Welkom Wij heten U welkom bij deze presentatie welke wij met zorg en ijver heb samengesteld. Wij ga ervan uit dat deze te verbeteren en uit te breiden is. Misschien gebruikt U gedeelten hiervan zelfs in andere creaties. Dit juichen wij toe, maar zouden het fijn vinden als u de Creative Commons licentie Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen in acht neemt. Kijk voor meer informatie over deze licentie op: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/2.5/nl/ Deze presentatie(s) vormen samen met de CWO boekjes Roeien III en Zeilen II en III van Kleine Admiraliteit Westland één geheel. In deze “speakers’ notes” vind je interessante informatie waarmee je de les beter kunt voorbereiden. Tijdens de les vind je hier wellicht nog de nodige aandachtspunten die anders ondergesneeuwd kunnen raken. De “speakers’ notes” zijn nooit af, dus voeg zelf informatie toe die je handig vindt. Wanneer je ons je aantekeningen toestuurt kunnen wij deze presentatie voor je verbeteren en kom je zelf op de volgende blah-blah pagina terecht. Wij adviseren tijdens de voorbereiding gebruik te maken van het CWO instructieboek van de Katwijkse Zeeverkenners (http://www.cwo-sailmaster.nl). Veel succes met het overdragen van je eigen kennis en de kennis die in deze presentatie zit opgesloten. CWO Kielboot II CWO Kielboot II - © Ivo van der Lans

Bronvermelding Met dank aan: Kleine Admiraliteit ’t Westland In het bijzonder: Ivo van der Lans Mark van Uffelen Remco Ammerlaan Winny Groenendaal Dennis van der Sluis Tonne Kooiman Ronald Meijnema Ton Vijverberg Sven van Eijk Andere bronnen: Edwin Moerkerk & Mark Ruis www.vaartips.nl Blah, blah, blah CWO Kielboot II CWO Kielboot II - © Ivo van der Lans

Commissie Watersport Opleidingen Kielboot III Theorie cursus CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

1 Hoofdstuk BPR (Binnenvaart Politie Reglement) Waterkaarten Voorrangsregels Onderdelen Lelievlet CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Binnenvaart Politie Reglement Dit onderdeel omvat 50% van de kennis die binnen de CWO opleiding valt. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

BoNeWaWePLEeGeMaK Geldigheid Alle binnenwateren die niet in verbinding staan met de open zee behalve: Boven-Rijn Neder-Rijn Waal Westerschelde Pannerdensch kanaal Lek Eemsmonding Gemeenschappelijke Maas Kanaal van Gent naar Terneuzen Er zijn meer reglementen! Alle binnenwateren die niet in verbinding staan met de open zee behalve: Boven-Rijn Neder-Rijn Waal Westerschelde Pannerdensch kanaal Lek Eemsmonding Gemeenschappelijke Maas Kanaal van Gent naar Terneuzen Alle binnenwateren die niet in verbinding staan met de open zee behalve: Boven-Rijn Neder-Rijn Waal Westerschelde Pannerdensch kanaal Lek Eemsmonding Gemeenschappelijke Maas Kanaal van Gent naar Terneuzen Het IJsselmeer, de Grevelingen, de Merwede, en de Maas, vallen dus bijvoorbeeld wél onder het BPR. Andere reglementen: Rijnvaartpolitiereglement (RPR) Bepalingen ter voorkoming van Aanvaringen op Zee (BVA / ZAR) Reglement voor het Kanaal van Gent naar Terneuzen Westerschelde reglement BoNeWaWePLEeGeMaK CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Schipper Heeft de leiding aan boord en deelt orders uit om tenminste aan het BPR te voldoen De schipper moet aan boord zijn en de diploma’s hebben, maar hoeft niet te sturen CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Artikel 1.04 / 1.05 Je moet alles doen om een aanvaring te voorkomen en de veiligheid te garanderen Indien nodig moet je volgens goed zeemansschap van het BPR afwijken Goed zeemanschap = Varen met kundigheid en vaardigheid, met overleg handelen en vooruitzien  De enige regels die de cursisten bij hun nummer moeten kennen. 1.04 voor de veiligheid, 1.05 voor de noodzaak. Goed zeemanschap is een term die meer inhoud dan: “we zijn stoere zeebonken”. Iemand die het goed zeemanschap onder de knie heeft is thuis op het water; een betrouwbare medewatersporter. Goed zeemanschap is dus geen excuus om fouten te maken om ze door anderen te laten oplossen. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Leeftijden Alle leeftijden Kleine roeiboot Klein zeilschip kleiner dan 7 meter 12 jaar en ouder Klein open motorschip kleiner dan 7 meter met een buitenboord motor die niet harder kan dan 13 km/u 16 jaar en ouder Alle andere schepen behalve… Wanneer je 16 of ouder bent, moet je tóch nog een vaarbewijs hebben voor: zeil- of motorschip vanaf 15 meter dat niet bedrijfsmatig wordt gebruikt. waterscooter, jetski, rubberboot of motorboot met een lengte van minder dan 15 meter die harder kan varen dan 20 km/ uur. Er wordt niet naar het aantal pk gekeken, maar wel of de combinatie boot- motor eventueel harder kan dan 20 km/ uur. Een opblaasbare boot met meer dan 6 pk kan dat al gauw. Meer informatie over het vaarbewijs staat op: http://www.vaarbewijs.nl 18 jaar en ouder … klein motorschip dat harder kan dan 20 km/u CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Begrippen Schip Groot schip Klein schip Assisteren Elk vaartuig, geschikt voor gebruik of vervoer ter water Groot schip Een schip groter dan 20 meter Klein schip Een schip kleiner dan 20 meter Assisteren Hulp van een motorschip bij het voortbewegen of sturen van een ander schip Vletten slepen valt dus niet onder “assisteren”. Een havensleper die een zeeschip begeleid bijvoorbeeld wél, maar ook een samenstel van sleper en motorvlet. Groot schip is alles, groter dan 20 beter, plus: a. een schip dat een groot schip sleept, assisteert, duwt of langszijde vastgemaakt meevoert b. een passagiersschip c. een veerpont d. een vissersschip e. een duwbak CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Regel, teken, aanwijzing Verkeersaanwijzingen door brugwachters, havenmeesters, en sluiswachters gaan vóór verkeerstekens en gedragsregels. Verkeerstekens borden, brug- of sluislichten, of betonning gaan vóór gedragsregels. Gedragsregels voorrangsregels CWO Kielboot III

