Intellectuele rechten een introductie Rik Devloo 1° Bach Pol. & Soc. 11 april 2008

Inleiding: situering Wat zijn I.R.’n; soorten, nut en bescherming? Voorbeelden. Basisregels Eerst situering : Technische, complexe wetgeving – vrij recent Niet in B.W. : historisch te verklaren.

situering Traditioneel (Romeinse recht): Indeling der goederen ‘summa divisio’ *Onr. goederen= Waardevol : ‘land!’ Roerende = minder. (slaven en gebruiksgoederen)

Evolutie in moderne tijden Opkomst van de roerende goederen : = opkomst onlichamelijke goederen. A. aandelen, waardepapieren

B. Opkomst belang ‘intellectuele rechten’ wat? ‘Voortbrengselen van de menselijke geest’. In bepaalde omstandigheden beschermd. Ondertussen : meest waardevolle goederen zijn I.R.’n :

Poging tot definitie ‘bescherming van bepaalde materiële veruitwendigingen van intellectuele creaties’ * ‘bepaalde’: niets alles is beschermd. * Veruitwendigingen’ : Idee op zich nooit beschermd, hoe fantastisch ook.

Poging tot definitie * Niet alle, niet steeds automatisch : - Beperkt aantal intellectuele rechten (auteursrecht, merk, tekeningen en modellen, octrooien, kwekersrechten (en chips)). Onderscheid ‘automatische’ vs. ‘niet automatische’. Volstaat creatie of is aanvraag/depot nodig? * Opbouw vandaag: Vb?—begrip?—kenmerken?– bescherming?

soorten a. Auteursrecht

soorten b. octrooien

soorten c. Tekeningen en modellen (2D of 3D)

soorten d. merken

soorten e. kwekerscertificaten

soorten f. Chips en halfgeleiders (niet kennen)

Wat ervan te weten (kennen…)? Soorten? Begrip/ toepassingsgebied? Voornaamste kenmerken? Hoe beschermd?

A. Auteursrecht Wat? Wet van 1994 Wie? Beschermt ‘makers van letterkunde en kunst’ Wat ? ‘elke intellectuele of artistieke schepping met een zekere originaliteit’ ’kunst’ : ruim! Schilderkunst, moderne beeldende kunst, literatuur, muziek, theater, opvoeringen… ’originaliteit’ ook soepel- wel geen slaafse nabootsing of info-garing. Dus wél : eigen foto’s, gedicht, opstel,… Niet : printouts, (louter) verzamelen bestaande info.

A. Auteursrecht Ruim : poëzie, maar ook proza, foto’s, beelden; films, speeches, schilderijen, een ‘format’? definitie ‘originaliteit’ :Elke veruitwendiging van persoonlijkheid auteur. Metropolitan chicken project – K. Vanmechelen)…

A. Auteursrecht

Bescherming : A. Auteursrecht Hoe? automatisch. Creatie volstaat. (bewijs..?) Wat? Vermogensrechten en morele rechten. a. Vermogensrechten : -exclusieve rechten op reproductie en mededeling - overdraagbaar op twee manieren : * verkopen (vb. van schilderij) * gebruiksrechten (licentieovereenkomst) soms impliciet : verkoop van een C.D.

Licentie-overeenkomsten (vb. uitgeverij) A. Auteursrecht Gebruik kost dus geld : Licentie-overeenkomsten (vb. uitgeverij) Gebruiksrecht verrekend in aankoop (vb. c.d.) beperkt tot privé-gebruik. Vergoeding voor latere publieke opvoeringen - ‘Sabam’ : Belgische vereniging voor Auteurs, componisten en uitgevers. -’Billijke Vergoeding’ :ook vertolkers en producenten worden vergoed. vb. Bij de kapper speelt een nummer van Will Tura, opgevoerd door Clouseau.

A. Auteursrecht Uitzonderingen op -gratis-gebruiksverbod : (In officiële akten overheid) Citeren van korte passages! Verslaggeving (nieuws)! Privé-gebruik (c.d. kopiëren) ‘karikatuur’ of ‘parodie’.!

