Natuur en Gezondheid Stand van zaken in onderzoek en beleid IVN 8 Maart 2008 Agnes van den Berg, Centrum Landschap Alterra/Wageningen Universiteit

OVERZICHT PRESENTATIE 1.Doel 2.Context, onderzoeks- en beleidsprogramma’s in Nederland 3.Onderzoek bij volwassenen 4.Onderzoek bij kinderen 5.Implicaties voor bewijslast en praktijk DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

DOEL Wat is de stand van zaken in beleid en onderzoek op gebied van natuur en gezondheid? DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

Essay “Van buiten word je beter” (2001) Advies GR/RMNO (2004) TWEE LITERATUUROVERZICHTEN DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

NatuurGezondheid !? Advies GR/RMNO (2004) DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

NatuurGezondheid Rust Bewegen Sociaal contact Ontwikkeling Kind Zingeving !! !? !?? DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

LNV-project jeugd, natuur, gezondheid” (2007) NWO-project Vitamine G ( ) Kennisbasis thema natuur en gezondheid ( ) ONDERZOEK WAGENINGEN DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

OVERIG NEDERLANDS ONDERZOEK VU-MC Den Hertog e.a TNO (De Vries e.a., 2005) Kinderen in prioriteitswijken: lichamelijke (in)activiteit en overgewicht DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

BELANGRIJKSTE THEMA’S 1 Gezondheidsfunctie van groen in de leefomgeving 2 Belang van natuur voor gezonde ontwikkeling kinderen Meeste aandacht voor invloed van natuur op lichamelijke activiteit en overgewicht. DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

LNV-Programma Jeugd, Natuur, Voedsel en Gezondheid Doelen: Kinderen leren waar voedsel vandaan komt; Kinderen meer in contact brengen met natuur Middelen Smaaklessen Financiering onderzoek Ondersteuning vernieuwende projecten DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

5 studies waarin gegevens over groen rond de woning (straal 1 km) zijn gekoppeld aan bestaande gegevens over: 1.Ervaren gezondheid (+) 2.Beweging/lichamelijke activiteit (0) 3.Veiligheid (+) 4.Sociale Contacten (+/0) 5.Klachten bij huisarts (+) VITAMINE G1 JOLANDA MAAS (NIVEL) DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

Mensen in groenere woonomgevingen voelen zich minder eenzaam en ervaren minder vaak een tekort aan sociale steun; Ze hebben echter niet meer contact met buren of vrienden in de buurt… Mogelijke verklaring: Nabijheid natuur geeft gevoel van verbonden met de natuur; Zie ook Mayer & Frantz (in press). Role of connectedness to nature in beneficial effects of nature on ability to reflect on a life problem. VITAMINE G1 SOCIALE CONTACTEN DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

Data over huisartsbezoek van ca mensen; Ook bekend met welke klachten mensen bij de huisarts kwamen; 31 clusters van klachten; Groen gerelateerd aan 20 van de 31 clusters; Relaties zijn het sterkst voor depressie en andere psychische aandoeningen; Relaties zijn sterker voor kinderen in de leeftijd van 0-12 jaar. VITAMINE G1 KLACHTEN HUISARTS DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

VITAMINE G3 VOLKSTUINEN Agnes van den Berg/Mariëtte Custers Experiment onder 30 tuinders van het volkstuincomplex Amstelglorie in Amsterdam DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

METHODE & RESULTATEN Stressopwekking: Stroop taak; Random toedeling aan 2 condities: 30 minuten tuinieren in eigen tuin 30 minuten lezen in eigen huisje; Stressmeting: Cortisol (salivette). DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

JEUGD NATUUR GEZONDHEID Onderzoek in opdracht van Min. LNV Waarom jeugd? vermoeden dat bij deze groep veel gezondheidswinst kan worden behaald; vooral m.b.t preventie/behandeling obesitas en ADHD; in jeugd liggen veel sleutels voor het ontwikkelen van gezond gedrag; direct contact met natuur in jeugd van belang voor ontwikkelen toekomstig draagvlak natuur. DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

Aandachtsroute (4 studies): Cognitief-emotioneel functioneren  impulsief gedrag  ADHD. Bewegingsroute (5 studies) Motorisch functioneren  bewegen  obesitas. 9 sleutelpublicaties (waarvan 2 nieuwe) 2 thema’s/routes: REVIEW 2007 DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

