Wendbare wetsuitvoering Producten en Diensten voor Burgers en Bedrijven Peter Straatsma & Diederik Dulfer Ministerie van Financiën DGBel cluster IV September 2014

Waar hebben we last van? Het duurt te lang en kost te veel om veranderingen van wet- en regelgeving in uitvoering te nemen. De doorlooptijd en kosten van veranderingen nemen over de jaren heen eerder toe dan af. Specificatiefase kost steeds groter deel van de totale doorlooptijd van veranderingen.

Waar gaat het over, een voorbeeld Wet op de InkomstenBelasting: 273 bladzijden wetstekst 464 artikelen ~ 30% van de wijzigingstekst gaat over IB Specificatie voor de berekening alleen: 120 documenten in Word en Excel

Huidige situatie IV (1) Huidige IV-Voortbrenging Wet- en Regelgeving en Beleid Processen Bedrijfsprocessen Applicaties Gegevens In de huidige situatie hebben we: Gegevensspecialisten Procesontwerpers Regelspecialisten Verregaande specialisatie, waarbij er steeds meer ontwerpdocumenten ontstaan, die steeds moelijker op elkaar aan sluiten. Regels Gescheiden uitwerking

? ? ? ? Huidige situatie IV (2) Informatie- kundige taal ICT taal Huidige IV-Voortbrenging Juridische taal ? Bedrijfskundige taal Wet- en Regelgeving en Beleid Bedrijfsprocessen, Applicaties Processen Gegevens Regels ? ? Informatie- kundige taal ICT taal ? Binnen de voortbrengingsketen zijn verschillende soorten specialisten aan het werk: Juristen Informatiekundigen Bedrijfskundigen ICT-ers Taalbarrières: Vertaalslagen zeer moeizaam leesbaar en traceerbaar

Huidige situatie IV (3) Huidige IV-Voortbrenging Wet- en Regelgeving Mate van detail Tijd Huidige IV-Voortbrenging Wet- en Regelgeving en Beleid Bedrijfsprocessen, Applicaties Processen Gegevens Regels In de huidige situatie zien we wetgevers in veel detail wetten opschrijven. Vervolgens is de eerste stap in de voortbrenging een globaal ontwerp, waarbij de veranderingen slechts op hoofdlijnen worden weergegeven. Deze veranderingen zijn vaak niet eenduidig te relateren naar wet-en regelgeving. Vervolgens worden deze veranderingen verder uitgewerkt in procesontwerpen en Startarchitecturen. Uiteindelijk is er nog meer detail nodig om applicaties en processen in te kunnen richten. Waarom gebruiken we dat initiële detailniveau en de precisie van de wetgever niet meteen? Kennis GAP

Huidige situatie IV samengevat: Architectuur- en ontwerp niet leesbaar/valideerbaar voor fiscalisten. Vertaling W&R impliciet, zonder vastgelegde tussenresultaten. Hergebruik is niet mogelijk. Grote druk op kleine groep deskundigen. W&R niet traceerbaar naar specificaties, en vice versa. Veel uitzoekwerk. Proces, gegevens en regels eerst los uitgewerkt, later aan elkaar gesleuteld.   Geen beheersbare werkwijze voor ontwerp, inzet en beheer van regels. Kortom: onvoldoende grip op de inhoud, op proces en op kennis!

Wat willen we: Wendbare Wetsuitvoering Wendbare wetsuitvoering is een visie op een betere voortbrenging van Informatie Voorziening, een aanpak in wording om: van wet- en regelgeving en beleid te komen tot specificaties voor processen en applicaties specificaties te traceren naar wet- en regelgeving en vice versa impact van veranderingen in wet- en regelgeving snel te kunnen bepalen 8

Wat beoogt Wendbare Wetsuitvoering Veranderingen* worden snel doorgevoerd ( time-to-market) Uitvoering geeft gelijk resultaat voor gelijke ( rechtsgelijkheid) situaties over verschillende producten Kennis is herbruikbaar ( continuïteit kennis) Verandering op minder plaatsen doorvoeren ( kosten) Kortom: professionelere voortbrenging en beheer van specificaties. * Veranderingen in wet- en regelgeving en beleid 9

