Werken met een tolk in de zorg Reflectiedag Mind-Spring

- Kan een tolk ingeschakeld worden voor therapie of groepswerk met vluchtelingen? - Wat zijn aandachtspunten? - Wat kan je wel en niet van een tolk verwachten? - …

De meerwaarde van sociaal tolken SOCIAAL TOLKEN VERSUS Eenvoudig Nederlands => Beperkte woordenschat, echt begrepen?, … Gebarentaal Contacttaal => Beperkte woordenschat, echt begrepen?, soms ook probleem voor hulpverlener, … Gelegenheidstolk => Kans op belangenvermenging, feiten weglaten, machtsverhoudingen, …

* Kwaliteitsvolle dienstverlening Preselectietest Nederlands Introductiecursus Basisopleiding Certificeringsproef sociaal tolken * Terugverdieneffect/tijdswinst => duurt 1,5 x zo lang, maar veel effectiever dan gelegenheidstolk, contacttaal, …

Tolktechnieken –en vormen TECHNIEKEN Simultaan/fluistertolken => gelijktijdig tolken Consecutief tolken => opeenvolgend VORMEN Telefoontolken Tolken ter plaatse

Telefoontolken versus tolken ter plaatse sneller en goedkoper minstens 1 partij niet fysiek aanwezig non-verbale communicatie valt weg technische gevolgen –storingen lijn / uitvallen lijn –achtergrondgeluiden –uitspraak / stemvolume

Ba-bel : - Vlaamse Tolkentelefoon ( ) - Samenwerkingsovereenkomst - Gratis - Reserveren mogelijk

Deontologie van de sociaal tolk

De tolk licht zijn deontologische plichten voor élke opdracht toe aan beide partijen 1. Tolkt zo volledig en getrouw mogelijk  Zonder toevoegingen, weglatingen, wijzigingen, tolkt in de ik-vorm 2. Plicht om alles wat er gezegd wordt te tolken 3. Strikte geheimhouding 4. Aanvaardt alleen opdrachten waarvan hij de kwaliteit kan garanderen

5. Is een objectieve en neutrale partner in het gesprek => geen partij kiezen, cf. de triadische opstelling 6. Heeft het recht tolkprestatie te onderbreken => ten gevolge van gewetensconflict, belangenvermening, onvoldoende kennis terminologie, in geval van agressie 7. Maakt geen gebruik van machtspositie en aanvaardt geen cadeaus 8. Houdt zich aan de gemaakte afspraken

Deontologie van de gebruiker

Ook gebruikers hebben een aandeel in het optimaal verloop van het gesprek 1. De tolk is er om communicatie mogelijk te maken tussen hulpverlener en cliënt  Hulpverlener en cliënt richten zich rechtstreeks tot elkaar en niet tot de tolk  Voor –en of nabespreking is in sommige gevallen nodig  De tolk vervult geen andere opdrachten (vervoer cliënten, invullen documenten, koffie halen, cliënten opbellen, …)

2. De tolk vertaalt alles, is neutraal en onpartijdig en tot geheimhouding verplicht => ruimte laten om positie en functie duidelijk te maken => Niet naar de mening van de tolk vragen => Hvl moet zelf alert zijn voor cultuurverschillen => tolk en cliënt worden niet alleen gelaten en bij voorkeur niet samen in een wachtkamer geplaatst 3. De tolk moet de kwaliteit van de prestatie kunnen garanderen => zorg voor optimale omstandigheden => spreek niet te lang aan één stuk en in eenvoudige taal => respecteer rusttijden => respecteer de afgesproken duur van het gesprek

4. Problemen van welke aard ook worden gemeld aan de Tolkendienst 5. De privacy van de tolk wordt beschermd => indien niet nodig wordt de naam van de tolk niet vermeld, gegevens worden nooit doorgegeven aan de cliënt 6. De tolk verdient uw respect => annuleer tijdig, laat de tolk weten wanneer het kan uitlopen

Overzicht van Sociaal Tolk –en Vertaaldiensten Vlaanderen en Brussel

Ervaring uit de praktijk

Welke ervaring Setting: –als huisarts wijkgezondheidscentrum, LOI centrumarts Fedasil –als psychotherapeut Tolk: –Informele tolk –Telefonische tolk –Live sociale tolk –Zonder tolk in Frans/ Engels/ beperkt Nederlands

