Golfbaan Princenbosch onderhoud Presentatie 2008

Golfbaan Princenbosch onderhoud Presentatie 2008 13.00 – 13.30 presentatie DGB 13.30 – 14.00 presentatie Princenbosch 14.00 – 14.30 rondleiding baan 14.30 – 16.00 demonstratie machines Erik-Jan Beenackers

Werkgroep Duurzaam Golfbaan Beheer Presentatie 20 september 2008

Duurzaam Golfbaan Beheer Ontstaan Doelstelling Uitgangspunten Werkwijze Toekomst

Duurzaam Golfbaan Beheer Verbeteren van het imago van golfbanen en de golfwereld Kijken naar de toekomstige EU regelgeving: Minder bemesting Minder water voor beregening Minder chemische bestrijding Anticiperen op klimatologische veranderingen: Regen Temperatuur

Duurzaam Golfbaan Beheer Initiatief NGF: met vertegenwoordigers van 6 banen op bezoek in Denemarken mei 2005

Duurzaam Golfbaan Beheer Oprichting werkgroep DGBeheer: Almeerderhout, Amsterdamse, Drentsche, KHG&CC, Princenbosch en ‘t Zelle Oktober 2006

Ondersteuning NGF Barenbrug + HAS Den Bosch + STRI + R&A kennis financieel administratief Jeff Collinge/Eric Meijer/Alfred Touber/Monique Madsen Barenbrug + HAS Den Bosch + STRI + R&A onderzoek testen Gerard v/t Klooster/Arthur Wolleswinkel/Sjaak Groen/ Steve Baker/Simon Watson/Richard Windows/Steve Isaac De deelnemende banen eigen website monitoringsprogramma data collectie + verwerking literatuur

Duurzaam Golfbaan Beheer Doelstelling De werkgroep Duurzaam Golfbaan Beheer streeft de optimalisering na van de maximale speelkwaliteit van de golfbaan in goede harmonie met de natuurlijke omgeving en in combinatie met gezond economisch en maatschappelijk verantwoord beheer

Uitgangspunten Optimale kwaliteit van de baan het gehele jaar door Minimaal gebruik van bestrijdingsmiddelen Maximale uniformiteit en zoveel mogelijk gelijke kwaliteit van alle greens en overige delen van de golfbaan Zuinig gebruik van water en bemesting Verbeteren van het economisch beheer

Werkwijze als groep Vaststellen uitgangspunten Monitoringsprogramma Website Registreren 4-5 keer per jaar overleg met gastsprekers en adviseurs Gegevensanalyse (later)

Werkwijze individuele baan Vaststellen beginsituatie Vaststellen gewenste eindsituatie Hoe wordt het bereikt Kiezen 3 monitorgreens Meten en registreren

Monitoringsprogramma Standaard procedures Reproduceerbaarheid Vergelijkbaarheid Analyse mogelijkheid Proceseheersing

Monitoringsprogramma Per deelnemende baan minimaal 3 greens selecteren Het gaat hierbij om de beste, de minste en een gemiddelde green op basis van bespelingskwaliteit (niet op vormgeving) Gegevensverzameling over een periode van minimaal 5 jaar (start was vanaf 1 januari 2007) Princenbosch: A1, A3, B8 en C7

Website Gezamenlijke registratie van metingen in een spreadsheet Alle deelnemers hebben inzage in de gegevens Overzicht van websites, artikelen, rapporten, etc. Discussieforum

Uitvoeren van metingen en de registratie Speelkwaliteit Bodem (greenopbouw) Grasbestand en aantastingen Beregening, bemesting en andere Klimaat Cultuurtechnische maatregelen (onderhoud) Betreding en beschadiging Deze gegevens worden wekelijks geregistreerd

Speelkwaliteit Balrolsnelheid (Stimpmeter) Veerkracht (Thumper) Vochtigheid (Vochtmeter) Vlakheid/eerlijkheid (Trueness meter) Grasbedekking Deze monitoring geeft centraal weer hoe de greens bespeeld kunnen worden Dit is het belangrijkste aspect van de monitoring, maar ook gelijk het moeilijkste Doel zo beperkt mogelijk tijdelijke greens

Bodem (greenopbouw) Vochtmetingen Infiltratie / waterdoorlatendheid pH en organische stof Voedingstoestand Viltopbouw

Grasbestand en aantastingen Grassamenstelling Wortellengte Ziektes (schimmelaantastingen) Plagen (dierlijke aantastingen)

Waarom monitoring Meten is weten, gissen is missen De data helpt ons een inzicht te krijgen Vele wegen leiden tot Rome, sommige zijn langer, sommige zijn korter Door data op te slaan is een vergelijking met andere banen ook mogelijk Bij een open transparante communicatie kan de gehele golf industrie in kwaliteit verbeteren

Proeven bij Barenbrug Wolfheze

Grassoorten in een green Roodzwenkgras Gewoon struisgras Wit struisgras Straatgras Engels raaigras (nieuwe ontwikkeling)

Compositie van 30 greens in Nederland 2002

Green met struisgras en straatgras

Green met roodzwenkgras

Voordeel van meer roodzwenk in een green Minder watergebruik Lagere bemestingsbehoefte Goede stimp snelheid bij hogere maaihoogte Gelijkmatigere groeisnelheid De stimp van een roodzwenkgreen is gemiddeld 1,5 feet sneller dan op greens met een gemengde grassamenstelling Geen last van ronde plekkenziekte Sneller herstel bij dollar spot

Bodemtemperatuur De bodemtemperatuur is sterk bepalend voor grasgroei Bemesten op het moment dat de gewenste grassen gaan groeien Straatgras groeit bij lagere bodemtemperaturen dan roodzwenk- en struisgras Grasgroei betekend behoud en herstel kwaliteit grasmat De bodemtemperatuur is van belang voor de doorzaai

