Hoofdstuk 17: Economische groei Economie, een Inleiding Hoofdstuk 17: Economische groei

‘Why are We So Rich and They So Poor?’ (David Landes) Economische groei ‘Why are We So Rich and They So Poor?’ (David Landes) Antwoord: groeimodel van Solow ‘An Inquiry Into the Nature and Causes of the Wealth of Nations’ (Adam Smith)

Economische groei - Inhoudstafel Feiten over economische groei Rol van kapitaalaccumulatie en technologische vooruitgang Endogene technologische vooruitgang De rol van instituties

Economische groei - Inhoudstafel Feiten over economische groei Rol van kapitaalaccumulatie en technologische vooruitgang Endogene technologische vooruitgang De rol van instituties

1. Feiten over economische groei Stijging jaarlijks geproduceerde hoeveelheid goederen en diensten per hoofd (reële termen, op LT) Lange termijn: we behandelen dus trendgroei Figuur 17.1.: BBP per capita Vele generaties: laag niveau levensstandaard Vanaf 1850: exponentiële stijging in Europa Twintigste eeuw: exponentiële stijging in Japan

1. Feiten over economische groei Vele generaties: laag niveau levensstandaard Malthusiaanse val Pre-industriële periode Vooruitgang gekenmerkt door toename bevolking, niet door stijging van gemiddelde welvaart Omslag met industriële revolutie Opeenvolging van technologische vernieuwingen Innovatiegolf, oorzaken: Betere bescherming intellectueel eigendom Kleinere gezinnen  kwaliteitsvollere opleidingen

1. Feiten over economische groei Van niveau naar groeivoeten Tabel 17.1.: groeivoeten over tijd Gemiddelde jaarlijkse groei tussen 1.500 en 1.800 beperkt tot 0,14% Negentiende eeuw: toename tot 1,60% Daarna: gestage groei met zware terugval tijdens Grote Depressie Periode 1950-1975: spectaculair hogere groei Versnelde accumulatie kapitaal Periode 1975-2000: trendgroei rond 2% à 3% Periode 200-2011: lagere trendgroei veroorzaakt door de grote recessie

1. Feiten over economische groei Figuur 17.2.: groeivoeten per land Grote variatie Meeste landen hebben groeivoeten tussen 0% en 3% Algemeen: Inkomen per capita in OESO-landen zoals België en V.S. groeit gemiddeld ongeveer 2% per jaar Landen in (Zuidoost-) Azië groeien sneller Landen in Latijns-Amerika groeien langzamer Afrikaanse landen groeien traagst

1. Feiten over economische groei Figuur 17.3.: Verschillen in inkomen per capita, en dus welvaart, tussen landen Weinig landen rijker dan België: Voorbeeld: Luxemburg, V.S., Zwitserland, Nederland

Economische groei - Inhoudstafel Feiten over economische groei Rol van kapitaalaccumulatie en technologische vooruitgang Endogene technologische vooruitgang De rol van instituties

2. Rol van kapitaalaccumulatie en technologische vooruitgang Economische groei op lange termijn verklaren: Jaren vijftig: Robert Solow en Trevor Swan Solow-groeimodel: Groei in BBP per capita op lange termijn wordt gedreven door technologische vooruitgang Toename in productiviteit arbeid en kapitaal Technologische vooruitgang: exogeen

Economische groei - Inhoudstafel Feiten over economische groei Rol van kapitaalaccumulatie en technologische vooruitgang 1. Solow-model zonder technologische vooruitgang 2. Solow-model met technologische vooruitgang 3. Growth accounting Endogene technologische vooruitgang De rol van instituties

2.1. Solow-model zonder technologische vooruitgang Totale productie afhankelijk van ingezette hoeveel-heid productiefactoren Productiefunctie, maar nu met macro-economische betekenis Qt: reëel BBP in jaar t Lt: ingezette hoeveelheid arbeid in jaar t Kt: ingezette hoeveelheid kapitaal in jaar t

2.1. Solow-model zonder technologische vooruitgang Cobb-Douglas productiefunctie At = 1: afwezigheid van technologische vooruitgang At constant (varieert niet doorheen tijd)

2.1. Solow-model zonder technologische vooruitgang Cobb-Douglas productiefunctie wordt gekenmerkt door constante schaalopbrengsten: Als arbeid en kapitaal met eenzelfde percentage toenemen zal output ook met datzelfde percentage toenemen

2.1. Solow-model zonder technologische vooruitgang Van BBP naar BBP per capita: Veronderstel: alle leden van bevolking werken Intensieve productiefunctie: hoe output per capita afhangt van beschikbaar kapitaal per capita kapitaal per capita = kapitaalintensiteit kt

2.1. Solow-model zonder technologische vooruitgang Figuur 17.4.: α = 1/3 Dalende meeropbrengsten van beschikbaar kapitaal per capita Toename kapitaalintensiteit leidt tot toename output per capita… … maar additionele output per capita (per extra eenheid kapitaalintensiteit) wordt kleiner naarmate niveau kapitaalintensiteit hoger is Niet onrealistisch

2.1. Solow-model zonder technologische vooruitgang Niveaus van output per capita en kapitaalintensiteit omzetten naar groeivoeten Groeivoet: afgeleide naar tijd van logaritme van de betreffende grootheid Berekening groeivoet van output per capita:

2.1. Solow-model zonder technologische vooruitgang Output per capita: Toename (enkel) te verklaren door toename kapitaal-intensiteit (bij vaste parameter α) Toename kapitaalintensiteit, kapitaalverdieping Toename arbeidsproductiviteit Toename output per capita Beweging naar rechts op intensieve productiecurve Omvang toename hangt af van parameter α

