Veilingkoop en valse kunst Antilliaanse Juristenvereniging Curaçao 18 oktober 2012 René Klomp

Charles Leickert?

Catalogus Notarishuis Arnhem: “Ch. Leickert ges. – ‘Wintergezicht met figuren’ – paneel – 36 ½ x 52 ½ cm”

Redenen om te veilen: 3 D’s Debt Divorce Death

Schattingen Low estimate Mid estimate High estimate LOT 16 JAN VAN GOOL, DUTCH, 1685-1761 A WOODED LANDSCAPE WITH A SHEPHERDESS 4.000 – 6.000 EUR

Enkele cijfers Ongeveer 50% van de kunsthandel in Nederland geschiedt via veilingen Sotheby’s Amsterdam 2011: € (0) miljoen en in 2010: € 25,8 miljoen Christie’s Amsterdam 2011: € 41,4 miljoen en in 2010: € 39,7 miljoen Omzet van Christie´s en Sotheby´s wereldwijd samen in 2011: $ 11,5 miljard

Geschiedenis (1) Uitvinding van de Grieken: Krijgsgevangenen en andere oorlogsbuit werden bij opbod of bij afslag verkocht Herodotus schrijft al over veilingen die gehouden worden in 500 v.C. in Babylon: vrouwen op huwbare leeftijd (soms met omgekeerde betaling) In de Romeinse tijd werd de veiling zoals wij die tegenwoordig kennen een meer gebruikelijk verschijnsel

Geschiedenis (2) Oudste catalogus: Boston, 2 juli 1717 Sotheby’s: 1744 Christie’s: 1766

Limiet De limiet is de met de inbrenger overeengekomen minimum verkoopprijs De limiet wordt geheim gehouden De limiet behoort maximaal gelijk te zijn aan de low estimate De limiet is doorgaans de low estimate min 10%, dan wel gelijk aan de low estimate Reserve is in VS uitgangspunt: § 2:238 UCC

Auctioneer’s annoucement “Als veilingmeester van deze zitting deel ik u mede, dat ik opeenvolgende biedingen mag verrichten namens de verkoper, of dat ik namens de verkoper biedingen kan verrichten als reactie op andere biedingen, totdat het bedrag van de overeengekomen minimumprijs is bereikt.”

LOT 1046 A DUTCH BLUE VELVET UPHOLSTERED EBONISED CANAPE LOUIS XIV STYLE, THIRD QUARTER 19TH CENTURY ESTIMATE 300 - 400 EUR Lot Sold. Hammer Price with Buyer's Premium: 3,250 EUR LITERATURE J.M.W. van Voorst tot Voorst, Meubels in Nederland, 1840-1900, Lochem, 1998, p. 54, afb. 76.

Opbrengst veiling Juliana erfenis 14 Mar 11 - 17 Mar 11 AM1100 Property from the Estate of Queen Juliana of the Netherlands: All to be Sold for the Benefit of Charity 6,986,775  EUR (Schatting was 1,5 tot 3 miljoen euro)

14 mei 2008: 33 miljoen dollar

Bieden In persoon Via een agent Telefonisch Schriftelijk Via het internet

Wat gebeurt er precies? Betrokkenen: - Inbrenger (= verkoper) - Veilinghuis (= bemiddelaar?) - Hoogste bieder (= koper) - Overige bieders

Verhoudingen Inbrenger – veilinghuis: lastgeving of bemiddeling? Veilinghuis – koper: koopovereenkomst? Veilinghuis – bieders: opdracht of een sui generis-overeenkomst?

Algemene voorwaarden …moeten ter hand worden gesteld; …kunnen bij gebrek aan een wettelijke regeling vrijwel het hele veilingproces regelen; …mogen grijze of zelfs zwarte bedingen bevatten, maar als het om consumenten gaat, dient de rechter de mogelijk onredelijk bezwarende bedingen ambtshalve te toetsen (HvJEU, Pannon). Meest gebruikt: Federatie Taxateurs Makelaars Veilinghouders in roerende zaken en Machinerieën.

Bid increments 100/110/120-200 220/240/260-300 320/350/380/400-500 550/600/650-1000 1.000/1.100/1.200-2.000 2.200/2.400/2.600-3.000 3.200/3.500/3.800/4.000-5.000 5.500/6.000/6.500-10.000 etc.

Heropenen bieding “Any advance at twaalfduizend, it’s twelve thousand euros. For you then sir, twelve thousand euros, thank you very much, twelve thousand… (geluid van een hamerklap) Three six o – thirteen in time sir! Sorry, with the hammer again, the internet. Thirteen thousand. Sir? Against you, thirteen. You didn’t pay attention. Yeah, if you’re listening, I tell you, it’s with the hammer, thirteen thousand, sorry for that. Thirteen thousand against you sir, you want fourteen?”