Welke ervaring Herkomst: –Patiënten: 4 continenten –Cliënten: Ex- USSR: Rusland, Tjetjenië, Armenië Balkan: Kossovo, Albanië.. Azië: Pakistan, Iran.. Afrika: Oeganda, Rwanda, Angola, Sierra-Leone Tolk in psychotherapie: Russisch (2e taal), Farsi (Dari)

Welke tolk? Mijn voorkeur –Live –Professioneel deskundige tolk –Letterlijke tolking –Met openheid op mens –Vaste tolk

Waarom deze tolk? Ik houd graag relationele dynamiek tussen mij en cliënt Tolk gefocust op zijn taak = neutrale relationele aanwezigheid  3e betrokken partij die belangen behartigt, die verdriet sust…

Waarom deze tolk? Letterlijk om de extra info in woorden cliënt te voelen Zijn kijk op het probleem, zijn vaardigheden met gevoelens, zijn denkkronkels, de impact van de moeilijkheden… Om gewaarwordingen over te brengen nr cl Ik werk inzichtgevend + met gewaarwording: beeldende, gevoels-,sensingtaal..

Waarom deze tolk? Voor de efficiëntie en relationele rust Vast Om niet telkens opnieuw tijd te hoeven steken in vertrouwd worden met werkstijl, spreekstijl van mij en cliënt Openheid op mens + professionele focus om storing te vermijden van geen voeling met GGZ: computerachtige vertaling, gevoel niet kunnen vertalen

Hoe werken? “Ik doe gewoon mijn werk” Ik breng menselijke relatie aanwezig Ik richt me naar ontrollen werkproces, Gebeuren de groeistapjes die me hier mogelijk lijken? Ik hou in zijlijn oogje op “werkt het tolken” Blijft de tolk het werk bevorderen? Ik kan de tolk aan zijn job laten want ik versta hem niet Mijn verankerd zijn in de dynamiek van het werk, helpt me voelen of het “nog klopt”.

Om te starten Interesse/openheid van jou om deze cultureel andere mens psychisch te begeleiden in zijn moeilijke omstandigheden Wat vertrouwen of nieuwsgierigheid nr transculturele psychotherapie werken met tolk non-verbale deel in werken therapie in instabiele omstandigheden

Om te starten Procesgericht ipv doelgericht zijn niet de mooiste therapieresultaten wel deze mens stapjes voort geholpen bereid zijn te starten waar deze mens staat Gericht zijn op de relatie in therapie Vluchtelingen zijn heel vaak héél relatiegevoelig

Om te starten Voeling met het ‘universele’ van mensen –Ervaring helpt –Situaties procesmatig bekijken –Essentiële proces doorheen woorden herkennen –Je eigen spreken universelen of zelfs vertalen in cultuurwoorden van hen –Non-verbale info oppikken –Alertheid voor ‘niet-pluis’

Om te starten Sterk verankerd zijn in je werk/taak: zo vragen stellen –Over wat je niet begrijpt/vreemd is –Actief vragen naar beleving/ idee bij jouw reacties –Begrijpcheck van jouw uitleg –Als antwoord cl geen antwoord op jouw vraag voelt Jezelf leertijd gunnen

Observaties Begrip taal kan  als verdediging op inhoud gesprek  Werken met vluchtelingen is soms moeilijk owv –copingstijl vluchten –vertrouwdheid  met psychisch werken/groei –triggerende instabiele omstandigheden = redenen naast transcultureel werken naast werken met tolk

Observaties Tolksituatie therapeutisch gebruiken bv met onzekerheid van cl rond vertaling werken met durven zelf in Nederlands uitdrukken als assertiviteitsoefening Cfr Hanneke Bot in Tijdschrift voor Psychotherapie, 2010 (36), nr04 “Belemmert een taalbarrière psychotherapie”

Ellen Stoffelen, arts-psychotherapeut Ine Hennissen, co ö rdinator Sociaal Tolkendienst provincie Limburg