Gewenste situatie: Slimmer werken No Gap Wet- en Regelgeving en Beleid Bedrijfsprocessen, Applicaties Processen Gegevens Regels Mate van detail Uitwerking in samenhang Éénduidige taal In de huidige situatie zien we wetgevers in veel detail wetten opschrijven. Vervolgens is de eerste stap in de voortbrenging een globaal ontwerp, waarbij de veranderingen slechts op hoofdlijnen worden weergegeven. Deze veranderingen zijn vaak niet eenduidig te relateren naar wet-en regelgeving. Vervolgens worden deze veranderingen verder uitgewerkt in procesontwerpen en Startarchitecturen. Uiteindelijk is er nog meer detail nodig om applicaties en processen in te kunnen richten. Waarom gebruiken we dat initiële detailniveau en de precisie van de wetgever niet meteen? Traceerbaar Tijd

Belangrijke uitgangspunten bij de analyse van W&R Analyse van wet- en regelgeving en het ontwerp van producten en diensten gebeurt door multidisciplinaire teams; We gebruiken alle relevante kennis die in de wet- en regelgeving is vervat. Waar de W&R ruimte voor interpretatie laat, wordt die ingevuld met beleid; Interactie langs digitale weg biedt niet in alle gevallen voldoende garantie op rechtszekerheid en/of rechtsgelijkheid. Voor die gevallen wordt menselijke tussenkomst voorzien; Multi-realiteit. We onderkennen verschillende werkelijkheden en maken een duidelijk onderscheid tussen rechtsfeiten, feiten en gegevens (vastlegging van feiten); Analyseresultaten leggen we duidelijk vast zodat deze gevalideerd kunnen worden door materiedeskundigen; De taal die we gebruiken voor het beschrijven van regels moet in twee richtingen traceerbaarheid realiseren (van en naar brondocumenten). 11

Wendbare Wetsuitvoering in beelden Levens gebeurtenissen 1 Wetgevingsproces 3 4 Organisatie 1 Organisatie 2 Organisatie 3 E N S D T I P R O C U Analyse Ontwerp & Realisatie v. Organisatie & ICT 2 Ontwerp Specificaties Producten & Diensten Burgers en bedrijven Beleidsproces ICT leveranciers ICT exploitanten Scope van wendbare wetsuitvoering Voortbrengen Uitvoeren

Analyseren en annoteren van contexten Eliciteren Analyseren en annoteren van contexten Doel: het beheersbaar maken van de uitwerking van de omvangrijke wet- en regelgeving door het onderkennen van stukken in die wet- en regelgeving die zelfstandig uitgewerkt kunnen worden. We bakenen stukken wet- en regelgeving (contexten) af: waarbinnen de betekenis van en de relatie tussen de termen éénduidig is; die qua omvang overzichtelijk, traceerbaar en verifieerbaar kunnen worden uitgewerkt. Bij het afbakenen gebruiken we de structuur die al in wet- en regelgeving aanwezig is.  Een context heeft zo min mogelijk samenhang met andere contexten.

Eliciteren

Annoteren van woorden en groepen van woorden Eliciteren Annoteren van woorden en groepen van woorden Binnen de contexten annoteren we woorden en groepen van woorden om daarmee hun betekenis duidelijk te maken. Deze betekenis is van belang voor volgende ontwerpstappen. We annoteren, afhankelijk van het doel: Term Definitie Rechtssubject Rechtsnorm Rechtshandeling Rechtsomstandigheid Rechtsgebeurtenis Bericht Registratie Constante Variabele ...

Eliciteren in een annotatieomgeving! De uitwerking: Ondersteuning wetsanalyse Met alleen Word en Excel als ondersteuning helpen we de deskundigen niet verder. Om ze te verleiden tot het maken en onderhouden van de elicitaties is betere ondersteuning nodig: Eliciteren in een annotatieomgeving!

Vragen?

Cognitatie

Waarom annoteren? Annoteren zorgt ervoor dat specialisten hun kennis uniform kunnen borgen en delen binnen hun gebruikersgroep. Annoteren zorgt ervoor dat specialisten wet- en regelgeving kunnen voorzien van betekenis zodat deze in de toepassing consistent en navolgbaar blijft. Middels annoteren wordt het ook mogelijk de link te leggen tussen specificaties en de bron (traceerbaarheid)

Hoe werkt dit nu? Handmatig wordt “geeltjes” op wetteksten geplakt. Specialisten hebben de kennis, maar kunnen deze niet op één plek eenduidig vastleggen. Samenhang tussen verschillende delen van wet- en regelgeving is niet inzichtelijk.

Cognitatie Cognitatie biedt een gebruiker de mogelijkheid om documenten, bijvoorbeeld wet- en regelgeving, te voorzien van annotaties. Cognitatie verlicht het beheer en onderhoud op annotaties bij wijzigingen in brondocumenten. Gepubliceerde annotaties zijn ook beschikbaar als Linked (Open) Data. Cognitatie is een standaardapplicatie.

Cognitatie – live demo