Innovaties in de zorg een evaluatie van 17 kleinschalige projecten Sandra van Beek en Margreet Bruens 15 december 2009 Innovaties in de zorg een evaluatie van 17 kleinschalige projecten Tekst programmaboekje: Het NIVEL gaat de ‘kleine projecten dementie’ die het Innovatiefonds financiert, volgen en evalueren. Bekeken zal worden of de projecten de gestelde doelen halen, en wat de effecten zijn op zowel de bewoners als de hulpverleners. Door de uniforme meting kunnen projecten ook met elkaar vergeleken worden. Wat werkt wel en wat niet, en waar liggen de knelpunten? De resultaten van het evaluatieonderzoek zullen in het begin van 2009 bekend worden gemaakt.

Vragen: Voert uw organisatie op dit moment een verbeterproject uit? Hoe brengt u uitkomsten van dit project in kaart? Welke problemen komt u tegen bij de uitvoering van het project?

Opzet workshop Korte uitleg over de 17 projecten Uitleg over opzet en uitkomsten evaluatie Voorbeeld uit de praktijk: Deskundigheidsbevordering bij Humanitas Akropolis Discussie/ vragen

Kleine projecten dementie Ruimte en tijd voor persoonlijke aandacht Beperkt budget: maximaal 50.000 Euro De kleine projecten dementie die worden uitgevoerd met subsidie van het Innovatiefonds Zorgverzekeraars hebben één doel: meer ruimte en tijd voor persoonlijke aandacht bij ouderen met dementie in zorginstellingen. Het gaat om kleine projecten waarbij het de bedoeling is om met een beperkt budget (max. 50.000 Euro) aanzienlijke verbeteringen te bereiken. De projecten zijn ontwikkeld door verpleeg- en verzorgingshuizen.

Projecten 17 projecten verspreid door Nederland Het Innovatiefonds Zorgverzekeraars heeft 17 projecten gehonoreerd in 2008. Op deze dia ziet u een overzicht van de 17 locaties over Nederland. Zoals te zien zijn de projecten verspreid in zorglocaties over heel Nederland.

Onderwerpen projecten Coach dagbesteding Kleinschalig wonen De projecten laten een grote diversiteit zien qua onderwerp, doelgroep en omvang. In deze dia ziet u vier voorbeelden van de projecten. Sommige onderwerpen komen in meerdere projecten terug, zoals de therapeutic touch en belevingsgerichte zorg. Ondanks de variëteit in onderwerpen zijn er ook overeenkomsten. In vrijwel alle projecten is bv. een scholing voor medewerkers opgenomen. Meer informatie over de projecten is onder andere terug te vinden in het Jaarverslag van het Innovatiefonds Zorgverzekeraars. Therapeutic touch Belevingsgerichte zorg

Opzet projecten Bewoners op BOPZ-afdelingen Verzorgend personeel, activiteitenbegeleiders en huiskamerassistenten/ gastvrouwen Aantal bewoners varieerde van 15 tot 260 Aantal medewerkers varieerde van 10 tot 176

Opzet van de evaluatie project-coordinatie bewoners medewerkers Daarbij is het belangrijk om zich te realiseren dat alle partijen nauw met elkaar samenhangen. Bewoners zijn voor de zorg afhankelijk van verzorgenden. Verzorgenden zijn, omdat bewoners vaak niet zelf kunnen aangeven wat hun wensen en behoeften zijn, afhankelijk van familieleden om deze informatie te verstrekken. Het is dus belangrijk om in een verbeterproject bewoners, verzorgenden én familie te betrekken. Daarnaast is het van belang rekening te houden met kenmerken van bewoners wanneer je de resultaten van verbeteringen in kaart wil brengen. Bewoners met dementie in de ouderenzorg zullen vaak achteruit gaan, hoe goed de zorg ook is. Het meten van een gezondheidsverbetering is vaak niet aan de orde. familie

Twee meetmomenten Verschillende meetmethoden Voormeting: jan-mei 2008 Nameting: dec-april 2009 Verschillende meetmethoden -Vragenlijsten -Observaties -Interviews In de evaluatie komen alle vier partijen aan bod. De evaluatie kent twee meetmomenten: een voormeting die is uitgevoerd begin 2008 en een nameting die momenteel wordt gehouden. In de metingen wordt gebruikt gemaakt van verschillende methoden. Er worden vragenlijsten afgenomen bij projectleiders, medewerkers en familieleden. Bewoners worden geobserveerd door verzorgenden. Daarnaast worden in de nameting ook telefonische interviews gehouden met projectleiders.

