Bevindingen steekproef somatische screening ACT team-2 J. Koerts Janmaat, 2011

Agenda Punten die aan bod komen: ACT, algemene informatie Doelgroep ACT Achtergrond ontwikkeling concept somatische screening Bevindingen concept somatische screening ACT-2 Wat gaat goed, wat kan beter? Zoals gezegd, mijn naam is José Koerts, ik ben verpleegkundig specialist en teammanager van het ACT team-2 van Altrecht. Ik ben blij te zien dat er vanmiddag veel mensen zijn gekomen die interesse hebben in het thema: medische blik op de OGGZ. Voor deze middag is mij gevraagd u iets te vertellen over de eerste bevindingen van het somatisch screenen van doelgroep van het ACT team-2. Ik zal u allereerst iets vertellen over ACT, vervolgens komt de doelgroep aan bod, de achtergrond van de ontwikkeling van de concept somatische screeningslijst en de eerste bevindingen. Deze presentatie zal worden afgesloten met de conclusie en aanbevelingen voor het verder ontwikkelen van de lijst. Augustus, 2011

Wat betekent ACT? A: Assertive: hulpverleners gaan er op uit, nemen initiatief C: Community: in de gemeenschap, waar patiënten zich bevinden T: Treatment: pragmatische behandeling, praktisch en zinvol ACT staat voor Assertive Community Treatment, wat betekent dat een multidisciplinair team bestaande uit een psychiater, SPV’ers, verpleegkundigen, maatschappelijk werkers en een ervaringsdeskundige actief outreachende, veelal bemoeizorg leveren in de leefsituatie waarin de patiënten zich bevinden. Het ACT team-2 van Altrecht maakt deel uit van afdeling P&V samen met andere 2 ACT teams, een OGGZ team(front-office) en 4 klinische units. 1 ACT team bestaat 10 FTE en er worden 100 patiënten behandeld. Augustus, 2011

Doelgroep ACT-2 Mensen met: Psychoses of andere ernstige psychische aandoeningen + verslaving aan middelen + daardoor problemen op diverse leefgebieden (EPA) : huisvesting financiën studie en werk sociale contacten en relaties politie en justitie maar ook : somatisch gebied De doelgroep van het ACT team-2 bestaat vooral uit mensen met psychoses echter worden tegenwoordig ook steeds vaker mensen met een bipolaire stoornis of een persoonlijkheid stoornis behandeld (ook wel mensen met EPA genoemd). Deze mensen hebben vaak te maken met gebruik of misbruik van middelen waardoor er problemen zijn op diverse levensgebieden als huisvesting, financiën, studie en werk of dagbesteding, sociale contacten en relaties, problemen met politie en justitie en op somatisch gebied. De geïntegreerde behandeling vanuit het ACT team-2 kent verschillende doelen: Contact maken en houden, Behandelen psychose en andere psychische aandoeningen en middelengebruik/-misbruik, Voorkomen van (her) opname, Verbeteren van huisvesting, inkomen, studie en werk, sociale contacten en andere relaties en het voorkomen/verminderen somatische complicaties. Op dit laatste onderwerp ga ik verder in tijdens deze presentatie. Augustus, 2011

Achtergrond ontwikkeling somatische screeningslijst In de stad Utrecht te weinig aandacht voor somatische complicaties bij de doelgroep met EPA. Somatische complicaties worden echter wel regelmatig vastgesteld. Behoefte aan integrale behandeling. In 2009 in samenwerking met ketenpartners (CMB, Huisartsen, SBWU, Leger des Heils en Altrecht) ontwikkeling van een concept somatische screeningslijst specifiek voor de doelgroep met EPA. Dan de achtergrond van het ontwikkelen van een somatische screeningslijst voor de doelgroep met EPA in de stad Utrecht. Een aantal jaar geleden werd binnen de GGZ en Verslavingzorg in Utrecht geconstateerd dat er te weinig aandacht was voor somatische complicaties bij de EPA doelgroep en dat in de literatuur weinig bekent was over welke complicaties bij deze doelgroep het meest voorkomen. Hierdoor groeide de behoefte daar beter zicht op te krijgen en de voorkomende complicaties waar mogelijk integraal te behandelen. Uit het literatuuronderzoek kwam ook naar voren dat de somatische complicaties bij de doelgroep met EPA vaak wel worden vastgesteld, maar dat de gegevens dikwijls nog niet systematisch worden verzameld. En dat heeft verschillende oorzaken: enerzijds worden de complicaties door verschillende instanties waargenomen maar er is nog te weinig samenhang tussen die instanties, en anderzijds worden er veel verschillende benamingen gebruikt voor de doelgroep (denk aan: zorgwekkende zorgmijders of dubbele diagnose patiënten) én mijdt de doelgroep vaak de zorg waardoor het daadwerkelijke tellen en in kaart brengen wordt bemoeilijkt. Dat heeft er toe geleidt dat in 2009 in Utrecht in samenwerking met de ketenpartners (CMB, Huisartsen, SBWU, Leger des Heils en Altrecht) een concept somatische screeningslijst is ontwikkeld specifiek voor de doelgroep EPA. Augustus, 2011

