Daders en hun verantwoordelijkheidsproces Katrien Smeets en Leen Muylkens 21 november 2013

Reflectie-oefening Denk terug aan een recent conflict met iemand. Ga na: Hoe jij de andere benadeeld hebt Hoe de andere jou benadeeld heeft

Niveaus van besef van invloed 1. Besef door een ander benadeeld te worden 2. Besef door een ander positief beïnvloed te worden 3. Besef van zelf een ander positief te beïnvloeden 4. Besef van zelf een ander te benadelen Hiërarchie in moeilijkheidsgraad van 1 => 4

Verantwoordelijkheid opnemen Verantwoordelijkheid opnemen nadat je een grens bent overgegaan. Actief  passief Proces  resultaat, momentopname Wat houdt dit in? 4 grote stappen Erkenning van feiten en schade Zelfreflectie en de bereidheid om te leren Verbinding en empathie (inleving) Actie: herstel (slachtoffer, maatschappij, omgeving), zelfherstel en recidivebeperking

Het verantwoordelijkheidsproces Mensen zijn voortdurend in beweging Verantwoordelijkheid - verwerking Verbinding aangaan en verwerken zorgen voor verwarring Herpositioneren ten opzichte van de feiten Integreren in zelfbeeld = moeilijk Goedpraters zijn een menselijke neiging, een eerste reflex ~ Attributietheorie: zelfbedieningstendens Doorlopen van een proces Vraagt tijd Actief proces Staat in wisselwerking met de context + met allerlei andere actuele beïnvloedingen

Het verantwoordelijkheidsproces Verloopt in verschillende fasen Fase van het misdrijf Fase na het misdrijf herbeleving ontkenning

Het verantwoordelijkheidsproces Afwisseling tussen Herbeleving Besef, inzicht, schuld, verantwoordelijkheidsgevoel Ontkenning Goedpraters, afschuiven van schuld en verantwoordelijkheid Afleiding, loslaten

Het verantwoordelijkheidsproces Goedpraters Voor, tijdens, na delict Theorieën die gedrag rechtvaardigen, rationaliseren of eigen aandeel minimaliseren: opvattingen, overtuigingen, veralgemeningen, … Sussen geweten en remmen verantwoordelijkheid Rond elementen Die delict vooraf gaan Die betrekking hebben op het delictgedrag zelf Rond gevolgen van het gedrag gevolgen worden positief gekaderd als onbestaande beschreven toegeschreven aan andere oorzaken Hebben een functie Individueel en sociaal beïnvloed Vaak onbewust

Het verantwoordelijkheidsproces In wisselwerking met context + allerlei andere actuele beïnvloedingen Verleden Heden Toekomst

Beïnvloedingen Context De eigen koffer Steun? Wordt verantwoordelijkheid gegeven? Wordt er gestimuleerd? Breed perspectief? Stabiliteit? De huidige situatie (woonst, financieel, relationeel, …) De eigen koffer Eerdere ervaringen, benadelingen, wat geleerd werd, cultuur, … Politionele en justitiële traject Benadering, reductie van verhaal, gevoel van onrechtvaardigheid, … Het zien van een toekomstperspectief Beeldvorming over het slachtoffer

de slachtofferdimensie Wederzijdse beïnvloeding Beeld op slachtoffer beïnvloedt verantwoordelijkheidsproces Interpretaties, eenheidsdenken (ik- ander onderscheid), goedpraters, … Daders kijken naar hun slachtoffer al naargelang de fase in het verantwoordelijkheidsproces

De slachtofferdimensie Nodig om tot geïntegreerd verantwoordelijkheidsgevoel te komen Verwerking Hervalpreventie Verbondenheid Zelfcontrole Opnemen verantwoordelijkheid Alle informatie betreffende het misdrijf in beeld Dus ook slachtofferdimensie

De slachtofferdimensie De slachtofferdimensie in het verantwoordelijkheidsproces: verbreden, meer betekenissen geven, extra perspectieven aanreiken Rekening houden met de fasen in verantwoordelijkheids-proces? Inspelen op … Dit proces bespreken (normaliteit, triggers nagaan, …) Beeld over slachtoffer bespreken Slachtofferschap in het algemeen Inleving in slachtoffer Actie naar slachtoffer

Bronnen Eigen ervaring binnen Slachtoffer in Beeld Kris Decraemer, Interactie-academie Elementen uit de sociale psychologie

Contact Katrien Smeets katrien.smeets@cawlimburg.be 0498/54.12.63 Leen Muylkens leen.muylkens@cawmetropool.be 0498/12.24.32