Aanpak laaggeletterdheid in de zorg Marieke Wiebing 24 september 2014

VELO en L&S Gezamenlijke aanpak laaggeletterdheid in de eerstelijns-gezondheidszorg via de campagne Taal maakt gezonder *VELO: Verenigde EersteLijns Organisaties (LHV (huisartsen), KNMT (tandartsen), KNMP (apothekers), LVE (eerstelijns-/GZ-psychologen), KNOV (verloskundigen), KNGF (fysiotherapeuten), V&VN & ActiZ (verpleegkundigen en verzorgenden) Aanleiding gezamenlijke aanpak: L&S wil het aantal laaggeletterden terugdringen in de samenleving en de gezondheidszorg is daarbij een ideale vindplaats voor laaggeletterden, gezien feit dat laaggeletterden meer gebruik maken van zorg en er veelal sprake is van een vertrouwensband tussen zorgverlener en patient, die het bespreken van laaggeletterdheid makkelijker maakt. VELO staat voor het bieden van de beste zorg in de buurt en dat betekent dus ook het hebben van aandacht voor laaggeletterde patienten. VELO beseft bovendien dat tijd er rijp voor is gezien veranderingen in de zorg: langer thuis wonen, meer voor jezelf zorgen, groter beroep op informele zorg en eigen verantwoordelijkheid. Dat vergt steeds meer van de individuele patient. Dat vereist de nodige vaardigheden. Ook op het gebied van taal. Daarnaast wil VELO graag meewerken aan het verkleinen van de segv, omdat zij dit maatschappelijk onacceptabel vindt. De verschillen tussen mensen met een hoge en een lage sociaaleconomische status hangen veelal samen met de mate van opleiding en dus ook geletterdheid (lager opgeleiden leven 7 jaar korter en 15 jaar korter zonder beperking). Laaggeletterden zijn namelijk vaak lager opgeleid. Geletterdheid bevordert gezondheid en draagt zo ook bij aan het verkleinen van de segv.

Campagne ‘Taal maakt gezonder’ Doelgroep: eerstelijnszorgverleners Doel: agendering van problematiek rond laaggeletterdheid en enthousiasmering voor oplossing ervan door herkenning, bespreking en doorverwijzing van laaggeletterden naar taalscholing in de buurt Bewustwordingscampagne: laaggeletterdheid op de agenda plaatsen van eerstelijns zorgverleners en hen enthousiasmeren om in actie te komen, door laaggeletterdheid te herkennen en te bespreken en laaggeletterde patienten door te verwijzen naar taalscholing in de buurt (al dan niet via Taal voor het Leven)

Campagne ‘Taal maakt gezonder’ Strategie: informeren, inspireren, faciliteren en zo mogelijk doelgroep feedback geven over hun inspanningen EN oproepen patiënten Boodschap: Taal maakt gezonder; ben je bewust van het aantal laaggeletterde patiënten in je praktijk en de problemen die daardoor bestaan, herken/bespreek/verwijs door en krijg er een betere behandelrelatie en gezondere patiënt voor terug O.b.v. inventariserend onderzoek (RescCon, 2014) waaruit bleek dat zorgverleners wel aandacht willen besteden aan laaggeletterdheid, maar beter willen weten hoe, hebben we de volgende strategie afgeleid: Informeren over omvang/aard van de problematiek, herkennen & bespreken van laaggeletterdheid/doorverwijzen naar taalscholing en inspirerende verhalen van actieve zorgBN’ers en actieve zorgcollega’s rond aanpak laaggeletterdheid. Faciliteren bij agendering onder patienten/herkennen & bespreken van laaggeletterdheid/doorverwijzen naar taalscholing en zo mogelijk feedback over doorverwezen patienten bij doelgroep. Informeren over omvang/aard problematiek en enthousiasmerende verhalen van taalambassadeurs over bespreken probleem met zorgverlener en meerwaarde taalscholing (betere taalvaardigheid en betere gezondheid) bij patienten (push/pull) (Boodschap patienten: vertel je zorgverlener dat je moeite hebt met, bespreek het samen, kijk wat er aan te doen is en je krijgt er niet alleen een betere taalvaardigheid, maar ook een betere gezondheid voor terug!)