Inhoud voor- en nameting Projectleider o.a. -(verwachte) resultaten -opzet en planning Bewoners o.a. -sociale contacten (SWON) -probleemgedrag (CMAI) -activiteiten (RISE) -cognitieve problemen Medewerkers -tevredenheid (MAS-GZ) -werkdruk Hier ziet u een aantal onderwerpen die tijdens de voor- en nameting aan bod komen. De drie grote blokken worden in beide metingen in kaart gebracht. De vragenlijst onder familieleden van bewoners en de interviews met projectleiders vinden enkel in de nameting plaats. Vragenlijst familieleden Interviews met projectleiders

Resultaten 1) Uitvoering en opzet van de projecten 2) Uitkomsten voor bewoners en medewerkers

Uitvoering 16 van de 17 projecten uitgevoerd Projectleiders positief

Oordeel medewerkers (1)

Oordeel medewerkers (2)

Oordeel familieleden (1)

Oordeel familieleden (2)

Cijfers van familieleden (N=184) Instelling 7,6 Verzorgenden en verpleegkundigen 8,0

Uitkomsten Bewoners: Activiteitendeelname Sociale betrokkenheid Medewerkers: Tevredenheid medewerkers Werkdruk medewerkers

Uitkomsten Bewoners Voormeting: 239 Nameting: 184 Medewerkers

Resultaten Geen significante veranderingen in het sociaal welzijn van bewoners Geen veranderingen in werkdruk Werktevredenheid van medewerkers toegenomen

Tegengekomen problemen: - hoge werkdruk en personeelsgebrek wisselende werktijden en vakantie gelijktijdig invoeren andere veranderingen andere disciplines zijn moeilijk te overtuigen fysieke woonomgeving is vaak moeilijk te veranderen

Deskundigheidsbevordering van medewerkers over dementie Humanitas Akropolis Budget 50.000 Euro

Humanitas - Akropolis Onderdeel van Stichting Humanitas, Rotterdam. Levensloopbestendige woningen en Verpleeghuis Verpleeghuis: 311 plaatsen, waarvan 167 pg.

Humanisering van de zorg voor mensen met dementie Doel: werken naar een persoonsgerichte zorg/mensgerichte begeleiding -> omslag in denken/houding; gericht zijn op de mens en zijn/haar behoeften. Project gericht op medewerkers, mantelzorgers en bewoners. Verloop van het project.

Wat praktische project gegevens 1 verpleeghuisafdeling = 24 bewoners 19 medewerkers 24 x mantelzorgers 22 bijeenkomsten medewerkers 2 familie – avonden en 24x individuele gesprekken 14 bijeenkomsten projectgroep

Moeilijkheden en Resultaten Tijd; nauwelijks bewonergesprekken Blijvend zoeken Planning en wisselende bezetting Waarborging en Continuiteit Lang proces Steun directie: breed gedragen door instelling heen. Meer rust en bewust handelen van medewerkers Enthousiasme mantelzorgers

Vervolg Project door het hele huis heen! Ook zonder subsidie. DCM bijgevoegd: continuiteit! Breed gedragen: veel betrokkenen, zo sijpelt het door! Het kost veel tijd, maar het is zeker de moeite waard! Persoonlijke aandacht, mensgerichte houding voor de mensen met dementie!

Conclusies Projectleiders en medewerkers zijn positief - Het is mogelijk om met een beperkt budget een nieuwe werkwijze te implementeren

Aandachtspunten: Interventies zijn niet zonder meer toe te passen Geen onrust Voldoende personeel Voldoende steun van management 2) Familie meer betrekken bij project In de evaluatie wordt ook in kaart gebracht hoe de projecten worden geborgd binnen de organisatie waarin zij worden uitgevoerd. Op deze wijze krijgt het Innovatiefonds Zorgverzekeraars informatie over de wijze waarop hun financiële bijdrage op lange termijn de zorgverlening binnen de organisatie kan veranderen. De kleinschalige projecten worden daarmee niet gezien als een eenmalige verbetering van de zorgverlening op kleine schaal, maar gekeken wordt hoe zij op een structurele manier de zorg verbeteren.

Vervolg Vervolgmeting van de projecten staat gepland voor het voorjaar van 2010

Vragen of opmerkingen? s.vanbeek@nivel.nl www.nivel.nl