Naamgeving Motorboten en zeilboten > 7m dragen naam van het schip naam van de eigenaar woonplaats van eigenaar Bijboten dragen alleen de naam van de eigenaar CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Vaarweg & Vaarwater Vaarweg Vaarwater CWO Kielboot III Tja, een lastige om te onthouden. Tip: het gezegde “Iemand in zijn vaarwater zitten” betekent dat je ook had kunnen uitwijken naar een ander deel van de vaarweg. De betonning geeft altijd de rand van het vaarwater aan. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Een schip dat wordt voortbewogen door spierkracht Roeiboot Zodra je dus en zeil of motor hebt bijstaan ben je dus geen roeiboot meer. Als een roeiboot langer is dan 15 meter moet je 18 jaar of ouder zijn en een vaarbewijs bezitten. Als de roeiboot groter is dan 20 meter is het dus een GROOT roeischip. Een schip dat wordt voortbewogen door spierkracht CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Een schip dat o.a. wordt voortbewogen m.b.v. mechanische middelen Motorboot Ook een waterrad, water-jet, en boegschroef zijn mechanische middelen. Zelfs een motorische kabelpont is een motorboot! Een schip dat o.a. wordt voortbewogen m.b.v. mechanische middelen CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Een schip dat enkel wordt voortbewogen door de wind Zeilboot Wanneer een zeilboot een motor heeft bijstaan is hij voor het BPR een motorboot en moet hij een zwarte kegel in de zijstag voeren. Een schip dat enkel wordt voortbewogen door de wind CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Veerpont Een veerpont voert de verlichting van een veerpont, anders is het geen veerpont. Het klinkt simpel, maar overdag heb je er niets aan. In de praktijk blijft het lastig om kleine veerponten te herkennen zodra ze van wal gestoken zijn; let dan maar op fietsers en auto's op het dek. Een schip dat een veerdienst onderhoudt waarbij de vaarweg wordt overgestoken CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Voert tijdens het slepen: Sleper Voert tijdens het slepen: Een kleine motorboot die een paar kleine schepen sleept is voor het BPR een klein schip. Zodra er één of meer grote schepen gesleept worden of als de sleper zelf een groot schip is, is de hele sleep een groot schip. Een motorboot die de functie sleepboot heeft wordt door de waterpolitie als groot schip aangemerkt. Hieronder vallen dus alle scoutingslepers, maar de motorboot van je buurman niet per-sé. Kleine schepen die slepen mogen niet de sleper-ton voeren! Een schip dat ingericht is om te slepen CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Een samenstel van meer schepen aan een tros met voorop een motorschip Sleep Een samenstel van meer schepen aan een tros met voorop een motorschip CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Klein vaarbewijs Een klein vaarbewijs is verplicht wanneer Het schip 15 meter of langer is Het schip sneller dan 20 km/u kan Wanneer je 16 of ouder bent, moet je tóch nog een vaarbewijs hebben voor: zeil- of motorschip vanaf 15 meter dat niet bedrijfsmatig wordt gebruikt. waterscooter, jetski, rubberboot of motorboot met een lengte van minder dan 15 meter die harder kan varen dan 20 km/ uur. Er wordt niet naar het aantal pk gekeken, maar wel of de combinatie boot- motor eventueel harder kan dan 20 km/ uur. Een opblaasbare boot met meer dan 6 pk kan dat al gauw. Meer informatie over het vaarbewijs staat op: http://www.vaarbewijs.nl CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Dag & Nacht ‘s Nachts des Daags De tijd tussen zonsondergang en zonsopgang des Daags De tijd tussen zonsopgang en zonsondergang In de praktijk enkel belangrijk voor lichtvoering op het eigen schip of op de kade; in sommige gebieden geldt een stiltegebod slechts ‘s nachts of overdag. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Quiz-et ? Groot of klein schip? CWO Kielboot III Het is inderdaad lastig om te zien, maar het is dus een klein schip (14 meter lang en hij kan niet harder dan 15 km/u). Groot of klein schip? CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Geluidseinen Attentiesein Ik ga stuurboord uit Ik ga bakboord uit Ik sla achteruit Ik kan niet manoeuvreren De seinen: stuurboord-, bakboord- en achteruit mogen enkel door grote schepen gegeven worden. Je moet ze natuurlijk wél kennen. Een stip is 1 seconde lang. Een streep staat voor 4 seconden. De tussenposen moeten 1 seconde duren. Het signaal “Ik sla achterui” duurt 5 seconden; “Verzoek tot medische hulp” duurt dus 12 seconden... CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Geluidseinen Verzoek tot medische hulp Verzoek tot openen van een brug of een sluis Er dreigt een aanvaring Noodsein Mistsein Blijfweg sein De seinen: stuurboord-, bakboord- en achteruit mogen enkel door grote schepen gegeven worden. Je moet ze natuurlijk wél kennen. Een stip is 1 seconde lang. Een streep staat voor 4 seconden. De tussenposen moeten 1 seconde duren. Het signaal “Ik sla achterui” duurt 5 seconden; “Verzoek tot medische hulp” duurt dus 12 seconden… Een dunne streep geeft aan dat het sein herhaald wordt zolang het gevaar dreigt. Bij het “Verzoek tot openen van een brug of een sluis” kun je rustig wachten tot de brugwachter reageert. Hij is vaak druk bezig (?) met ander verkeer. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Quiz-et ? Ik sla achteruit CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Quiz-et ? Verzoek openen van een brug of sluis CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Quiz-et ? Verzoek om medische hulp CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Waterkaarten CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Waterkaarten - Kleur Normaal vaarwater Ondiep vaarwater Vaarwater (motorvaart alleen met vergunning) Onbelangrijk vaarwater (geen motorvaart) Riet en biezen Houtgewas CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Kleurgebruik CWO Kielboot III Van links naar rechts: Normaal vaarwater Ondiep vaarwater Vaarwater (motorvaart alleen met vergunning) Onbelangrijk vaarwater (geen motorvaart) Riet en biezen Houtgewas CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Waterkaarten - merktekens Hoogte doorvaart Wijdte doorvaart Diepte water Lengte sluis Vaste brug Beweegbare brug Sluis Keersluis Voetbrug H W D L || ||BB >> > I (dm) (m) Hoogte, diepte en lengte worden op de waterkaart aangegeven in decimeters (dm); wijdte in meters. H12 is dus 1.2 meter hoog, W23 is dus 23 meter breed. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Almanakken Almanak deel 1 & 2 Deel 1: Deel 2: Reglementen Vaartips Elke 3 jaar Deel 2: Vaargegevens Routes Hoogten Dieptes Bruggen Sluizen Elk jaar In Nederland hebben we de ‘Wateralmanak’ in twee delen: Deel 1 bevat de reglementen (bijvoorbeeld het BPR) en vaartips voor plassen en rivieren. Het komt elke 3 jaar uit en is verplicht voor gesloten boten. Deel 2 bevat de vaargegevens over doorvaartroutes en maten en bedieningstijden van bruggen en sluizen. Het komt elk jaar uit. Een schip, korter dan 7 meter, hoeft geen bijgewerkt (elektronisch) exemplaar van het BPR (Wateralmanak deel 1 dus) aan boord te hebben. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Voorrangsregels CWO Kielboot III Het BPR en daarmee het CWO spreken tegenwoordig van voorrangsregels i.p.v. wijkplicht zoals dat vroeger was. Wijkplicht klinkt wat vrijwilliger, maar is dat natuurlijk niet. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Zeilboten onderling Kruisende koers Oplopende koers Tegengestelde koers Als het niet duidelijk is of je een oplopende / tegengestelde koers of een kruisende koers vaart ten opzichte van de andere boot, dan moet je uitgaan van oplopende / tegengestelde koers. Officieel is de grens 22.5° maar wie zal dat nameten? CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Roeiboten onderling CWO Kielboot III Deze koersenboog komt overeen met de gradenboog voor verlichting aan boord. Dus als je het heklicht van een ander ziet vaar je kennelijk een oplopende koers. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Volgorde van uitwijken Hoofdvaarwater gaat voor nevenvaarwater Snel schip geeft iedereen voorrang Stuurboordwal geeft voorrang Grote schepen gaan voor kleine schepen Zeilboten gaan voor roeiboten Roei- en zeilboten gaan voor motorboten Hier weer recht op voorrang zoals het BPR voorschrijft. Dit rijtje moet je dreunen en stampen, ‘s nachts kunnen dromen en tijdens de kerstmis willen voorlezen. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Zeil over bakboord gaat voor BB SB Zeilen over bakboord heeft voorrang… het is maar een regel. Ze hadden ook voor stuurboord kunnen kiezen… Wanneer het niet duidelijk is of het andere schip het zeil over bak- of stuurboord heeft hangen, moet hun maar voorrang geven (dit is dus b.v. goed zeemanschap). CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Loef Lij Lij gaat voor loef CWO Kielboot III Redenatie: het loefwaartse schip kan gemakkelijker wijken zonder dat het zijn reisdoel zal missen. Als je dit ver van tevoren al ziet aankomen door middel van een aanvaringspeiling, hoef je hier niet veel snelheid mee te verliezen. Soms wordt er tijdens een wedstrijd express gebruik gemaakt van deze situatie om iemand van de ideale lijn te duwen. Dit heet dan een loefduel. Jammer genoeg (?) is dit vaak tegen de wedstrijdregels. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Oplopende koers Oploper Opgelopene CWO Kielboot III Als de ene een andere boot inhaalt (een oplopende koers dus) moet degene die inhaalt (oploper) ruimte geven voor degene die ingehaald wordt (opgelopene). Oploper wijkt voor opgelopene. Het opgelopen schip moet de oploper zonodig ruimte geven om te passeren. Omdat de oploper alleen goed snelheid kan houden als hij de wind in de zeilen houdt, mag deze altijd aan de hoge zijde passeren. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

tegengestelde koers CWO Kielboot III De zeilboot met zeilen over bakboord heeft voorrang. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Je mag een engte nooit blokkeren Tegen stroom wijkt voor voor stroom Klein wijkt voor groot Ieder wijkt voor schip dat de engte bezeild heeft Motor wijkt voor roei Schip dat de engte niet bezeild heeft wijkt voor ieder ander schip Obstakel aan stuurboord wijkt Je mag een engte nooit blokkeren CWO Kielboot III

Engte Bezeild CWO Kielboot III Hoewel beiden nu een engte aan hun zijde hebben gelden hier nog steeds niet de standaard voorrangsregels. Als je ineens kunt doorsteken is dat erg handig. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Engte niet Bezeild CWO Kielboot III Hoewel beiden nu een engte aan hun zijde hebben gelden hier nog steeds niet de standaard voorrangsregels. “Als je moet kruisen ben je toch al langzaam en heb je pech.” CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Engte niet Bezeild CWO Kielboot III Hoewel beiden nu een engte aan hun zijde hebben gelden hier nog steeds niet de standaard voorrangsregels. Als je ineens kunt doorsteken is dat erg handig. “Als je moet kruisen ben je toch al langzaam en heb je pech.” CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Zeilen aan bakboord BB SB CWO Kielboot III Beiden hebben een engte aan hun zijde. Hier hebben beiden het ook nog bezeild dus vallen we terug op de standaard voorrangsregels. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Speciale manoeuvre CWO Kielboot III Uitparkeren is… spiegeltjes gebruiken en wachten op een geschikt moment. Iedereen heeft voorrang. Andere kleine schepen worden geacht medewerking te verlenen. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Quiz-et Quiz-et ? CWO Kielboot III Het grote schip moet wijken omdat het kleine stuurboordswal vaart (té simpel toch?) CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Quiz-et ? Hoofdvaarwater CWO Kielboot III Het kleine zeilschip onderaan komt van nevenvaarwater en moet dus voorrang geven aan hoofdvaarwater, maar mag medewerking verlangen van het roeischip om tóch het hoofdvaarwater op te komen. Dit kan ook inhouden dat de roeiboot moet peddelen voor het vaderland om snel voorbij te schieten – maar niet als dit regel 1.04 overtreedt. Als de roeiboot een groot schip had geweest, dan hoeft deze geen medewerking te verlenen. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Quiz-et ? CWO Kielboot III Hoewel beiden nu een engte aan hun zijde hebben gelden hier nog steeds niet de standaard voorrangsregels. Als je ineens kunt doorsteken is dat erg handig. “Als je moet kruisen ben je toch al langzaam en heb je pech.” CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Afwijkende manoeuvre Groot schip mag medewerking verlangen... van ieder ander schip... maar heeft dan nooit voorrang Klein schip mag medewerking verlangen van ander klein schip... CWO Kielboot III

