppen is uit den boze. Je doet meer kwaad dan goed. Een hartelijk gebaar is altijd goed! Ieder gebaar dat recht uit het hart komt is een gave aan de mensheid. Nodig iemand uit, bel iemand op die je 'vergeten' was, doe eens net iets meer voor een ander. EENZAAMHEID / 23 23

Bespreekbaar maken eenzaamheid Niet direct vragen: 'Bent u eenzaam?' Dit werkt namelijk niet, het taboe is vaak te groot Maar op een indirecte manier: Hoe gaat het met u? Bent u tevreden over uw woning en omgeving? Kunt u zich hier goed redden? Hoe is het contact met familie en naaste omgeving? (zicht krijgen op het netwerk) Zou u daar iets anders in willen? EENZAAMHEID / 24 24

Bespreekbaar maken eenzaamheid Is er voldoende hulp indien nodig? Sluit de hulp aan bij uw behoefte? Welke sociale contacten heeft u wekelijks? Verloopt dat prettig of zou u iets anders willen? Zijn er lichamelijke aspecten die u belemmeren in contact. Hoe denkt u over de toekomst? Heeft u gelijkgestemde mensen om u heen? Wat vindt u van uw dagindeling en activiteiten? Is er iets dat u nog heel graag zou willen? EENZAAMHEID / 25 25

Waar gaat het signaal naar toe? Rol wijkverpleegkundige / sociaal wijkteam: Centrale rol binnen de wijk Signaal komt binnen bij wijkverpleegkundige / sociaal wijkteam Kan ondersteunen/advies geven Legt contact met ‘eenzame oudere’ Schakelt een andere discipline in EENZAAMHEID / 26 26

Vragen? Indigo Gelderland 024 – 383 7870 nijmegen@indigogelderland.nl EENZAAMHEID / 27 27