GROEN EN LICHAMELIJKE ACTIVITEIT De Vries e.a. (2007) Kinderen in prioriteitswijken Nulmeting t.b.v. longitudinaal onderzoek in 10 wijken (waarvan 5 heringericht gaan worden) Metingen lichamelijke activiteit bij 422 schoolkinderen met beweegdagboekjes en versnellingsmeters gekoppeld aan.. Observaties van buurtkenmerken; Resultaten: positieve correlaties lichamelijke activiteit met percentage groen,aanwezigheid van water, en de aanwezigheid van veilige wandel- en fietsvoorzieningen. DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

Onderzoek naar beweegpatroon van de bewoners van 4 Amsterdamse buurten met verschillende groenstructuur DE GEZONDE WIJK Kinderen (10-12 jaar) spelen meer minuten per dag buiten naarmate de wijk groener is – maar kinderen in Boerhaavebuurt gingen wel het vaakst naar het park. DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties 64 minuten 25 minuten53 minuten50 minuten

GROEN EN OVERGEWICHT Correlationeel onderzoek op basis van bestaande gegevensbestanden; Gegevens over lengte/gewicht van kinderen van 5/10/14 jaar gekoppeld aan.. Gegevens over groen in de wijk (ja/nee); Gecontroleerd voor etniciteit, (opleiding ouders) en omgevingskenmerken. Vreke e.a. (2007) Potenties van Groen! De invloed van groen in en om de stad op overgewicht bij kinderen ….. Alterra-rapport 1356 DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

RESULTAAT Ongeveer 15% minder “dikke” kinderen in groene wijken. Groene Wijk 15,6 % overgewicht Stenige Wijk 19,3% overgewicht DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

NA DE REVIEW….. Nog tenminste 4 goed gecontroleerde Amerikaanse studies verschenen; In alle studies werd een relatie tussen parken in de woonomgeving en lichamelijke activiteit en/of overgewicht van kinderen gevonden. DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

EXPERIMENT WOESTE WEIDE 2 locaties: Woeste Weide & Sporthal; 1 schoolklas (groep 5/6) met 27 kinderen verdeeld in 2 groepen; Groep 1 speelt eerst in Woeste Weide, en daarna in Sporthal; Groep 2 speelt eerst in Sporthal, en daarna in Woeste Weide; Speelduur ca 45 minuten; Afhankelijke variabelen: –Observaties speelgedrag –Lichamelijke activiteit (stappentellers) –Voor & nametingen stemming en concentratie. DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

SPEELGEDRAG Woeste WeideSporthal DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties Meer variatie in natuurspeeltuin, meer “creatief” en exploratief speelgedrag

LICHAMELIJKE ACTIVITEIT Meisjes zetten meer stappen in de natuurtuin, jongens zetten juist minder stappen. DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

CONCENTRATIE EN STEMMING Kleine verschillen in concentratieverbetering tussen de 2 locaties, m.n. op de tweede dag; Geen verschillen in stemmingsverbetering tussen de 2 locaties; Kinderen waren over het algemeen bij aanvang van het spelen al goed gehumeurd, er viel weinig winst te behalen. DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

Natuur Gezondheid Rust Bewegen Volwassenen Kinderen Sociaal contact Ontwikkeling Kind Zingeving STAND VAN ZAKEN 2008 !!! ? !? !?? !? ! DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

Voorbeelden benutting kennis in beleid en praktijk Snoezeltuinen en ‘helende’ tuinen bij zorginstellingen en zorgboerderijen Groenkamers in zorgcentra Speelbossen, natuurspeeltuinen en rommellandjes in/bij de stad Kinderopvang/BSO in het groen Gezonde wandel- en fietsroutes (bijv. route voor hartpatiënten in Drenthe) ‘Groene’ daken in de stad (bijv. Rotterdam). DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

2 e beleidsadvies: Natuur en gezondheid Adviespakket (oktober 2007): –Handreiking voor lokale bestuurders –Beleidsadvies gezondheid en natuur verbinden –Kennisagenda –Website/database met praktijkvoorbeelden DoelContextVolwassenenKinderenImplicaties

Einde Bedankt voor uw aandacht! Voor meer info zie: