Energiebesparing in gemeentelijke gebouwen EBM-Consult 5-4-2017 E B M c o n s u l t Energiebesparing in gemeentelijke gebouwen Eric Bouten en Bert Weevers E B M - c o n s u l t stkg

EBM: Onderzoek en ontwikkeling Beleidsstudies voorraadanalyses energieaspecten KWR, U-bouw gezond binnenklimaat, EI / EPC / labeling. Concept- en instrumentontwikkeling E’pro; EPA-W; EPA-U tools integraal ontwerpen; energieconcepten Kennisoverdracht Brochures, artikelen Helpdesk EPA-W, EPA-U cursussen

EBM: Advies Technisch advies Procesondersteuning Strategisch advies Bouwfysisch onderzoek, klimaat- en energieconcepten Dubo-implementatie, gezond wonen en arbo EPC- en EPL-berekeningen, EPA-U Procesondersteuning EPA-protocol, Q-control Detachering Integraal Ontwerpen Strategisch advies Energievisies gemeenten Strategische inbedding EPA’s woco’s Domotica, MVO

Onderzoek en ontwikkeling EBM: Synergie Onderzoek en ontwikkeling Advies Onafhankelijkheid = voorwaarde en kracht

“Workshop” Doel: oppakken / vitaliseren van energiebesparing in gemeentelijke gebouwen Wie, wat , waarmee Vorm: inleiding, kennis- en meningsuitwisseling Onderwerpen: waar te beginnen; proces; onderbouwing; EPBD; gebouwen; instrumenten; EPA-U; plan van aanpak

Waar te beginnen? Welke gebouwen -> straks Waar in proces steek je in? Plaatsbepaling: waar sta je nu? Waar stokt het, waar zit grootste hindernis? Financieel, proces, techniek, belangen, draagvlak, .. Met wie? Belangen, verantwoordelijkheden, bondgenoten, tegenstanders, ..

Beleidsuitgangspunten Inventarisatie en analyse Evaluatie en bijsturen EBM-Consult 5-4-2017 Proces Beleidsuitgangspunten Ambitieniveau, energiezorg Inventarisatie en analyse Bestaande onderzoeken Haalbaarheid, draagvlak, kennis Programma en planning Financien, capaciteit, techniek, sturing Implementatie Systeem, medewerking, effect Monitoring PDCA Onderbouwing / motivatie in elke fase cruciaal Evaluatie en bijsturen Politieke verantwoordelijkheid Mogelijke vragen stkg

Onderbouwing Kostenbesparing Comfort / ARBO EBM-Consult 5-4-2017 Onderbouwing Kostenbesparing Comfort / ARBO Maatschappelijke verantwoordelijkheid CO2- besparing, Kyoto Voorbeeldfunctie EPBD / wettelijke verplichting Aansluiten op ; evt herformuleren motieven Voorbeeldfuncyie = + leerervaring tbv U-bouw oveige in gemeente 3xP zit hier in. stkg

EPBD Europese richtlijn 2002/91/EG Energy performance of Buildings-Directive Eisen aan methode berekening E-prestatie Minimum eisen aan E-prestatie nieuwe en te renoveren gebouwen E-certificering van gebouwen Regelmatige keuring van installaties

Energiecertificaat Bij mutatie van gebouwen Bouw, renovatie, verkoop, verhuur verantwoording van eigenaar Extra voor Overheidsgebouwen > 1000 m2 Referentiewaarden tbv vergelijk (EI/label) Verbetermogelijkheden

art 7-2 EPBD: “De lidstaten nemen maatregelen om ervoor te zorgen dat in gebouwen met een totale bvo van meer dan 1000 m2 waarin overheidsdiensten en instellingen die aan een groot aantal personen overheidsdiensten verstrekken gevestigd zijn, en die derhalve vaak door die personene bezocht worden, een energiecertificaat dat niet ouder is dan 10 jaar wordt aangebracht op een opvallende plaats die duidelijk zichtbaar is voor het publiek. Voor die gebouwen kunnen het bereik van de aanbevolen en actuele binnentemperaturen en, indien van toepassing, andere relevante klimaatfactoren eveneens duidelijk worden aangegeven.”

Welke gebouwen? Gebouwcategorieën: kantoorgebouwen onderwijsgebouwen sport- en recreatiegebouwen bijeenkomstgebouwen overige gebouwen

Belangrijke kenmerken Besparingspotentieel energie gedrag en organisatorische maatregelen bouw- en installatietechnische maatregelen Eigendomsituatie: gebruiker is eigenaar gebruiker is huurder

Instrumenten DE-scan gemeenten Bedrijfsenergieplan (BEP) Energie Potentieel Scan (EPS) Energie Prestatie Advies - Utiliteitsbouw (EPA-U)

EPA-U Doel EPA: CO2-reductie (Kyoto, overheid) Energieprestatie gebouwen (EI; EPBD) Besparingspotentieel gebouwen (opdrachtgever, bevoegd gezag WMb) Basis voor investeringsbeslissingen (opdrachtgever) Uniforme en betrouwbare methodiek Toegesneden energieadvies

EBM-Consult 5-4-2017 EPA-U traject stkg

Context energiebesparing in gemeentelijke gebouwen Wat zijn de beleidslijnen inzake huisvestingsbeleid, onderhoud, verbetering etc. Wat zijn beleidslijnen t.a.v ARBO, comfort, kwaliteit Ambitie niveaus energie en milieu (sober, doelmatig, groen, innovatief, etc) A B EI C D E F G T

Energie labeling en maatregelpakketten

Tijd voor vragen en diskussie

Plan van aanpak Bepaal positie: Versterk motivatie EBM-Consult 5-4-2017 Plan van aanpak Bepaal positie: proces, krachtenveld Versterk motivatie Analyseer bestaande onderzoeken Vul gericht aan, prioriteer Stel haalbaar doel en programma Financieel en technische onderbouwing succes = motivator Stuur implementatie Projectbewaking Co-financiering, subsidies Borg terugkoppeling Politieke verantwoordelijkheid Monitoring Scan, benchmarks EPA-U, E-scan Voorraad EPA-U Vooruitlopend op diskussie alvast PvA Geintegreerd ontwerpen stkg

Hartelijk dank voor uw belangstelling.