Spelen met goed bestuur Governance Maatschappelijke verantwoording of maatschappelijke verankering? Besturen of accommoderen? Inleiding door Leo Lenssen

Governance Witteveen: (preadvies over alternatieve regulering): governance is een voorbeeld van op grote schaal en op vernieuwende manier werken aan alternatieve regulering. Witteveen: (preadvies over alternatieve regulering): governance is een voorbeeld van op grote schaal en op vernieuwende manier werken aan alternatieve regulering.

Governance Governance is niet een systeem, een optelsom van procedures en regelingen, maar een manier van denken en (wellicht) een wijze van in de wereld staan.

Governance is een interface tussen twee paradigma’s: 1) topdow-sturing: overheid als regulerende entiteit en samenleving/burger als gereguleerde entiteit (verticale machtsverhoudingen) 2) centrum-periferie benadering: het instituut (de school) en het veld van actoren (horizontale machtsverhoudingen)

Enkele verschijnselen in het publieke domein van zorg naar participatie van zorg naar participatie dienstverlening in het publieke domein dienstverlening in het publieke domein thematisering herordening van beleidsissues thematisering herordening van beleidsissues ontkokering ontkokering maatschappelijk ondernemerschap/nieuwe rol middenveld maatschappelijk ondernemerschap/nieuwe rol middenveld marktwerking marktwerking

Transitieverschijnselen multilevelveranderingen (van bestuurder tot professional); multilevelveranderingen (van bestuurder tot professional); discontinuïteit; discontinuïteit; nieuwe spelers/ nieuwe logica’s/ nieuwe machtsverhoudingen nieuwe spelers/ nieuwe logica’s/ nieuwe machtsverhoudingen horizontalisering horizontalisering van instituties naar netwerken van instituties naar netwerken recombineren van kennis en competenties recombineren van kennis en competenties

Hoe accommodeer je dat proces? Dat is de governance-vraag. Dat is de governance-vraag.

Governance. heeft te maken met het herontwerp van de samenleving heeft te maken met het herontwerp van de samenleving is een aspect van de transitie van de samenleving is een aspect van de transitie van de samenleving voorziet in bindingen tussen (onderdelen) van de samenleving en individuen voorziet in bindingen tussen (onderdelen) van de samenleving en individuen bevordert commitment aan publieke processen en taken bevordert commitment aan publieke processen en taken exploreert nieuwe rollen exploreert nieuwe rollen heeft te maken met beslissingsmacht/verantwoordelijkheidsbesef/ maatschappelijke betrokkenheid (nieuw burgerschap) heeft te maken met beslissingsmacht/verantwoordelijkheidsbesef/ maatschappelijke betrokkenheid (nieuw burgerschap)

De effecten van governance op de bedrijfsvoering van ocw. Vijf aandachtsvelden: match tussen capaciteiten leerling en resultaten onderwijs match tussen capaciteiten leerling en resultaten onderwijs match tussen leerling maatschappelijke vraag match tussen leerling maatschappelijke vraag kwaliteitsborging: instrumentarium en benadering kwaliteitsborging: instrumentarium en benadering - borging toegankelijkheid - borging toegankelijkheid - borging bekostiging - borging bekostiging

governanceprincipes verscheidenheid als kwaliteit verscheidenheid als kwaliteit tegengaan van institutionalisering tegengaan van institutionalisering bevorderen van dynamiek (bolwerk/netwerk) bevorderen van dynamiek (bolwerk/netwerk) herdefiniëring van het autonomie-begrip (m.n. in onderwijs) herdefiniëring van het autonomie-begrip (m.n. in onderwijs) checks and balances tussen partijen realiseren (i.p.v. machtsmonopolie overheid ) checks and balances tussen partijen realiseren (i.p.v. machtsmonopolie overheid ) horizontalisering en meervoudig publieke verankering/verantwoording horizontalisering en meervoudig publieke verankering/verantwoording

Kortom: governance is het stelsel voorbij.

Exercitie: de effecten van governance op de bedrijfsvoering van ocw. Twee basisprincipes: 1) elke regeling/handeling toetsen we aan de vraag: is het in het belang van de leerling/student? 2) de rol van de overheid is zero, tenzij dat leidt tot schade voor diezelfde leerling.

De effecten van governance op de bedrijfsvoering van ocw. Vijf aandachtsvelden: match tussen capaciteiten leerling en resultaten onderwijs match tussen capaciteiten leerling en resultaten onderwijs match tussen leerling maatschappelijke vraag match tussen leerling maatschappelijke vraag kwaliteitsborging: instrumentarium en benadering kwaliteitsborging: instrumentarium en benadering borging toegankelijkheid borging toegankelijkheid borging bekostiging borging bekostiging

De effecten van governance op de bedrijfsvoering van ocw. Conclusies: harmonisatie: bestaande wetgeving is grotendeels overbodig harmonisatie: bestaande wetgeving is grotendeels overbodig bestaande routines zijn vooral gericht op het bestel bestaande routines zijn vooral gericht op het bestel overheid moet sturen op nieuwe vormen van regulering overheid moet sturen op nieuwe vormen van regulering governance hanteert meerdere vormen van regulering governance hanteert meerdere vormen van regulering de overheid reguleert en borgt vooral door empowerment de overheid reguleert en borgt vooral door empowerment normalisatie: het BW/de burgerrechter voorziet in het wettelijk kader (sancties sancties/jurisprudentie) normalisatie: het BW/de burgerrechter voorziet in het wettelijk kader (sancties sancties/jurisprudentie)

Governance Majeure faal/sucesfactoren: - bureaucratie - bureaucratie - empowerment - empowerment - variëteit en schaal - variëteit en schaal - consistentie bij de overheid - consistentie bij de overheid Maar vooral: samenwerking in het publieke domein.

Governance is wezenlijk iets anders dan verantwoording en dialoog is wezenlijk iets anders dan verantwoording en dialoog is wezenlijk meer dan een procedureel aspect van beleidsvorming en verantwoording is wezenlijk meer dan een procedureel aspect van beleidsvorming en verantwoording is de bestuurlijke vormgeving van daadwerkelijk partnerschap en interactie in het publieke domein is de bestuurlijke vormgeving van daadwerkelijk partnerschap en interactie in het publieke domein pas als die tot stand komt heeft verantwoording zin. pas als die tot stand komt heeft verantwoording zin.