Campagne ‘Taal maakt gezonder’ Middelen: website (met mogelijkheid voor gratis advies en coaching rond taalscholing via 0800-234444 (zelf bellen of gebeld worden door L&S, Taalzoeker), notitieblokje, Masterclass ‘Herkennen en doorverwijzen’ Onze middelen hebben we afgestemd op de ondersteuningsbehoefte van de eerstelijnszorgverleners. Kortom, veel info, tips & tools. Zo hebben we de website www.taalmaaktgezonder.nl voor zorgverleners ontwikkeld met informatie en tips over de omvang/aard en aanpak van laaggeletterdheid en de mogelijkheid naam en telefoonnummer van patienten door te geven, zodat zij teruggebeld worden door medewerkers van L&S voor gratis advies& coaching rond taalscholing. Ook kan via de Taalzoeker zelf gezocht worden naar passende scholing. En een notitieblokje (site in een notendop) Taal maakt gezonder voor zorgverleners met tips voor het herkennen en bespreken van laaggeletterdheid en afscheurblaadjes met het telefoonnummer 0800-234444 om mee te geven aan patienten, zodat zij zelf kunnen bellen voor gratis advies en coaching rond taalscholing. Verder kunnen zorgverleners, als zij dat willen, zich opgeven voor een Masterclass ‘Herkennen en doorverwijzen’ van L&S.

Campagne ‘Taal maakt gezonder’ … en het patiëntmateriaal: (wachtkamer)boekje en -poster. En zetten we specifiek materiaal voor de patient in: het wachtkamerboekje Taal maakt gezonder en de poster Moeite met lezen ofzo? Aan het wachtkamerboekje Tmg werkten mee: Prinses Laurentien, Pieter van den Hoogenband, Gerda Havertong, Ton Heerts, Anita Witzier, Ton Heerts, Frans Bauer en Gerda Havertong. Zij vertellen over ervaringen met de eerstelijn en het belang van taal. Ook komen enkele taalambassadeurs (ex-laaggeletterden) aan het woord. Zij vertellen hoe het is om niet goed te kunnen lezen en schrijven en over de gevolgen daarvan voor hun gezondheid. Steven van Eijck, als oud-voorzitter van VELO en Marja van Bijsterveld, de huidige voorzitter van L&S, hebben het voorwoord geschreven. De poster Moeite met lezen ofzo? maakt deel uit van een nieuwe en brede campagne campagne van Stichting Lezen & Schrijven richting het algemeen publiek en roept patienten op de (eventuele) moeite die zij hebben met lezen en schrijven te bespreken met hun zorgverlener (of ook weer het gratis telefoonnummer 0800-23 4444 te bellen).

Campagne ‘Taal maakt gezonder’ Media: Lancering campagne vond plaats op 11/9 in vorm van overhandiging eerste wachtkamerboekje Taal maakt gezonder door Henk Bakker (voorzitter VELO) aan Prinses Laurentien. Vanaf 11/9 tot einde jaar zullen alle VELO-partners meerdere maken in eigen communicatiekanalen aandacht besteden aan (de aanpak van) laaggeletterddheid. Doel van de PR-plannen is andermaal: agendering en enthousiasmering activering rond laaggeletterdheid, altijd verwijzend naar campagnematerialen. De campagne is gestart, op 11/9, de dag van het afscheid van de voorzitter van de LHV, Steven van Eijck; midden in de Week van de Alfabetisering. Lancering gebeurde in de vorm van overhandiging van het eerste wachtkamerboekje Taal maakt gezonder door de huidige voorzitter van VELO, Henk Bakker, aan Prinses Laurentien, tijdens haar speech.