Voorspellers van woordenschatontwikkeling in peuters Voorzitter: Hans Luyten Discussant: Djoerd de Graaf ORD 2012, 21 juni 2012 prof. dr. Ludo Verhoeven Loes van Druten, MSc dr. Eddie Denessen Radboud Universiteit Nijmegen dr. Martine Gijsel
Woordenschat Taalontwikkeling Woordenschat problematiek Woordenschat Negatieve consequenties voor schoolloopbaan
Onderzoeksvragen Wat is de invloed van de familiecontext factoren op de woordenschatontwikkeling van peuters? Welke peuterspeelzaal factoren zijn van belang voor de woordenschatontwikkeling van peuters? Kan je al vroeg compenseren voor de nadelige sociale omgeving van kinderen?
Factoren woordenschat Kind factoren Leeftijd Geslacht Familie context factoren SES Cultureel-etnische achtergrond Peuterspeel-zaal context factoren Ervaring leidster Opleiding leidster VVE-programma
Methoden 5 meetmomenten: Vragenlijsten ouders en leidsters: SES, cultureel-etnische achtergrond, leidster factoren Test: Taal voor Peuters (CITO): receptieve en productieve woordenschat Peuters (psz) 2010-2013 T1 T2 T3 T4 T5 Interventie Retentie
Toetsitems Receptieve woordenschat Productieve woordenschat
Methoden N = 385 Gem leeftijd = 38.5 mnd Meisje: n = 186, 48.3 % Allochtoon: n = 119, 30.9 % SES: Laag: n = 75, 19.5 % Midden: n = 143, 37.1 % Hoog: n = 167, 43.4 % 64 peuterspeelzaalgroepen Kind – leidster ratio = 2 : 15 Gem ervaring leidster: 12.8 jaar Opleiding leidster: mbo 76.6 % VVE-programma: Kind gestuurd: 25 % Programma gestuurd: 53.1 % Geen: 21.9 %
Resultaten Gemiddelde scores op woordenschat op de 3 momenten per groep T1 T2 T3 Herkomst SES M T1 M T2 M T3 n Autochtoon Laag 27.2 31.9 34.2 46 Middel 28.8 34.4 37.5 100 Hoog 32.5 38.3 120 Totaal Autochtoon 30.2 35.4 37.3 266 Allochtoon 21.6 23.1 30.0 29 21.5 26.5 31.2 43 25.3 33.2 47 Totaal Allochtoon 21.1 31.7 119 Totaal 27.4 32.3 35.6 385
Resultaten Autochtone kinderen scoren hoger dan allochtone kinderen (F(1,384)= 84.3, p < .001); F(1,384)= 101.0, p < .001; F(1,384)= 55.0, p < .001) Op alle drie momenten verschillen tussn de drie SES niveau’s (F(1,384)= 6.9, p < .001); F(1,384)= 8.3, p < .001; F(1,384)= 9.1, p < .001)
Resultaten Gemiddelde woordenschat – SES binnen cultureel-etnische achtergrond SES niveau maakt uit voor autochtone kinderen, niet voor allochtone kinderen Autochtoon Allochtoon
Welke factoren doen ertoe? Kind-, familie-, én peuterspeel-zaalfactoren
Conclusie & Discussie Data bevestigen negatieve invloed van familiecontext factoren: SES en etnische achtergrond Al op vroege leeftijd duidelijke verschillen Peuterspeelzaalcontext factoren hebben positieve invloed Verminderen effect familiecontext factoren VVE heeft positieve invloed, programma gestuurde programma’s eerder effect