5.3renaissance, humanisme en het begin van de Reformatie kenmerkend aspect: De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de Klassieke Oudheid

kenmerkend aspect: De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de Klassieke Oudheid Vanaf het midden van de 16e eeuw werden de middeleeuwen steeds meer gezien als donkere tussenperiode tussen de glorieuze oudheid en de nieuwe tijd. In de steden van Noordwest- Italië ontstond een stroming die een hernieuwde belangstelling kreeg voor de oudheid

De vernieuwing in de kunst geïnspireerd op de klassieke oudheid wordt Renaissance genoemd

Ook filosofen en schrijvers laten zich inspireren door klassieke oudheid; Daarom gingen ze zoveel mogelijk de klassieke taal- en letterkunde en de klassieke filosofie bestuderen Humanisten wilden de mens bestuderen, los van wat de kerk zei Al deze teksten waren in de middeleeuwen door monniken vanuit een christelijk oogpunt gekopieerd en bestudeerd → fouten in teksten geslopen→ humanisten willen de teksten weer in oorspronkelijk staat herstellen Mensen moeten zelf bijbel lezen → bijbel in landstaal uitgeven

Snelle verspreiding ideeën door rondreizende geleerden, studenten en kunstenaars en door de boekdrukkunst; Boeken kunnen sneller en goedkoper gedrukt worden Steeds meer mensen hebben boeken in hun bezit Kennis komt buiten kloosters en universiteiten terecht. Mensen minder afhankelijk van de uitleg van een priester

Erasmus (ca ) Desiderus Erasmus uit Rotterdam was een van de belangrijkste humanisten uit het noorden van Europa Schreef in 1511 het boek ‘Lof der zotheid’ waarin hij kritiek leverde op maatschappelijke en kerkelijke misstanden

Erasmus maakte een nieuwe vertaling van de bijbel op grond van de oorspronkelijke teksten → daarmee toonde hij aan dat in de middeleeuwse vertaling (het Vulgaat) fouten zaten De kerk maakt dus fouten! Richt in 1518 het Drietalencollege in Leuven op → originele Hebreeuwse, Griekse en Latijnse teksten moesten zelf bestudeerd worden dus niet meer blind vertrouwen op voorgangers

Kritiek Erasmus op Katholieke Kerk; ‘Al lang trachten pausen, kardinalen, bisschoppen de gebruiken van de wereldlijke vorsten te evenaren. Ze zijn vol van zorg voor zichzelf, maar laten de zorg voor hun kudde over aan Christus. Zelfs niet hun titel ‘bisschop’, die ‘toezichthouder’ betekent en dus arbeid, zorg en moeite impliceert, stemt tot nadenken; maar wanneer het aankomt op het beuren van geld, ja, dan gedragen ze zich met recht als ‘toezichthouders’ en nog wel met argusogen’ Uit ‘Lof der zotheid’ ‘Vermakelijk is het om te zien, hoe monniken zich houden aan voorschriften, die men niet kan veronachtzamen zonder te zondigen. Zo is het aantal knopen in de riem van hun sandalen voorgeschreven; moet ieder kledingstuk een bepaalde kleur; de grootte van hun tonsuur is tot op de millimeter vastgesteld; het aantal slaapuren, alles is gereglementeerd. Door al deze kleinigheden voelen zij zich niet alleen hoog verheven boven de leken maar bovendien hebben zij de diepste minachting voor elkaar. Hoewel zij hun mond vol hebben over Christelijke naastenliefde, zetten ze hele kloosters op stelten, wanneer een van hen eens een pij van donkerder kleur draagt. Weer anderen schuwen het aanraken van geld als ware het vergif, maar van Wijntje en Trijntje blijven ze niet zo angstvallig af’

Erasmus en de hervorming Erasmus heeft kritiek op: Heiligenverering, pelgrimstochten Gedrag geestelijkheid; houden zich niet aan bijbelse regels Het gedachteloos herhalen van latijnse gebeden Maar Erasmus wil niet dat kerk uiteen zou vallen, wil hervorming van binnenuit. Pleit voor verdraagzaamheid. De mens moet het voorbeeld van Christus navolgen. Door goed geloof en goede werken kan je een plaats in de hemel verwerven. Erasmus blijft dus trouw aan katholieke kerk maar legt wel de basis voor latere hervormers als Luther en Calvijn

In de 16e eeuw groeide de kritiek op de katholieke kerk In 1517 publiceerde een Duitse monnik, Maarten Luther, 95 stellingen waarin hij de katholieke kerk bekritiseerde

Augustijnen-klooster

6. Pilatustrap 1510 Rome

Luther uit zijn kritiek Kritiek op aflatenhandel Kritiek op rijkdom kerk Kritiek op onwaardige priesters Samengevat in stellingen

Luther moet zich verantwoorden Luther wordt door de paus in de ban gedaan Op de Rijksdag van Worms moet Luther zich verantwoorden “Hier sta ik. Ik kan niet anders” De keurvorst van Saksen brengt Luther in veiligheid op de Wartburg Daar vertaalt Luther het Nieuwe Testament in het Duits

Leer van Luther Hoe wordt de mens gered? Katholieken: geloof en goede werken Luther: alleen het geloof en de genade van God

Betekenis van Luther Zijn leer verspreidt zich vooral in de Duitstalige en Scandinavische gebieden Nauwe band tussen overheid en kerk in lutherse gebieden Luther verwerpt opstand tegen de weredlijke overheid Hij betekent veel voor de verspreiding van de bijbel in het Duits En voor de vorming van de moderne Duitse taal