A. Auteursrecht Oppassen : Parodie of karikatuur kan zelf beschermd zijn.

A. Auteursrecht b. Morele rechten : recht op ‘vaderschap’, vermelding ervan. Ook na verkoop : -‘naam’ auteur blijft, ondanks overdracht eigendom : - koper beslist niet of er verdere afgeleide werken mogen mee gemaakt worden. (vb. nieuwe kruising kippen in bestaand Cosmopolitan chicken project, zonder toestemming) onoverdraagbaar.

A. Auteursrecht Einde bescherming vermogensrechten : 70 jaar na dood van auteur. Kopiëren weer vrij Morele rechten moeten wel nog erkend worden. Tot dan : vergoeding verschuldigd…(Waterkeyn)

A. Auteursrecht Pas op : Foto van ‘oud’ kunstwerk, mits ‘origineel’…? Beschermd? nee (uitgedoofd) ja?

A. Auteursrecht Beschermingsmogelijkheden : Tegen (soorten inbreuken): Namaak’ ‘niet toegelaten gebruik’. (free downloaden…) Niet toegelaten afgeleide werken. Middelen : Strafsancties voor namaak. Stakingsvordering. Schadevergoeding Beslag inzake namaak

A. Auteursrecht Quid software- computerprogramma’s? - Aparte software wet. - Ook databanken kunnen onder auteursrecht vallen : Structuur valt dan onder auteursrecht ; Inhoud wordt beschermd door afzond. wet van 1996 (niet te kennen) Ook niet te kennen: Chips – halfgeleiders. Afzonderlijke wettelijke regeling.

B. Octrooien (‘patenten’) Wat? ‘Bescherming technische creaties en uitvindingen.’ Inhoudelijke vw.: ‘uitvinding’ : oplossing voor technisch probleem, voortbrengsel of werkwijze ‘nieuw’ : nog geen deel uitmaken van de stand van techniek en wetenschap ; geen loutere verderzetting van wat gekend is.. ‘toepasbaar in de nijverheid’ : economisch nut! ‘niet in strijd met openbare orde en goede zeden’.

B. Octrooien Dus Wél niet Toepasbaar louter formule

B. Octrooien Dus Wél niet uitvinding ontdekking

B. Octrooien ‘patenten’ Hoe? Verlenen van territoriaal beperkt tijdelijk exclusief recht van exploitatie aan aanvrager. Wet 1984/ Europees Verdrag 1973. Formele voorwaarden : - Depotaanvraag nodig, met beschrijving (aard en omvang bescherming!). Daarna ‘nieuwheids’onderzoek. (kan ook op eigen vraag aan depot voorafgaan). Toekenning en publicatie.

B. Octrooien ‘patenten’ Waar? Voor gebied waarvoor het aangevraagd wordt. Belgisch : FOD Economische zaken Internationaal of Europees : volgens verdrag. Nut? Maatschappelijk : zicht op stand technologie (inzage kan) Individueel : garanties recupereerbaarheid (soms enorme) investeringen. Duur : -20 jaar exclusieve exploitatie - wel vereiste van effectief exploiteren.

B. Octrooien ‘patenten’ Vb.: Geneesmiddelen : 12 à 15 jaar ontwikkelingskost ‘+-1.000.000.000 EUR Slechts 1 op 3 commercialiseerbaar. Dan na 8 à 5 jaar exclusief gebruik komen generische geneesmiddelen op de markt…. Probleem investeringen vr. nieuwe toepassingen??

B. Octrooien ‘patenten’ Octrooien zijn overdraagbaar (geen ‘morele’rechten). -Beschermingsmogelijkheden : -Vordering wegens namaak met: Afgifte, verbeurdverklaring, schadevergoeding. - stakingsvordering - beschrijvend beslag. -Wie ter goeder trouw uitvinding reeds gebruikte voor depotaanvraag, mag deze voor eigen gebruik verder gebruiken, maar niet commercialiseren.