2.1. Solow-model zonder technologische vooruitgang Blijvende toenames in welvaartsniveaus, of constante groei Moeilijk te verklaren door toename kapitaalintensiteit Kapitaalintensiteit kan niet blijven stijgen Kapitaalgoederen produceren = investeren = sparen Men kan niet meer sparen dan inkomen Limiet op kapitaalaccumulatie

Economische groei - Inhoudstafel Feiten over economische groei Rol van kapitaalaccumulatie en technologische vooruitgang 1. Solow-model zonder technologische vooruitgang 2. Solow-model met technologische vooruitgang 3. Growth accounting Endogene technologische vooruitgang De rol van instituties

2.2. Solow-model met technologische vooruitgang Technologische vooruitgang: bijkomende bron van outputstijging Met dezelfde combinatie van productiefactoren meer output dan voorheen Cobb-Douglas productiefunctie: At niet langer constant, maar variërend doorheen tijd Intensieve productiefunctie:

2.2. Solow-model met technologische vooruitgang Groeivoet van output per capita wordt dan:

2.2. Solow-model met technologische vooruitgang Figuur 17.5.: Toenemende niveaus van technologie A = 1 tot A = 4 Verbetering technologie Output per capita neemt toe hoewel kapitaal-intensiteit niet verandert Productiecurve verschuift naar boven

Economische groei - Inhoudstafel Feiten over economische groei Rol van kapitaalaccumulatie en technologische vooruitgang 1. Solow-model zonder technologische vooruitgang 2. Solow-model met technologische vooruitgang 3. Growth accounting Endogene technologische vooruitgang De rol van instituties

Growth accounting: groei van output per capita in land opsplitsen in Bewegingen langsheen productiecurve (Figuur 17.4.) Kapitaalverdieping Verschuivingen van productiecurve (Figuur 17.5.) Technologische vooruitgang Voorbeeld: groei Aziatische Tijgers Vooral door kapitaalverdieping Slechts in kleine mate door TFP-groei

Verschuivingen van productiecurve (parameter A) 2.3. Growth accounting Verschuivingen van productiecurve (parameter A) Parameter A: productiviteit van beide factoren samen versus parameter α: productiviteit van kapitaal Vandaar: totale factorproductiviteit Technologische vooruitgang in Solow-model Gereflecteerd in toename totale factorproductiviteit TFP groei = Solow residu

2.3. Growth accounting Tabel 17.2. en 17.3.: Figuur 17.6: Twee growth accounting oefeningen V.S. 16 industrielanden + Japan + Duitsland Figuur 17.6: Tussen 1973 en 1995: kleinere groei vooral door minder RFP-groei = “the great stagnation” dus minder technologische vooruitgang

Belangrijkste beperking Solow-model: 2.3. Growth accounting Belangrijkste beperking Solow-model: Technologische verandering wordt exogeen veronder-steld

Economische groei - Inhoudstafel Feiten over economische groei Rol van kapitaalaccumulatie en technologische vooruitgang Endogene technologische vooruitgang De rol van instituties

3. Endogene technologische vooruitgang Wat is technologische vooruitgang en hoe komt het tot stand? Moderne opvatting over endogene groei Onderdeel van economisch gebeuren zelf (Paul Romer)

3. Endogene technologische vooruitgang Romer-model Opgebouwd uit drie sectoren: Onderzoekssector Sector van intermediaire goederen Sector van consumptiegoederen Endogeen groeimodel Micro-economische onderbouwing technologische vooruitgang Constant verbeterende technologie: uitvindingen door economische agenten Ideeën versus consumptiegoederen

3. Endogene technologische vooruitgang Ideeën: Niet, of slechts in geringe mate rivaal en uitsluitbaar ‘publiek goed-karakter’ Vrijbuitersgedrag Hoeveelheid innovaties lager dan maatschappelijk optimum Om deze inefficiëntie tegen te gaan worden uitvindingen vaak beschermd met patenten (of octrooien)

3. Endogene technologische vooruitgang Overheid Verleent patenten Waarborgt patenten Helpt fundamenteel onderzoek financieren Zeer belangrijk element: wijze waarop economie georganiseerd is

Economische groei - Inhoudstafel Feiten over economische groei Rol van kapitaalaccumulatie en technologische vooruitgang Endogene technologische vooruitgang De rol van instituties

4. De rol van instituties Gedrag van economische agenten mee bepaald door instituties van betreffende gemeenschap Economische transacties vinden plaats binnen kader van reële samenleving met bepaalde regels (Coase en North) Acties van economische agenten meer voorspelbaar indien ingeperkt door regels; instituties Voorspelbaarheid en samenwerking noodzakelijk voor het tot stand komen van transacties

4. De rol van instituties Instituties kunnen Voorbeelden: Voorspelbaarheid bevorderen Samenwerking stimuleren Onproductief gedrag ontmoedigen Voorbeelden: Politieke instituties Marktinstituties Sociaal-economische instituties Financiële instituties Legale instituties

Figuur 17.8.: splitsing van Korea in 1948 4. De rol van instituties Figuur 17.8.: splitsing van Korea in 1948 Beide delen identieke initiële condities: cultuur, geografie, opleidingsniveau Maar met verschillende instituties: Noord-Korea planeconomie Zuid-Korea markteconomie Groei in Zuid-Korea veel sterker Let wel: uitsluitend vertrouwen op markt werkt niet noodzakelijk groeibevorderend Belang van overheid en opleiding

4. De rol van instituties Moeilijke vraag: Hoe land met slechte instituties omvormen tot land met goede instituties?