Actief burgerschap voor en door ouderen: wat mogen we verwachten? Evelien Tonkens Universiteit van Amsterdam www.actiefburgerschap.nl

Actief burgerschap voor ouderen: Vergrijzing, schaarste in personeel en kosten: -> combinaties professionele zorg, mantelzorg en vrijwilligerswerk = wmo-ideaal Onderzoek Op zoek naar weerkaatst plezier: samenwerking verloopt prima voor hoger opgeleide, bureaucratisch competente burger met leidinggevende kwaliteiten (M. Boekholdt bijv.) Voor alle anderen: problematisch, oa. door calculerende instituties

Ouderen en sociale uitsluiting 27% van de 65+ers heeft het gevoel niet mee te tellen in de samenleving Tegenover 6% van alle burgers 6% van de 65+ers heeft een tekort aan sociale contacten Tegenover 11% van alle burgers

Actief burgerschap door ouderen: wat doen ouderen al? 34 % van de 65+ers verricht mantelzorg of vrijwilligerswerk Tegenover 30% van de 65-ers 51% van degenen die mantelzorg en 41%vrijwilligerswerk verrichten, heeft het gevoel sterk mee te tellen in de samenleving (scp 2004) Tegenover 47% van de betaald werkenden En tegenover 26% van de mensen die niet (on)betaald werken ->Vrijwilligerswerk en mantelzorg even integrerend als betaald werk

mantelzorg: Meeste mantelzorgers 65+ Mantelzorg net zo effectief tegen sociale uitsluiting als betaald werk (scp 2004) Slechts 7% heeft geen positieve ervaringen Niettemin: 45% van de mantelzorgers ervaart ‘matige tot ernstige belasting’, mn. bij (scp 2009) voorkoming opname zorg partner (iit ouder) er alleen voor staan (1/3 van de mantelzorgers) geen hulp durven vragen

Overbelasting mantelzorg: wat helpt? Waardering en erkenning Belasting bespreken in netwerk; hulp durven vragen (vgl eigen kracht conferentie) ‘Managen’ van het netwerk Zorgzame instituties Respijtzorg

Vrijwilligers in de intramurale zorg Stijgende tekorten; onderzoek: Reguliere vrijwilligers: willen veel vrijheid; doen (bijna) alsof ze thuis zijn. Egoïsme of vermaatschappelijking? Blijven (soms te?) lang Geleide vrijwilligers: willen geen vrijheid maar heldere taken en opdrachten Beide groepen werken los van elkaar

Vrijwilligers in de zorg thuis Weerkaatst plezier Risico van vrijwilligersklem

Neemt aantal vrijwilligers af? Nee, sinds 1970 stabiel, maar: Stijging 1970-1990 Daling sinds 1990 onder alle groepen.. Behalve onder ouderen: stijging sinds 1970 Verklaring: Religie : ouderen minder ontkerkelijkt Tijd: ouderen minder onder tijdsdruk

Zorg in de buurt? Vier groepen met verschillende oriëntatie: Huiskamer Wooncomplex (groepswoning, seniorencomplex) Buurt Samenleving Deze verschillen hangen vermoedelijk samen met gezondheid en opleiding Buurtromantiek? Voor sommigen dus prima, voor anderen juist niet

Vrijwilligers werven en behouden Persoonlijk vragen: 2/3 van de vrijwilligers is gevraagd Matchen met oriëntatie (huis, wooncomplex, buurt, samenleving) Triggers: verhuizing, baanwisseling, pensioen Meeste vrijwilligers zeer loyaal Redenen voor stoppen: slechte gezondheid, verhuizing, baan, conflict