C. Tekeningen en modellen Wat? ‘Bescherming van de creatie van een nieuwe vorm (uiterlijk) van een product met gebruiksfunctie’ Inhoudelijke vw.: Esthetische vormgeving - niet louter functioneel wél niet

C. Tekeningen en modellen Moet nieuw zijn (niet bekend in 50 jaar voor aanvraag) Moet eigen karakter hebben. Moet betrekking hebben op gebruiksfunctie wél niet

C. Tekeningen en modellen Hoe? Verlenen van uitsluitend recht Benelux – of internationaal Benelux-bureau voor intellectuele eigendom’  Internationaal bureau Beschermingsvoorwaarden : -inschrijving depot, met beschrijving - geldt gedurende 5 jaar, kan 4 x verlengd worden. - Nieuwheidsvereiste kan via nietigheidsprocedure aangevochten worden.

C. tekeningen en modellen Overdraagbare rechten -Beschermingsmogelijkheden : +- zie octrooien.

D. Merken Wat? ‘benamingen, tekeningen, afdrukken, stempels, cijfers, vormen van waren of van verpakking en alle andere voor grafische voorstelling vatbare tekens, die dienen om de waren of diensten van een onderneming te onderscheiden.’ Wat houdt dit materieel in? +-Alles wat grafisch waarneembaar is. Vb. kleur geel voor ‘yellow pages’, tune, geur(??)

D. Merken Hoe? Verlenen van uitsluitend recht van gebruik Zie : +-Tekeningen en modellen. Benelux – of internationaal : Benelux-bureau voor intellectuele eigendom’  Internationaal bureau

D. Merken 3 inhoudelijke voorwaarden ‘onderscheidend vermogen’ Herkenbaarheid producten van onderneming. (Eraan ‘gekoppeld’) ‘toegelaten’ (openbare orde en goede zeden) ’beschikbaar’ (nog geen merk, handelsnaam, auteursrecht…) rechten ontwerper respecteren.

D. Merken Vb. kleur geel als merk? ‘onderscheidend’? +- wel niet

D. Merken Soorten : 1. ‘woord’ vs. ‘beeld’merken. 2. ‘Individuele’ versus ‘collectieve’ merken = Eén onderneming vs sector of beroepsvereniging (Pas op : ind. merk kan toch door vele afzonderlijke vennootschappen gebruikt worden via ‘licentie’ of ‘franchising’…) ind. coll.

D. Merken Beschermingsvoorwaarden - Altijd depot nodig In Benelux 10 jaar, onbeperkt vernieuwbaar per 10 jaar. Depot bij Beneluxbureau (zie tekeningen en modellen). Pas op: merk kan ‘verwateren’. Vb. gebruik term ‘aspirine’, ‘chocomel’… Beschermingsmiddelen Eigen procedures Inhoudelijk : gelijkaardig aan vorige IR’n.

E. Kwekerscertificaten Wat? ‘Bescherming van de productie voor handelsdoeleinden van een nieuw ras in land-, tuin of bosbouw en veeteelt’ Hoe? Belgische wet van 20 mei 1975. Inhoudelijke vw’n: ‘ras moet nieuw, voldoende homogeen en bestendig zijn’ Formeel : Naam geven en aanvragen bij FOD landbouw. Bekomen van kwekerscertificaat.

E. Kwekerscertificaten bescherming? Na aanvraag 15 tot 25 jaar beschermd, naargelang ras. (door koning bepaald). Daarnaast ook : Europees kwekersrecht. : ‘Communautair Bureau voor Plantenrassen’ Voor ganse EU.

F. Aanverwante rechtsfiguren 1. Handelsbenaming Eerste gebruik als voorwaarde – bescherming tegen verwarringsgevaar (niet ‘nieuw’, ‘origineel’…)

F. Aanverwante rechtsfiguren 2. Vennootschapsbenaming Bescherming door de wet zelf. 3. Portretrechten natuurlijke personen Recht op commercialisering eigen beeld

BESLUIT 1. ‘Idee’ en ‘kopie’ zijn vrij! 2. Uitz. : beschermde intellectuele rechten. 3. Formeel :Automatisch of aanvraag/depot nodig? 4. Inhoudelijke voorwaarden? (nieuw? Origineel?....) 5. Overal in straatbeeld aanwezig. Herkennen? 6. Overkoepelen elkaar. vb. bekend refrein als merk deponeren… vb. Coca cola : procédé, naam, fles, tune…

Zoek het intellectuele recht?.... BESLUIT Zoek het intellectuele recht?....