Bevindingen steekproef ACT team-2 50 patiënten Filtering op de meest voorkomende items: - Bewegingsstoornissen - Symptomen behorende bij het metabool syndroom - Risico op/hebben van infectieziekten Complicaties tgv middelengebruik/-misbruik Tevens filtering leefgewoontes: roken, bewegen, eetgewoontes en gewicht. In 2010 is binnen het ACT team-2 gestart met het somatisch screenen van patiënten adhv de concept somatische sreeningslijst. In dat jaar zijn zo’n 80 patiënten gescreend, de overige 20 konden nog niet worden gemotiveerd worden zich te laten screenen. Op voorhand kan ik u zeggen dat vooral omdat de meest benaderbare patiënten zijn gescreend, dat misschien een vertekening kan geven van de bevindingen. Begin 2011 zijn vanuit een steekproef onder 50 patiënten de eerste bevindingen in kaart gebracht. Voor deze presentatie over deze eerste bevindingen heb ik de meest voorkomende items uit de afgenomen screeningen gefilterd, anderen zijn weggelaten maar voor de volledigheid wil ik u laten weten dat er dus wel meerdere opgenomen items zijn opgenomen in de lijst. De items betreffen: bewegingsstoornissen, symptomen behorende bij het metabool syndroom, het risico op/het hebben van infectieziekten en complicaties tgv van middelen gebruik/-misbruik. Daarnaast is in kaart gebracht wel leefgewoontes het meest in het oog springen. Augustus, 2011

Bewegingsstoornissen tgv medicatie- en/of middelengebruik/-misbruik Wat betreft Bewegingsstoornissen tgv medicatie- en/of middelengebruik/-misbruik heeft 22% te maken met trillen of beven en 32% heeft te maken met bradykynesie. Augustus, 2011

Symptomen metabool syndroom Wat betreft symptomen die in verband kunnen worden gebracht met het metabool syndroom heeft 22% te maken meteen hoge bloeddruk, 6% met hart- en vaataandoeningen, 26% met overgewicht en 22% met een toename van gewicht en is 2% bekent met diabetes. Zoals u kunt zien is niet bekent hoeveel patiënten te maken hebben met afwijkende waardes in het cholesterolgehalte of de bloedsuiker. Dit heeft er mee te maken dat deze items toen nog niet werd gemeten ( en nu gelukkig wel). Augustus, 2011

(Risico op) infectieziekten (het risico op) infectieziekten: Bij dit item werd gescreend hoeveel patiënten het risico lopen op infectiezieken of ermee bekent zijn/waren. Bij 58% van de patiënten werden Longaandoeningen (of COPD) gescreend. En bij 70% van de doelgroep kwam uit de screening naar voren dat zij SOA hebben (gehad) of dat de kans erop aanwezig is vanwege bijvoorbeeld onveilig middelengebruik en onveilige seksuele contacten. Augustus, 2011

Complicaties tgv middelengebruik/-misbruik Wat betreft complicaties tgv van middelengebruik/-misbruik: 52% van de doelgroep heeft te maken met slaapproblemen, 62% heeft te maken met vermoeidheid, 44% met duizeligheid. Leverfunctiestoornissen komt bij 6% voor, kanker bij 8%, gebitsproblemen bij de helft van de doelgroep 50% en maag-darmklachten bij 44%. Augustus, 2011

Overige items/leefstijl Bij overige items zien we dat 38% minder beweegt, 22% heeft te maken met een toename in het gewicht, 70% houdt er ongezonde eetgewoontes op na en maar liefst 92% van de patiënten rookt. Augustus, 2011

Wat gaat goed? Doelgroep met EPA : - Wil zich wel laten screenen (80%) - Wil wel contact met huisarts (94%) Wil wel bloedonderzoek laten doen (96%) Er is en komt steeds beter zicht op de somatische complicaties bij de doelgroep met EPA. Al eerder is benoemd dat de somatische screeningslijst een concept is en dat wij in de keten moesten gaan ervaren of de lijst werkbaar was. Duidelijk is geworden dat er bij de patiënten van het ACT team-2 veel beter zicht is gekomen op somatische complicaties, iets dat we al vermoeden. Maar wat ons vooral heeft verbaasd is: dat toch maar liefst 80% van de doelgroep zich heeft laten screenen, maar liefst 94% wel contact wil hebben met een huisarts en 96% bereid is bloedonderzoek te laten doen. Kortom: daar is het ACT team-2 zeer tevreden over. Augustus, 2011

Wat kan beter? Concept somatische screeningslijst aanpassen in samenwerking met de ketenpartners: Bij ‘Bewegingsstoornissen’ overwegen extrapiramidale stoornissen op te nemen. Bij ‘symptomen behorende bij het metabool syndroom’ jaarlijks bloedonderzoek betrekken/laten uitvoeren. Bij ‘(risico op) Infectieziekten’ overwegen de behandelgeschiedenis op te nemen. Bij ‘Complicaties tgv middelengebruik/-misbruik’ gebruik te maken van uitslag van de Europ-ASI. Tenslotte Gezondheidsbevorderende Hulp ontwikkelen binnen de keten! Als we kijken naar wat er nog beter kan dan wil ik een aantal overwegingen benoemen om de somatische screeningslijst verder te verbeteren, maar dat dient in samenwerking met de ketenpartners verder uitgewerkt te worden: Bij ‘Bewegingsstoornissen’ overwegen extrapiramidale stoornissen opnemen. Bij ‘symptomen behorende bij het metabool syndroom’ jaarlijks bloedonderzoek betrekken/laten uitvoeren. Bij ‘(risico op) Infectieziekten’ overwegen de behandelgeschiedenis op te nemen. Bij ‘Complicaties tgv middelengebruik/-misbruik’ gebruik te maken van uitslag van de Europ-ASI. Tenslotte Gezondheidsbevorderende Hulp ontwikkelen binnen de keten! Augustus, 2011

Afsluiting Kortom, veel gaat goed, maar het kan nog beter! Hartelijk dank voor uw aandacht! J. Koerts Janmaat, verpleegkundig specialist GGZ / teammanager ACT team-2, Altrecht Augustus, 2011