Als meedoen pijn doet Lessen voor bestuur en beleid van 8 jaar onderzoek naar burgerinitiatieven Sociaal debat Binnenlands Bestuur 24 oktober 2013 Evelien Tonkens, UvA

Structuur presentatie: Meta-analyse 8 jaar onderzoek burgerinitiatieven: Wie zijn actieve burgers? Wat hebben zij nodig? Wat vraagt dit van professionals? Wat vraagt dit van beleid en bestuur?

Burgerinitiatieven: wie nemen initiatief? Geen doorsnee buurtbewoners : –Lange woonduur & sterke buurtbinding –Sociaal zeer actief –Politiek actief –Lid van organisaties, vooral buurtverengingen Met budget: grotere diversiteit: vaker –vrouwen –Nieuwe Nederlanders –Lager inkomen –Lagere opleiding Motieven: iets willen doen aan combinatie van: –gedragsproblemen, –lelijkheid of rommel –gebrek aan contact en saamhorigheid; isolement –‘Close to home’: politieke onmacht klimaatverandering, superkapitalisten, voedseltekorten -> buurtmoestuin

Leerzaam voor deelnemers, nuttig voor buurt Initiatiefnemers : Democratische vaardigheden zoals –Meer begrip van buurtbewoners, overheid, politiek –Sociale reflexiviteit: beter begrip van hoe andere mensen hen zien Bureaucratische vaardigheden Sociale vaardigheden zoals –Weerbaarheid –met kritiek kunnen omgaan positiever over buurtbewoners Buurteffecten: –Nieuwe contacten –Sociale cohesie –Sociale controle –Publieke toe-eigening Bovenstaande volgens initiatiefnemers en professionals Groot deel bewoners doet niet mee Grote verschillen tussen wijken Ook actieven: ‘Close to home’: onvrede en wantrouwen over grotere processen blijven

Bemoedigende en ontmoedigende factoren OntmoedigendBemoedigend: OnverschilligheidWaardering Luisteren OvernameHulp Controle, bureaucratieBureaucratische obstakels wegnemen Verantwoordelijkheid afschuiven Verantwoordelijkheid delen

‘onbevlekt’ burgerschap zeldzaam Verhouding initiatiefnemers-professionals: Veelvuldig contact Hogere verwachtingen bewoners, mn. erkenning en waardering: ‘maar jullie willen dit toch?’ Soms (onuitgesproken) mismatches door ongelijke verwachtingen Initiatiefnemers door het initiatief positiever over –gemeente –bewonersorganisaties –opbouwwerk Nieuw partnerschap: ‘sociale opwarming’

Staat haaks op gangbaar beleid en bestuur:. Gangbaar:Bij burgerinitiatieven nodig: PlannenBeleidsmatige bescheidenheid AfrekenenBestuurlijke bescheidenheid RisicovermijdingRisicocommunicatie en –acceptatie (evt. Inspraak/ Interactief beleid) Partnerschap

Kan alleen slagen als formele dienstverlening ook anders wordt benaderd. Ook instellingen voor zorg- welzijn, onderwijs, wonen lijden onder: Ook zij gedijen beter en kunnen burgeriniatieven alleen steunen bij: PlannenBeleidsmatige bescheidenheid (overheid) AfrekenenBestuurlijke bescheidenheid RisicovermijdingRisicocommunicatie en – acceptatie (evt. Inspraak/ Interactief beleid) Partnerschap

Governance (evt.met inspraak/ iab) : Governance burgerinitiatieven en publieke sector!: Gedrag tav burgers (en instellingen): Opbrengsten:Problemen: Planning: doelen, targets. Burgers inspraak mn. bij planvorming Beleidsmatige bescheidenheid Stimuleren, uitnodigen; Luisteren; helpen bij behalen van hun doelstellingen Innovatie Positieve energie Ongelijkheid wijken (dan minder) Politiek profi- leren moeilijk. Burgerinvloed beperkt tot kleine schaal Control: afrekenen op resultaten Bestuurlijke bescheidenheid: Actoren laten schitteren op podium Actoren met elkaar verbinden. Conflictpre ventie/ bemiddeling. Waardering Actieve burgers/ professionals: Meer diversiteit en meer competenties Politiek scoren moeilijk Risico- vermijding Meer vertrouwen in burgers, Marginale toetsing, grote risico’s Risico- acceptatie en risicocommuni -catie voorad Meer vertrouwen in overheid/ organisaties (zolang het goed gaat) Overheid schuld (als het fout gaat)