2 Hoofdstuk Koppels & Krachten Stabiliteit Zeiltermen Peilingen Manoeuvres Hijsen en strijken CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Krachten & koppels CWO Kielboot III Traditioneel een lastig stuk om uit te leggen. De ervaring leert dat dit onderdeel voor iedereen een andere uitleg vereist. De uitleg in het boek is dus weer anders dan in deze presentatie. Als je zelf een goeie manier weet, kan je die ook toevoegen. MAAR gebruik slechts één uitleg per les om verwarring te voorkomen! Als iemand het niet begrijpt, raad dan aan om een natuurkunde boek op school of uit de bibliotheek te lenen. Doe dit zelf ook. Je uitleg wordt beter begrepen als je de cursisten wat te doen geeft. Niet in de vorm van papierwerk, maar met duw/trek spelletjes of demonstraties. Speel wat met stokken en ballen of blaaspijpjes zoals in het boek. Ervaring krijgen met krachten en koppels werkt vele malen beter dan het lezen van droge tekst. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Wat is een -kracht- Versnelling Trek- kracht Zwaarte- kracht Als de motor in de auto meer kracht levert dan de zwaartekracht, dan beweegt de balk steeds sneller omhoog en beland deze uiteindelijk bovenaan. Als de motor in de auto niet sterk genoeg is, dan begint de balk steeds sneller naar beneden te bewegen (met de auto erachteraan). De beweging wordt veroorzaakt door de versnelling die wordt veroorzaakt door het verschil in krachten. Voor dit plaatje geldt dat de rode pijl die trekkracht aangeeft langer is dan de pijl van de zwaartekracht. Dit verschil in lengte geeft aan dat de auto gaat winnen. Zwaarte- kracht CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Het gevolg van krachten Hier hebben we twee even sterke auto’s. Ze proberen elkaar tegelijk met een kabel weg te slepen. Omdat de auto’s eenzelfde motor hebben met gelijke trekkracht, zal het geheel van de slepende auto’s niet versnellen en dús niet in beweging komen. Voor auto’s die met de bumper tegen elkaar staan in te duwen geld hetzelfde. De kracht-pijlen wijzen nu echter tegen elkaar in. Als ze beide auto’s even sterk zijn is het verschil in kracht dus nul en is er dús geen versnelling en wederom dús geen beweging. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Het gevolg van krachten Hier hebben we links een grote sterke auto en rechts een kleine auto met een minder sterke motor. Als ze beide elkaar proberen weg te slepen wint de grote auto (logisch). Meer kracht naar links, dus versnelling naar links, dus beweging naar links. Wanneer de kabel nu eens via een lantaarnpaal wordt geleidt, dan kunnen de auto’s naast elkaar staan. De grote auto is nu nog steeds de sterkste, en zal dus weer vooruit komen terwijl de kleine auto weer achteruit gaat bewegen (naar de lantaarnpaal). We leren hier dat de pijl die de kracht weergeeft langs de kabel moet wijzen. Zo ook wijst de versnelling en dus de beweging langs de kabel. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Het gevolg van koppels CWO Kielboot III We hebben hier eerst twee gelijke auto’s die beide aan een weegschaal hangen. De weegschaal kan draaien om zijn driehoekig ophangpunt. Net als bij de kabel om de lantaarnpaal heen, werken de krachten hier niet recht tussen de auto’s, maar via de kabels die aan de weegschaal zitten. Omdat de auto’s even zwaar zijn is er evenwicht en gebeurt er niets. Als de auto rechts nu eens lichter zou zijn, dan trekt de zwaartekracht daar minder hard en is er geen evenwicht meer; de weegschaal gaat om zijn ophangpunt draaien zodat de zware auto naar beneden kan versnellen en de kleine auto naar boven. Omdat de krachten in deze situatie rond een ophangpunt heen draaien spreken we van een koppel. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Krachten op de Zeilen Zeilpunt CWO Kielboot III De krachten in de zeilen van een zeilboot met grootzeil én fok geven op zichzelf GEEN koppel. Dat komt verderop nog wel. We kunnen de krachten in de beide zeilen wél optellen en de gemiddelde plaats (het zeilpunt) vinden. De lengtes van de rode pijl voor het grootzeil en gele pijl voor de fok zijn samen even lang als de somkracht in oranje. De oranje pijl staat ook iets dichter bij de langere rode pijl dan bij de kortere gele. Wanneer je de fok “ree” houdt is de gele pijl heeeeel kort en licht de oranje pijl bijna bovenop de rode. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Krachten op het Schip Lateraal punt CWO Kielboot III De krachten onder de boot geven ook GEEN koppel. De krachten zijn die van de weerstand tegen verlijeren zoals de romp en het zwaard dat leveren. Die liggen niet bovenop elkaar maar iets naast elkaar. Hier is ook het gemiddelde weer de oranje stip (het lateraalpunt). De kracht op het lateraalpunt is even groot als die op het zeilpunt, anders zou je verlijeren (hierover later meer). Met het roer kun je een extra kracht op het water uitoefenen om het lateraalpunt naar voren of achteren te verplaatsen; ook qua richting (stuurboor of bakboord). Hierover later meer. Met het ophalen van je zwaard kun je het lateraalpunt dus ook verplaatsen (dit effect is echter heel klein). CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Sturen met de Zeilen Zeilpunt Lateraal punt CWO Kielboot III Hier komen we eindelijk weer terug bij het koppel. De kracht op het zeilpunt en de kracht op het lateraalpunt zijn even groot (anders zou je verlijeren). Als het zeilpunt en het lateraalpunt nu precies boven elkaar liggen heffen deze krachten elkaar op (koppel is nul) en vaar je rechtdoor. Als ze niet precies boven elkaar liggen (de twee krachten zijn weliswaar even groot, maar ze wijzen in tegenovergestelde richting) is er een nuttig koppel. Dús een draaiing: je boot veranderd van koers. Als je nu het lateraalpunt met behulp van je roer naar voren of achteren verplaatst, kun je sturen. Ja ja, een heel ingewikkelde manier om uit te leggen hoe het roer werkt, maar natuurkundig wél de juiste. Lateraal punt CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Sturen met de Zeilen CWO Kielboot III In plaats van met je roer, kun je ook sturen met je zeilen. Het sturen met de zeilen is gebaseerd op het naar voren of achteren verplaatsen van je zeilpunt. Links: het zeilpunt en het lateraalpunt liggen boven elkaar: je vaart rechtuit. Midden: het zeilpunt ligt voor het lateraalpunt: je valt af. Rechts: het zeilpunt ligt achter het lateraalpunt: je loeft op. Geinig detail: omdat het grootzeil groter is dan de fok, zijn de somkrachten bij oploeven groter dan bij afvallen  meer kracht geeft meer versnelling dus snellere beweging  oploeven gaat dus sneller dan afvallen. Goed in het geval van regel 1.04. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Ontbinden in Factoren CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Stuwkracht van het Zeil Verlijeren Stuw Waar komt de stuwkracht van het zeil vandaan als je bijvoorbeeld halve wind vaart? We gaan hier “ontbinden in factoren”. De wind duwt in je zeil (rode pijl) Die kunnen we denken als een stukje kracht die langs het zeil loopt en een stukje dat er dwars op staat. De kracht langs het zeil is niet interessant omdat deze slechts lucht naar achteren duwt. De kracht dwars op het zeil wordt overgedragen naar de boot. De kracht op de boot kunnen we weer denken als een kracht dwars op de boot (verlijer-kracht) en een kracht in de vaarrichting (stuwkracht). CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Schijnbare Wind CWO Kielboot III Zoals je krachten kunt ontbinden en optellen, kun je dat ook met snelheden. De echte windsnelheid (rood gestippelde pijl), samen met de snelheid van de boot (geel gestippelde pijl) kun je optellen tot de oranje schijnbare windsnelheid en –richting (oranje gestippelde pijl). De volle pijl geeft de resulterende kracht in het zeil weer. Als de oranje pijlen nu precies langs het voorlijk van het grootzijl wijzen gaat het zeil klapperen (“killen”) en is de kracht verloren. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Oploeven bij Windvlaag Als het nu harder gaat waaien, wordt de rode gestippelde pijl langer. De som van de snelheden (echte wind + boot) wordt dan dus ook groter (langere oranje gestippelde pijl) én de oranje pijl draait iets van richting. Waardoor dus ook de kracht in het zeil iets meedraait. Nu dat de kracht bij het voorlijk weggedraaid is, kun je het voorlijk (en dus je hele boot) een beetje naar de schijnbare wind toedraaien zolang de windvlaag duurt. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Stabiliteit CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Wedstrijd tussen zwaartekracht en drijfkracht Stabiliteit Wedstrijd tussen zwaartekracht en drijfkracht Het principe is simpel: als de zwaartekracht aan het roer zit, gaat het stabiel. Links: evenwicht, drijfvermogen is gelijk, en tegengesteld aan de zwaartekracht Midden: na een duw is het evenwicht even weg, maar het drijfvermogen, samen met de zwaartekracht geeft een “oprichtend” koppel linksom Rechts: na een grotere duw is het evenwicht weer weg, maar nu is de zwaartekracht (rode pijl) voorbij de drijfkracht gegaan en gaat de boot om CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Wedstrijd tussen zwaartekracht, drijfkracht en wind Stabiliteit Wedstrijd tussen zwaartekracht, drijfkracht en wind De wind duwt ook tegen de mast, maar nu constant. Je mag de windkracht en de zwaartekracht nu optellen. Als ze samen even groot als de opwaartse drijfkracht zijn, is er evenwicht in dit koppel en blijft de zeilboot overeind. Links: Bij geen wind is er geen windkracht in het zeil en staat het drijfkracht recht tegenover de zwaartekracht Midden: Bij gematigde wind komt de zeilboot scheef te hangen en schuift de drijfkracht naar de lage zijde; de zwaartekracht verschuift minder snel waardoor het geheel koppel aan krachten in evenwicht blijft. Rechts: De windkracht is hier veel groter. De zwaartekracht is nu opeens flink naar de lage zijde verschoven, zelfs voorbij de drijfkracht. Hierdoor is het evenwicht zoek en kapseist de zeilboot. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Stabiliteit onstabiel vormstabiel gewichtstabiel gewichtstabiel Een rondspant is bijzonder instabiel. Een knikspant (zoals bij een lelievlet) is al stabieler. Met flink wat gewicht op de bodem wordt het weer beter, maar dat geeft weer extra diepgang en dus weerstand. Met wat minder gewicht onderaan je kiel (of zwaard) heb je minder diepgang, maar de stabiliteit wordt beter. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Aanvangstabiliteit Wanneer het schip ietsjes scheef hangt Met een groot koppel bij kleine helling, heb je een grote aanvangstabiliteit zie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Stabiliteit_(schip) CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Eindstabiliteit Wanneer het schip bijna kapseist CWO Kielboot III Met een groot koppel bij kleine helling, heb je een grote aanvangstabiliteit zie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Stabiliteit_(schip) CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Zeiltermen CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Voor de wind CWO Kielboot III De meest relaxte koers. Bij snelle boten voel je de wind niet eens meer waaien. Bij goeie boten is het toch niet de snelste koers (zie: krachten en koppels). De giek wordt wel eens naar beneden gehouden door bij de mast in het zeil te gaan zitten. Dit geeft inderdaad meer snelheid omdat het effectieve zeil oppervlak groter wordt, maar geeft ook extra slijtage. Snelle jachten hebben hiervoor een speciale “neerhaler” die overigens voor alle koersen goed werkt. Bij deze koers wil de fok soms “te loevert” gaan staan. Dit gedrag is dan juist ook weer erg wisselvallig en vaak een teken dat je kunt gijpen. Je kunt de fok dan met de hand “te loevert” of “melkmeid” houden of een fokkeboom gebruiken. Deze zijn bij wedstrijden in de lelievlet klasse verboden. Pas op! Met al dat zeil voor je snufferd zie je tegenliggers of opgelopenen niet goed. Een extra uitkijk op het voordek doet wonderen. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Ruime wind CWO Kielboot III Bij een lange giek relaxter dan voor de wind omdat je geen gijp kunt krijgen. Alle zeilen zijn optimaal benut. Als je aan de hoge kant van de boot zit kan je makkelijk langs het zeil naar voren kijken. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Halve wind CWO Kielboot III Bij goeie boten de snelste koers. De boot gaat bij harde wind flink scheef hangen en verlijeren en kan zelfs water scheppen. Helaas ga je daardoor weer langzamer. Dit voorkom je door je zeilen extra te vieren of door te reven. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Aan de wind CWO Kielboot III De koers die het beste hoogte wint. Nog meer oploeven en je zit tegen de wind in. Tussen vletten is er nogal verschil in de hoek die ze ten opzichte van de wind kunnen halen. Dat heeft met name te maken met de afstand tussen het zeilpunt en het lateraalpunt (zie: krachten en koppels) en de vorm van het zeil. Toch is het meestal de fok die het als eerste opgeeft (kies de juiste lei-ogen voor je fokkeschoten!). CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Tegen de wind CWO Kielboot III Hier is geen houwen meer aan. Je kunt beter gaan motorvaren. Maar een lelievlet kan achteruit deinzen. Tegen de wind in de zeilen zó houden dat de boot niet bak of stuurboord om wil, totdat het roer weer “grip” heeft en je zo achteruit het water over danst. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Aanleggen / afmeren CWO Kielboot III Een fraai knoopwerkje dat wel voor een padvinder is weggelegd. Doe het toch maar beter zelf voordat je vlet afdrijft. De landvasten houden de boot op zijn plaats, de springen voorkomen dat hij “om zijn willen” heen en weer schommelt. Met een achter-spring kun je ook gemakkelijk weer bij lagerwal wegvaren. Gebruik ook stootwillen! En wel die van jezelf graag. Overdag ga je over het voordek bij de buurman langs naar de kade. Zo houdt hij ook zijn privacy in de kuip. ‘s Nachts ga je over het achterdek omdat de buurman dan in het vooronder ligt te snurken. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Tuigages Sloep- Cat- getuigd getuigd CWO Kielboot III Links de lelievlet, of BM met fok en grootzeil. Rechts een optimist die geen fok nodig heeft. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

(sloep) Zeilvormen Gaffel zeil Toren zeil CWO Kielboot III Links de lelievlet, of BM met fok, giek en gaffel. Bij een korte mast toch veel zeil oppervlak. Rechts een zeil dat bij hoog riet en struikgewas toch nog wat wind vangt. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

(Cat) Zeilvormen Latijn zeil Emmer zeil CWO Kielboot III Links een optimist die geen fok nodig heeft. Rechts een zeil dat je in het verre oosten nog wel tegenkomt en het midden houdt tussen fok en grootzeil. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Meer Termen Hogerwal / Lagerwal Bakboord / Stuurboord Bak houden Loefzijde / Lijzijde Hoge zijde / Lage zijde Bovenlangs / Onderlangs Oploeven / Afvallen Deinzen Voor top en takel Zie het boekje voor uitleg. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Nog meer Termen Het bezeild hebben Overstag gaan / Gijpen Korte slag / Lange slag Killen Verlijeren Opschieter Volvallen Verhalen Zie het boekje voor uitleg. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Bijliggen CWO Kielboot III Op deze wijze ligt de boot zeer stabiel in het water; ongeacht de wind. Niet loef- of lijgierig en geen snelheid. Handig als je wat uit het water wilt vissen of als er is iemand zeeziek is (?) CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Peilingen CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Dwarspeiling CWO Kielboot III Met een dwarspeiling kun je “zien” wanneer je overstag mag om een punt ineens bezeild te hebben. Je moet daarvoor verder doorvaren dan dwars omdat je altijd wat verlijert. Technisch: Zowal vóór als ná het overstag gaan koers je aan de wind. De groen gestreepte driehoek is daarom gelijkbenig: de linker onderhoek en de midden bovenhoek zijn even scherp. Juist deze driehoek bepaald wanneer je overstag mag. Voor elke boot valt dus te bepalen hoeveel graden “achtelijker dan dwars” je het eindpunt moet zien om overstag te mogen: dat is 2 maal de windhoek vanaf de koers als je “aan de wind” vaart. Dus wanneer je, inclusief verlijeren, scherper dan 45° aan de wind kunt koersen, dan kun je “voorlijker dan dwars” al overstag. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Aanvaringspeiling (raak) Met een aanvaringspeiling kun je zien of je met een andere boot in aanvaring gaat komen (dûh). Deze en volgende dia's laten drie verschillende uitkomsten zien van de peiling. Let op! Deze peiling werkt ALTIJD. Dus ook als je recht op elkaar afstevent. Als je van elkaar weg vaart heb je de ander in het verleden al overvaren. Deze peiling draait vooral om de hoek waaronder je de andere boot ziet. Wanneer deze hoek gedurende het zeilen verandert, zal er geen aanvaring komen (of je zit er al bovenop). Stippellijnen in de animatie geven dit aan. Je kunt de vraag verwachten: “Maar de éne heeft voor de wind en de andere halve wind… waarom raken ze elkaar dan?” Nou b.v. omdat hij minder zeil voert, omdat hij gewoon meer diepgang heeft, of omdat er nog een anker aan zijn roer hangt. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Aanvaringspeiling (mis) Hier hetzelfde verhaal, maar het linker schip gaat nu veel harder waardoor de hoek tussen zijn koers en de zichtlijn naar de andere roerganger constant verandert. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Achtergrond & Ankerpeiling Met een achtergrond- en ankerpeiling kun je “zien” of je vooruit of achteruit vaart, of dat je stil ligt De achtergrond (boom) lijkt met het schip mee te varen ten opzichte van de boei. Wat de vaste rode stippellijn is voor onze boot, is de draaiende lijn voor de boom en andersom. In plaats van de boei kun je ook een andere boom of zo kiezen, zolang het zich maar niet kan verplaatsen. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Manoeuvres CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Sliplanding op hogerwal Te ruim Te hoog Ree! Haakvoor houdt af en aan Zie het boekje voor uitleg. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Opschieter (op hoger wal) Ree! Zie het boekje voor uitleg. Het verschil met een sliplanding is de koers waarop je aanvangt. Haakvoor houdt af en aan CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Haakvoor zet af naar hek Afvaren van hogerwal Fok over en aan Haakvoor zet af naar hek Zie het boekje voor uitleg. Ga aan toekomstige loefzijde zitten Houd fokkeschoot klaar om fok bak te kunnen zetten Zet het roer alvast in de goede richting Stel vast of het verkeer afvaart toelaat Haakvoor duwt af Fok bak zetten Als op gewenste koers: fok over en zeilen! Fok bak aan bakboord CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Maak gereed om te ankeren Aanmeren op lagerwal Anker uit Zwaard op, Fok neer Maak gereed om te ankeren Ankerplaats verkennen Anker klaarmaken Fok strijken Aankomen met opschieter op de ankerplaats Ankerpeiling “Anker uit” Zwaard ophalen Deinzen Anker steken tot 3 maal waterdiepte Grootzeil strijken Ankerbol hijsen Ree! CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Voor top en takel Grootzeil neer Ree! Ree! CWO Kielboot III Zie het boekje voor uitleg. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Afvaren van lagerwal Fok over en aan! Fok bak aan bakboord! Zie het boekje voor uitleg. In het boekje wordt de methode met gestreken zeil uitgelegd. Fok bak aan bakboord! CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Opkruisen Ree! Over! Bak! mooi in theorie,maar Het is niet de praktijk Klaar om te wenden… Zie het boekje voor uitleg. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Opkruisen Opkruisen CWO Kielboot III Opkruisen met de wind niet pal op de vaarrichting. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Opkruisen Opkruisen Trekboeg Trekwal Haalboeg CWO Kielboot III Opkruisen met de wind niet pal op de vaarrichting. Op de korte slag (ook wel de haalboeg genoemd) moet je snelheid maken om daarna op de lange slag (ook wel de trekboeg) afstand te maken. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Stormrondje Fok over! Gijp Ree! Bak! Over! Klaar voor gijp! Zie het boekje voor uitleg. Het verschil met een sliplanding is de koers waarop je aanvangt. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Man overboord Man overboord! Fok bak aan bakboord! Ree! ZWEM Haakvoor wijs! Zie het boekje voor uitleg. 'Man over boord' roepen “Zwem” toeroepen. Zo nodig een drijfmiddel toewerpen Iemand laten wijzen Afvallen naar een voor-de-windse koers (Niet gijpen !!) Doorvaren tot over de aan-de-windse lijn Oploeven en aan de wind gaan varen Zodra man achterlijker dan dwars ligt overstag gaan Sliplanding maken op de drenkeling Aanwijzingen laten geven voor de koers in de laatste meters Iemand klaar laten staan aan loef achter de stag om drenkeling vast te pakken Bemanningslid roept 'man vast' als hij/zij de drenkeling vast heeft Bijliggen Drenkeling op het draaipunt van het schip (achter de stag), zijdelings en zo horizontaal mogelijk binnenhalen Rustige koers gaan varen EHBO toepassen indien nodig Bak! Over! Ree! CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Loskomen van aan de grond Zo snel mogelijk van de ondiepte af sturen Diepte van het schip verminderen Bij een lelievlet of schouw het zwaard ophalen Bij schepen met vaste kiel moet je krengen (scheefhangen) om de diepgang te verminderen Met de wrikriem dieper water zoeken en wegvaren door bomen Duwen CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

3 Hoofdstuk Borden Betonning Dag en nachttekens CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Borden CWO Kielboot III Dit stel borden vind je bij de middenvliet nabij café Vlietzicht. Tussen 1 oktober en 15 juni mag hier door niemand gevaren worden. Met een motorboot mag je hier nooit invaren. In dit gebied huist beschermde – want kwetsbare – natuur. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Typen borden Mag Moet niet wel CWO Kielboot III Het onderscheid in deze bordtypen is belangrijk. Samen met de verschillende plaatjes kun je een groot aantal varianten maken. De roodomlijnde borden heten ook wel “gebodsborden” en komen veel vaker voor dan de blauwe aanwijsborden. Je kunt dit zien als: alles mag, tenzij het verboden is. Aanwijsborden komen vaak voor in combinatie met gebodsborden; soms geven ze een “wel hier maar niet daar” grens aan. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Waterbewegingen CWO Kielboot III Het linker bord wordt geplaatst nabij werkzaamheden of bij bekende zwakke punten in een oever of dijk. De rechter is een verkeerslicht met een rode en een witte continue brandende lamp. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Sport Sport Kleine schepen CWO Kielboot III Sport is een mooi woord dat in vele talen leesbaar is. Deze gelden dus voor alle kleine schepen! CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Zeilschepen CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Schepen op Spierkracht CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Pas of voor pont CWO Kielboot III De linker wijst aan dat er een vaste veerpont nabij is (kabelpont o.i.d). De rechter wijst aan dat er een vrij varende veerpont nabij een steiger of oversteekplaats heeft. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Ankeren CWO Kielboot III Het verhaal gaat dat het anker op het linker verbodsbord ondersteboven hangt omdat cafés en cafetaria hun terrassen vaak versieren met ankers zoals rechts op het aanwijsbord staat afgebeeld. Waarheid of niet, het is in ieder geval duidelijk. Mocht een café nu wél een bord als het rechter plaatsen, dan moeten ze niet zeuren als je er aanlegt (het is immers toegestaan?!. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Afmeren CWO Kielboot III Wellicht wat onduidelijk of misplaatst, maar dit is een bolder op een kade zoals je ze in de zeehavens tegenkomt… CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Keren Soms is het gevaarlijk smal of te ondiep om goed te kunnen keren – vandaar het linker bord. Er is dan altijd een bord als het rechter om aan te geven waar het wél kan. Let op: keren is niet hetzelfde als wenden. Wanneer je boot dwars op de richting van het vaarwater ligt, zal het wel keren heten. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Einde verbod of gebod CWO Kielboot III Een gebodsbord dat geld voor een gebied, groter dan de directe omgeving, wordt bijgestaan door dit bord aan het einde van het gebied. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Hoofd & Nevenvaarwater Breed is hoofdvaarwater, smal is nevenvaarwater. Wij varen altijd van onder naar boven. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Stil houden & opletten CWO Kielboot III LET OP! Deze borden horen niet bij elkaar, maar lijken verdacht veel op elkaar! Het linker verplicht tot het stilhouden van je schip voor kortere of langere periode (vaak bij een draaibrug o.i.d.) Het rechter verplicht tot het geven van het attentiesein (eenmaal een lang geluidsignaal) omdat er ter plekke een gevaarlijke situatie is (vaak bij bruggen in bochten). CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

