MVO en KMO De rol van pioniers Luc Van Liedekerke Willem Sas Centrum voor Economie en Ethiek, KULeuven

Inhoud Belang van waarden en normen Een cultuurverschuiving MVO gedreven door de grote onderneming MVO gedreven door de buurt MVO gedreven door eigen keuze (pioniers) Vrijheid scheppen en inclusieve innovatie Beleidsimplicaties

Een culturele verschuiving Waarden en normen als geïnternaliseerde gedragsregels Een waardenverschuiving: Van ‘Wij Heren van Zichem’ naar ‘Thuis’ en ‘Familie’ Zie Anthony Giddens, Robert Putnam, Mark Elchardus en Ulrich Beck

Extern gedreven MVO Het zoeklicht en de microfoon als disciplineringsmechanisme Merkafhankelijkheid, reputatieschade, risicobeheersing en Multinationale ond. MVO als nieuwe kwaliteitseis Extern gedreven MVO kan effectief zijn, maar vereist transparantie en de bereidheid tot afstraffen (door consument of overheid) Kans dat dit uitmondt in extra regulering (gelijke marktkansen als achtergrondeis)

Relevante verschuivingen voor MVO Zachte waarden worden harde waarden via de wet en de markt Bewakers van de zachte waarden: Nieuwe politieke spelers met hoge geloofwaardigheid Globalisering: de internationale onderneming en nieuwe risico’s Verhoogde transparantie

Impact op KMO Externe druk: de KMO als leverancier voor de MNO of Overheid (duurzaamheidscriteria bij aankoop) MVO wordt extra kwaliteitseis waarvan de kost niet onmiddellijk door te rekenen valt aan de klant KMO met zijn gelimiteerde middelen ziet dit als een bijkomende last (niet motiverend)

De buurtwinkel: MVO als natuurlijke omgeving van de KMO Observatie: Micro-ondernemingen zijn sterk geïntegreerd in de buurt (klanten, arbeid, levranciers…) Hypothese: MVO is een natuurlijk gegeven voor de KMO (directe maatschappelijke omgeving bepaalt immers het overleven van de KMO) Let op: morele kwaliteit van de omgeving is bepalend Empirisch ondersteund voor Italië, Duitsland en Engeland

Intern gedreven MVO: de pioniers Het project: gesprekken met 9 ondernemers die MVO in hun bedrijfsvoering integreren. Thema’s: medewerkers, milieu, klanten, leveranciers, buurt, de maatschappij in brede zin, toekomst van MVO. Kwalitatief onderzoek op de grens van participatieve observatie en introspectief interview

Directe observaties Interne motivatie: Pioniers als waardengedreven ondernemers Startpunt is dikwijls één concreet MVO thema maar dit deint al snel uit over alle domeinen van de bedrijfsvoering MVO is duidelijk geen bevlieging MVO lijkt hun economisch succes eerder te versterken dan te bedreigen Werken inspirerend voor anderen maar doen niet aan uitgebreide rapportering, streven ook niet naar labels of andere vormen van externe erkenning

Psychologisch profiel: Schwartz Waardenstudie Self-direction staat centraal: bevestigt Winst en Waarden, ondernemer is gehecht aan zijn autonomie (meest centrale identificatie) Sluit goed aan bij een positief vrijheidsbegrip waarin (persoonlijke) groei en arbeid als zelfrealisatie centraal staat Universalism en Benevolence volgen: beiden waarden die een positieve ingesteldheid tov stakeholders impliceren

Filosofische interpretatie Pioniers herdefiniëren de grenzen van de economische ruimte MVO is een vorm van inclusieve innovatie van uw economische ruimte met belangrijke potentiële lange termijn impact op de samenleving Opent de weg naar een meerwaardeneconomie

Beleidsimplicaties: spanning tussen extern en intern gedreven MVO Extern gedreven MVO steunt op negatieve vrijheid, imperken van de handelingsruimte van de ondernemer Intern gedreven MVO steunt op positieve vrijheid, uitbreiding van de handelingsruimte van de ondernemer Extern gedreven MVO eist een strak, vinger op de pols beleid met uitgebreide rapportering, sterke transparantie en bereidheid om wie niet meewerkt af te straffen Intern gedreven MVO vereist aanmoediging: prijzen, in de kijker plaatsen, voorbeelden tonen…

Dank aan Unizo en al de verschillende ondersteunende organisaties aan de ondernemers die deze gesprekken met vuur gevoerd hebben en ons veel geleerd hebben