Problemen bij veilingkoop “Bod van de kroonluchter” Geheime limieten Slechte kwaliteit Vervalsingen Verkeerde toeschrijving Verkeerde schatting Eigendomsclaim van een derde Stromannen Prijsafspraken Ring Heropenen bieding (vgl. Rb Amsterdam 23 juni 2010, LJN BP9000)

NMA begint onderzoek naar prijsafspraken bij veilingen NRC.NL 16 februari 2012 De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) is een onderzoek begonnen naar mogelijke kartelpraktijken van kunsthandelaren op veilingen. Bij zeker drie kunsthandels is de NMa vorige maand op bezoek geweest, schrijft NRC Handelsblad vanmiddag. (…) Buunk behoort tot de handelaren bij wie de NMa langs is geweest, net als A.H. Bies in Eindhoven en R. Polak in Den Haag.

Wanneer is een schilderij vals? Valse handtekening? Vals certificaat van echtheid? Onjuiste toeschrijving? Een combinatie van deze drie?

Art. 326b Sr: Met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vijfde categorie wordt gestraft: 1°. hij die op of in een werk van letterkunde, wetenschap, kunst of nijverheid valselijk enige naam of enig teken plaatst, of de echte naam of het echte teken vervalst, met het oogmerk om daardoor aannemelijk te maken, dat dat werk zou zijn van de hand van degene wiens naam of teken hij daarop of daarin aanbracht;

Art. 326b vervolg: 2°. hij die opzettelijk een werk van letterkunde, wetenschap, kunst of nijverheid, waarop of waarin valselijk enige naam of enig teken is geplaatst, of de echte naam of het echte teken is vervalst, verkoopt, te koop aanbiedt, aflevert, ten verkoop in voorraad heeft of binnen het Rijk in Europa invoert, als ware dat werk van de hand van degene wiens naam of teken daarop of daarin valselijk is aangebracht.

Stellingen Valse kunst is bewust verkeerd toegeschreven kunst Een schilderij is nooit vals Valse kunst is bewust verkeerd toegeschreven kunst

Mogelijke acties Ontbinding, art. 6:265 BW Vernietiging, art. 3:44, 6:228 BW Prijsvermindering, art. 6:230, 265

Hof Arnhem (1) Hof Arnhem 4 december 2007, LJN BC4738: “Of een overeenkomst als een kansovereenkomst moet worden aangemerkt, moet door uitleg worden bepaald, waarbij het aankomt op de zin die partijen over en weer redelijkerwijs in de gegeven omstandigheden aan elkaars verklaringen en gedragingen mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten.”

HR 3 april 1959, NJ 1959, 179 (Hercules Seghers)

Hercules Seghers HR: De koper behoorde bekend te zijn met het bestaan van de kans dat de toeschrijving van het schilderij aan Hercules Seghers achteraf onjuist zou blijken te zijn.

Hof Arnhem (2) Hof, vervolg: Een eventuele dwaling omtrent de authenticiteit van het schilderij kan, gezien de aard en de inhoud van de overeenkomst en de omstandigheden van het geval, niet voor rekening van de koper blijven. (Vervolg: Hof Arnhem 4 december 2007, LJN BC4738: benoeming deskundige).

Veroordelingen Eindhovense kunsthandelaar kreeg op 30 maart 2011 elf maanden cel waarvan zes voorwaardelijk voor Klaas Gubbels-vervalsingen LJN: BP9521

Veroordelingen Shaun Greenhalgh werd in 2007 veroordeeld tot vier jaar cel voor het maken van valse kunst, waaronder een de ‘Armarna Princess’, een fake Egyptisch beeld, aangeschaft door het Bolton Museum

Kunst onder de hamer, Juridische aspecten van veilingkoop, Boom Juridische Uitgevers, Amsterdam 2009

Overige literatuur: Brian W. Harvey, Franklin Meisel, Auctions Law and Practice, 2nd ed., Oxford University Press, Oxford 1995 Robert Lacey, Sotheby’s - Bidding for Class, London 1998 Christopher Mason, The Art of the Steal, Inside the Sotheby’s – Christie’s Auction House Scandal, New York 2004 J. Mitas, Art at Auction in 17th Century Amsterdam, AUP, Amsterdam 2002

De Emmaüsgangers (Lucas 24, 13-35)

Het hertje en zijn maker: Han van Meegeren

Het dilemma van Van Meegeren Of veroordeeld worden voor heulen met de vijand? Of veroordeeld worden als kunstvervalser?

Algemene begraafplaats Deventer Roquebrune-Cap-Martin Algemene begraafplaats Deventer

The Van Meegeren-problem Wat is er tegen een perfecte vervalsing?

Omgekeerd vals: oorspronkelijk toegeschreven aan Van Meegeren, inmiddels erkend als een zeventiende eeuws schilderij

The Art Newspaper (30 sept. 2009): Courtauld “fake” exposed as a real Dutch period piece Work attributed to 20th-century master forger Han van Meegeren may be 17th-century painting owned by Vermeer It is a version of The Procuress, a 1622 brothel scene by Dirck van Baburen

rene.klomp@kunstenrecht.nl