In- uit- & doorvaart CWO Kielboot III Ditmaal is de witte streep niet de vaarrichting. Rood is: verboden doorgang, groen is toegestane doorgang. De rode vind je bij het Jachthuis op de middenvliet, wie de groene weet te staan mag het zeggen… CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Marges binnen & buiten CWO Kielboot III De bovenste (groene) borden staan aan weerszijde van het vaarwater, en adviseren er binnen te blijven. De onderste (rode) borden staan óók aan weerszijde van het vaarwater, maar verbieden er buiten te komen. Voorbeelden zijn: ondiepe of schuin aflopende oevers, fragiele constructies onder water, brugpijlers, etc. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Maximale Hoogte & Diepte 6 6 Decimeters Deze borden staan veelal ver van tevoren aan te geven dat het verderop wel eens problematisch kan worden voor hoge schepen of schepen met veel diepgang. Let op het verschil in eenheid: meters versus decimeters! Links de maximale doorvaarhoogte, rechts de maximale diepgang. De doorvaarhoogte wordt direct op een brugpijler nauwkeuriger aangegeven met zo’n zwart/geel gestreepte hoogte-maatlat. Meters CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Ten opzichte van het water (km/u) Maximale snelheid 6 Ten opzichte van het water (km/u) Heeft iemand een log bij zich? Daarmee kun je de vaarsnelheid van je schip t.o.v. het water meten. Tegenwoordig gebruiken we toch GPS? Deze meet de snelheid t.o.v. de wal. In Hoogheemraadschap Delfland geldt overal een maximum snelheid van 6 km/u. Dit wordt niet per bord aangegeven omdat het al op je vaarvergunning staat. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Uitvarende schepen CWO Kielboot III Dit verkeerslicht knippert eens per seconde aan, en daarna weer uit. Vaak bij een nevenvaarwater of haven geeft dit aan dat er een groot schip aankomt die medewerking verlangt. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Spui & uitlaat - tekens spuien inlaten spuien inlaten CWO Kielboot III Deze tekens worden gebruikt bij gemalen om het polderwater op pijl te houden, maar je komt ze vaker tegen bij energiecentrales en sluizen waar de waterstroom sterk en lokaal variabel is. Tip: Bij “inlaten” vormen de rode lichten een trechtervorm. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

6 Sport Quiz-et ? CWO Kielboot III Ok, een quiz: Verboden voor zeilboten Verboden voor roeiboten Max diepte 6 decimeter Verboden aan te meren Verboden hinderlijke golven te maken (bord). Verboden hinderlijke golven te maken (verkeerslicht). Uitvarende schepen! Kleine schepen toegestaan. Gelieve binnen de borden te blijven. Stilhouden! Oppassen / attentiesein. Ankeren hier toegestaan. Keren hier toegestaan. Sport 6 CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Betonning CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

SIGNI systeem Links Rechts Groen Spitse vorm Oneven genummerd Rood Stompe vorm Even genummerd Betonning is genummerd en voert een afkorting van 2 of 3 letters voor de naam van het vaarwater: bijvoorbeeld NM 15, welke ton nummer 15 in de Nieuwe Maas is. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Hoofdwater Rechts zee Hoofd vaarwater CWO Kielboot III De scheidingsboei geeft aan welke richting hoofdwater en welke zijwater is – dit is belangrijk voor de voorrang regels. De bovenste kleur op de scheidingston (hier dus rood) verbindt de rij tonnen van linksboven naar rechtsonder. Als het zijwater linksonder hoofdwater had geweest, dan had de scheidingsboei een groene bovenkant. Als je aan de linker of rechter kant van het water opeens de kleur van de betonning ziet veranderen is jouw voorrang dus veranderd! De rode tonnen liggen rechts van het vaarwater als je zeewaarts kijkt. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Hoofdwater Links zee Hoofd vaarwater CWO Kielboot III De scheidingsboei geeft aan welke richting hoofdwater en welke zijwater is – dit is belangrijk voor de voorrang regels. De bovenste kleur op de scheidingston (hier dus groen) verbindt de rij tonnen van linksonder naar rechtsonder. Als je aan de linker of rechter kant van het water opeens de kleur van de betonning ziet veranderen is jouw voorrang dus veranderd! De rode tonnen liggen rechts van het vaarwater als je zeewaarts kijkt. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Geen Hoofdwater zee Geen hoofd vaarwater CWO Kielboot III De dubbel groen-rood gestreepte scheidingston geeft aan dat alle vaarwegen gelijk zijn. Tussen de rode en de rood-witte tonnen ligt het “fietspad” waar kleine schepen ook stuurboordswal kunnen houden. Hoewel dit stuk niet voor grote schepen bedoeld is, mogen ze hier wél varen. De rode tonnen liggen rechts van het vaarwater als je zeewaarts kijkt. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Stuurboord Betonning CWO Kielboot III Wanneer je de betonning strak aan je stuurboordzijde houd, vaar je aan … stuurboordswal en heb je dus voorrang. Het is voor kleine schepen handig om op het fietspad stuurboordwal te varen. Hoewel grote schepen nu niet meer automatisch voorrang hebben, willen ze die heel brutaal toch wel eens nemen. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Betonning op de kaart CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Kardinale betonning Noord Zuid Oost West CWO Kielboot III

