GEMEENTELIJK BELASTINGGEBIED ESBL 4 november 2003 PROF.DR. PETER B. BOORSMA

2 Discussie meer dan 20 jaar Vele commissies Discussie afschaffing OZB huishoudens

3 Alternatieven 1) afschaffing 2) uitbreiding –intensivering –nieuwe bronnen 3) handhaving 4) andere samenstelling 5) analyse onderdelen

4 Omvang belastinggebied internationaal klein vele commissies a) Commissie-Christiaanse 1983 b) Werkgroep-Haks 1990 c) Commissie-De Kam 1992 d) Commissie-Boorsma 2002 “belangrijkste voorstel” relativering relatieve omvang

5 Argumenten pro verruiming I.Vergroting autonomie Lotz over Scandinavische landen Allers: Rijksinvloed VNG: “misverstand 1” Belastingopbrengst afhankelijk van: - Volumetoename - Tarief

6 II. Bufferfunctie fricties verdeling algemene uitkering III. Bufferfunctie tegenvallers IV. Verbetering allocatie VNG: misverstand Allers: afweging in marge N.b.: relatie omvang tariefsverhoging en omvang extra opbrengst

7 IV.Verbetering allocatie (vervolg) ESBL: invloed negatieve verdeelmaatstaf op allocatiefunctie Betreft allocatie door politici Na ontvangst : fly paper effect en andere fiscale illusies

8 IV. B: Ventielfunctie (ESBL en VNG) Voorkeursvolgorde prijzen en heffingen belastingen algemene uitkering specifieke uitkering - al 20 jaar: toch klein aandeel belastingen - conventional wisdom?

9 V. Verbetering accountability meer nodig bij automatisch groeiende belastingen! VI. Nieuwe functies : o.a. vergroening betreffen eerder toetsingscriteria

10 Derde aspiratieniveau 1) basis voor relatief grote omvang algemene uitkering 2) conventional wisdom op basistheorie Tiebout : voting by feet 3) herhaling van argument: Steenwijk en Wassenaar

11 4) Rationele keuzetheorie stellingen: –tijdskosten gebruik centrumvoorziening voor inwoner centrumgemeente lager dan voor inwoner periferie –aantal alternatieve voorzieningen in Randstad hoger dan daarbuiten

12 5) Consequenties: –Inwoners randgemeenten betalen meer voor centrumvoorzieningen dan ze aan baten ontvangen –Dat geldt a fortiori voor inwoners perifere gebieden –Verlaag rijksbelastingen en algemene uitkering t.g.v. eigen heffingen/prijzen/belastingen –Verlaag uitkering aan centrumgemeenten/Randstad

13 Nieuw argument pro groter belastinggebied: omvang gemeenten : 20 jaar discussie vele veranderingen: decentralisatie halvering aantal gemeenten in 20 jaar

14 –gemiddeld meer fiscale deskundigheid –eerder onderzoek: kleinere gemeenten spiegelen zich meer aan buren dan grotere gemeenten –grotere gemeenten endogene drang naar hogere uitgaven –nu zijn buren allemaal groter: –spiegel hogere uitgaven –centrumfunctie beperkt

15 Pro groter belastinggebied: EU 1993 Ned. Regering n.a.v. rappport De Kam: –harmonisatie in aantocht Van Zaalen/RFV/Allers: –groter aandeel onroerende zaken in belastingmix –??

16 Pro groter belastinggebied: EU (vervolg) Aanslag lokale belastingen bedrijven zeer divers: harmonisatie –A. Financiële Verhouding? –B. Gewerbesteuer.... Taxe professionelle

17 Politieke betrokkenheid Argument voor groter lokaal belastinggebied Eerste afweging: politici Tweede afweging: door burgers/belastingbetalers –Meer politieke betrokkenheid burgers 1996 VNG : “misverstand 2”

18 Politieke betrokkenheid (vervolg) 2000 Allers: geen relatie tussen opkomst en aandeel belastingen 2003 Denters: geen invloed lokale lasten op betrokkenheid

19 Politieke economie Fly paper effect