Bodemtemperatuur

Doorzaai Met doorzaai kan men de grascompositie van de green veranderen De doorzaaimethode vereist een goede nazorg: graszaad kiemt alleen wanneer er vocht is Met behulp van de Digidet is de verandering van de compositie te volgen Meerdere keren doorzaai per jaar geeft een sneller resultaat. Zaaizaadhoeveelheid als bij nieuwe inzaai Begin in het voorjaar om nog in het najaar nog een keer te kunnen doorzaaien

Met dank De hoofdgreenkeepers van De Amsterdamse, Almeerder-hout, de Drentse, Princenbosch, De Haagse en ‘t Zelle M. van Ede, F. Wirth, J. Collinge Erik-Jan Beenackers (verwerken van de protocollen tot een handleiding) R&A voor de uitleen van de turf thumper, de overname van de protocollen en goede discussies

Vragen?

Golfbaan Princenbosch onderhoud Presentatie 2008 Doelstelling Uitgangspunten Uitgangssituatie Wat is er gedaan Wat is er bereikt Hoe nu verder

Golfbaan Princenbosch onderhoud Presentatie 2008 Doelstelling: “Optimalisering van de speelkwaliteit van de golfbaan in harmonie met de natuurlijke omgeving onder goed economisch en maatschappelijk verantwoord beheer”.

Golfbaan Princenbosch onderhoud Presentatie 2008 Uitgangspunten: Beperkt gebruik van water en bemesting Beperkt gebruik van bestrijdingsmiddelen Bevorderen van roodzwenkgras en terugdringen van straatgras Onder controle houden van organische stof

Golfbaan Princenbosch onderhoud Presentatie 2008 Uitgangssituatie: Baan A en B een toplaag met teveel organische stof Baan A en B een slechte doorlatendheid: te natte toplaag en snelle verdichting Vermindering van wortellengte Baan A en B achteruitgang van het grasbestand: veel straatgras en nauwelijks roodzwenkgras Zure toplaag met weinig bodemleven

Golfbaan Princenbosch onderhoud Presentatie 2008 Wat is er gedaan: Verbeteren doorlatendheid Verminderen organische stof Doorzaaien met roodzwenkgras Verhogen van de maaihoogte Verhogen van de zuurgraad Verlaging van bemesting en beregeningswater Verbeteren van het bodemleven

Golfbaan Princenbosch onderhoud Presentatie 2008 Wat is er bereikt: Doorlatendheid is verbeterd Afname hoeveelheid organische stof in de wortelzone Toename wortelgroei Verbetering grassamenstelling: afname straatgras ten gunste van roodzwenkgras Zuurgraad is goed Bodemleven is verbeterd

Golfbaan Princenbosch onderhoud Presentatie 2008 Wat nog te doen: Organische stof op A en B verder verlagen Verbeteren grasbestand Verbeteren bodemleven Verbeteren van ziekteresistentie Verbeteren speeloppervlak

Golfbaan Princenbosch onderhoud Presentatie 2008 Verlagen organische stof: Verwijderen van organische stof: holle penbeluchting en inbrengen van zand Licht dressen met zand Bevorderen van het bodemleven: natuurlijke afbraak van organische stof

Golfbaan Princenbosch onderhoud Presentatie 2008 Verbeteren grasbestand: Doorzaaien met roodzwenkgras Niet te kort maaien, niet lager dan 5 mm Beperken van de verstoring van het greenoppervlak door vertikaal maaien/verticuteren en Pitch Marks Regelmatig licht dressen om de kiemomstandigheden voor straatgras te beperken Regelmatig beluchten Droog houden van de toplaag: mag lichtjes uitdrogen waardoor straatgras verdwijnt

Golfbaan Princenbosch onderhoud Presentatie 2008 Verbeteren bodemleven en ziekteresistentie: Greens niet te veel laten verzuren Aanbrengen en stimuleren van goede schimmels en bacteriën Regelmatig licht dressen Regelmatig beluchten

Golfbaan Princenbosch onderhoud Presentatie 2008 Verbeteren speeloppervlak: Regelmatig licht dressen Regelmatig borstelen Bevorderen van roodzwenkgras en terugdringen van straatgras Droog houden van de toplaag Toekomst: licht rollen Dit alles om de greensnelheid te verhogen en de eerlijkheid te bewerkstelligen

Golfbaan Princenbosch onderhoud Presentatie 2008 Enkele gegevens: Organische stof A/B in 2004: 2,5 % in 2008: 1,5 % Organische stof C: 1,0 % Doorlatendheid: A/B in 2004: < 60 mm/uur in 2008 > 100 mm/uur, C>150 mm/uur Zuurgraad in 2004: pH < 5,0 in 2008 6,0-6,5

Golfbaan Princenbosch onderhoud Presentatie 2008 Grassoort Baan A-B 1992 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008! roodzwenkgras 40-60 % 5-10 % 10-20 % 15-25 % 30-40 % 40-45 % 50-60 % 55-65 % struisgras 70-80 % 40-50 % 45-55 % 35-45 % 25-35 % straatgras 0 % 15-20 % 25-30 % 20-25 % 10-15 % 10-15% Grassoort Baan C 2002 2005 2006 2007 2008! roodzwenkgras 40-60 % 60-70 % 50-60 % 60-75 % struisgras 30-35 % 35-45 % 25-35 % 20-35 % straatgras 0 % 0-5 %

Golfbaan Princenbosch onderhoud Presentatie 2008 Externe adviseurs: Diverse gespecialiseerde leveranciers STRI

Golfbaan Princenbosch onderhoud Presentatie 2008 Vragen?