Dag en nachttekens CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

‘s Nachts en bij Mist ! CWO Kielboot III Daarom! Verlichting is belangrijk op het water. Waar je aan land nog straatverlichting hebt, moeten wij het vaak met alleen maanlicht doen. Bij mist is het nog gevaarlijker en is een misthoorn onontbeerlijk. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Lichtvoering 112° 225° 135° 112° CWO Kielboot III De boordlichten en het toplicht zijn ook van de zijkant goed zichtbaar terwijl het heklicht dat met opzet juist niet is. Als er een stuurboord boordlicht is, is er ook altijd een bakboord boordlicht; maar je kunt er altijd maar ééntje van zien. Er zijn regels voor de hoogte waarop de lichten, indien mogelijk, gemonteerd moeten zijn. Het precieze aantal graden dat een licht belicht is verplichte kennis (daarna weer snel vergeten). CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Segmenten 112° 135° 225° 112° CWO Kielboot III Toplicht en heklicht belichten samen een volle 360°. De boordlichten belichten samen 225°; evenveel als het toplicht in zijn eentje. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Elk schip kleiner dan 7 m CWO Kielboot III Stampen, stampen, stampen. Tip: simpele bootjes hebben simpele verlichting. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Hinderlijk afgemeerd schip CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Klein motorschip groter 7 m Top- en heklicht mag voor motorschepen, korter dan 7 meter, worden samengevoegd om ruimte te besparen. Vaak hebben zulke kleine boten ook geen goede watergeschermde plaats voor het heklicht. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Klein motorschip groter 7 m Top- en heklicht mag voor motorschepen, korter dan 7 meter, worden samengevoegd om ruimte te besparen. Vaak hebben zulke kleine boten ook geen goede watergeschermde plaats voor het heklicht. Dit geldt apart ook voor de boordlichten. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Klein gesleept schip CWO Kielboot III Toch handig voor als je vlak achter een motorschip denkt door te steken en er blijkt een sleep achter te hangen… Wees zuinig op je leden en zet ze in het zonnetje. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Groot gesleept schip (laatste) CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Groot Motorschip CWO Kielboot III Dé basisverlichting voor motorschepen groter dan 7 meter. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Groot Zeilschip CWO Kielboot III Het verschil met een groot motorschip is de twee rondomschijnende lichten in rood boven groen. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Grote sleper CWO Kielboot III Het verschil met een gewoon groot motorschip is het dubbele toplicht. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Beperkt varende Veerpont Deze veerpont ligt met een kabel o.i.d. aan de wal vast. Hoewel gevaarlijker voor diep stekende boten heeft deze vreemd genoeg minder verlichting dan een vrij varende veerpont. De verlichting is echter wél weer rondomschijnend. Het heklicht ontbreekt (hoe moet je anders met je über-bus de boot oprijden?). CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Vrij varende Veerpont CWO Kielboot III Net als de beperkt varende veerpont, maar dan met boordverlichting. Sommige veerponten kunnen twee kanten op vooruit varen en hebben dus dubbele boordlichten waarvan er telkens maar één set aanstaat. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Lichten op de boeg Elk schip kleiner 7 m Klein gesleept schip Voor anker liggend klein schip Klein motorschip groter dan 7 m Groot motorschip Het moeilijker maar wel meer naar de praktijk gericht. Je ziet enkel de kleur van de lichten. Net als in de praktijk zijn er geen hints of het om boordverlichting of rondomschijnende verlichting gaat. WYSIWYG! Aandachtspunten: de hoogte van een licht. De plaats ten opzichte van andere lichten. Typische vragen Komt het schip op je af of vaart het van je weg? Zie je de stuurboord- of bakboordzijde? Welk soort schip zou dit ook kunnen zijn? In welke situatie zou dit de verlichting voor een …schip zijn? CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Lichten op de boeg Groot zeilschip Veerpont CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Lichten op de spiegel Elk varend schip behalve: Groot zeilschip Veerpont Grote sleper Laatst in een sleep Laatste schip in een sleep CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Lichten op de spiegel Groot zeilschip Veerpont CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Lichten op stuurboord Elk schip kleiner 7 m Klein gesleept schip Voor anker liggend klein schip Klein motorschip groter dan 7 m Groot motorschip CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Lichten op stuurboord Klein zeilschip groter dan 7 m Groot zeilschip CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Lichten op stuurboord Grote Sleper Veerpont CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Lichten op bakboord Elk schip kleiner 7 m Klein gesleept schip Voor anker liggend klein schip Klein motorschip groter dan 7 m Groot motorschip CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Lichten op bakboord Klein zeilschip groter dan 7 m Groot zeilschip CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Lichten op bakboord Grote sleper Veerpont CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Gevaarlijke stoffen Buiten 100 meter aanleggen Net als bij de blauwe kegels, geven blauwe lichten aan dat het schip gevaarlijke stoffen vervoert. Vaak laat het schip ook een “blijf weg” sein horen. Altijd 50 meter afstand houden CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Ankerbol & zwarte kegel Maar dan zonder de gele lijntjes natuurlijk  De bol of kegel moet in de mast, of in de zijverstaging worden gehangen. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Grote gesleepte schepen Maar dan zonder de zwarte lijntjes natuurlijk  De bol moet in de mast, of in de zijverstaging worden gehangen. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Gevaarlijke stoffen kegels 10 50 100 meter meter meter Schepen die deze kegels voeren laten ook vaak het “blijf weg” sein horen. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Beperkt passeren Wel Niet CWO Kielboot III Deze borden zie je wel bij bagger- of werkschepen. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Beperkt passeren Geen golfslag maken Golfslag CWO Kielboot III Deze borden zie je ook wel langs bouwwerkzaamheden langs het water (bijvoorbeeld bij een nieuwe beschoeiing of bij aanbouw van een viaduct). CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

onderwatersport CWO Kielboot III Vrijetijdsduikers, maar ook voor professionals zoals lassers bij bruggen e.d. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Snel schip CWO Kielboot III

Vaste bruggen en sluizen verboden aanbevolen 2-richtingen aanbevolen 1-richting CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Ophaalbruggen in bedrijf verboden aanbevolen 2-richtingen aanbevolen 1-richting CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

ophaalbruggen buiten bedrijf verboden aanbevolen 2-richtingen aanbevolen 1-richting CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Brugbediening Verboden… het is bijna zover… …je mag! CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Quiz-et? Beide brugdelen zijn vast en mag je door. Houd rechts aan. Beide brugdelen zijn vast, maar alleen de linker mag je door. Het linker brugdeel is bediend, en voor beide zijden toegankelijk. Mogelijk is het rechter brugdeel van de andere kant ook verboden. Boven: Beide brugdelen zijn vast en mag je door. Houd rechts aan. Midden: Beide brugdelen zijn vast, maar alleen de linker mag je door. De rechter is voor tegenliggers. Onder: Het linker brugdeel is bediend, en voor beide zijden toegankelijk. Mogelijk is het rechter brugdeel van de andere kant ook verboden. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

4 Hoofdstuk Vaarproblematiek Reven Aan- en afmeren Veiligheid aan boord Gedragsregels en etiquette Vlagvoering Dagelijks onderhoud Het weer Schiemannen Soorten lijn Knopen CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

HET Weer Onweer Regen Stroming Wind CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Beaufort Schaal BFT 0: windstil CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Beaufort Schaal BFT 1-2: zwakke wind CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Beaufort Schaal BFT 3-4: matige wind CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Beaufort Schaal BFT 5-6: vrij krachtige tot krachtige wind CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Beaufort Schaal BFT 7-8: harde tot stormachtige wind CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Beaufort Schaal BFT 9-10: storm tot zware storm CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Beaufort Schaal BFT 11-12: zeer zware storm en orkaan CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Veiligheid Materiaal Controleer de boot Anker aan boord Hoosmiddelen Riemen Orde aan boord Reserve onderdelen CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Veiligheid Persoonlijke veiligheid Een goed redding- of zwemvest Warme en droge kleding Schoeisel met goed profiel Bescherming tegen de zon CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Veiligheid Redding- en zwemvesten. CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans

Boek Gedragsregels Vlagvoering Vaarproblematiek Reven Aan- en afmeren Dagelijks onderhoud Schiemannen Soorten lijn Knopen CWO Kielboot III CWO Kielboot III - © Ivo van der Lans