Vrij verkeer van goederen: non-tarifaire belemmeringen Hoofdstuk 9 Vrij verkeer van goederen: non-tarifaire belemmeringen

Artikel 34 VWEU verbiedt: Kwantitatieve invoerbeperkingen tussen lidstaten Alle maatregelen van gelijke werking

Kwantitatieve invoerbeperkingen tussen lidstaten: Invoerquota’s Een Zweeds verbod aan particulieren om alcohol in andere EU-landen te bestellen 3

Alle maatregelen van gelijke werking (I): Maatregelen die van toepassing zijn op de import uit andere lidstaten, zonder van toepassing te zijn op binnenlandse producten (dus: productnormen met onderscheid). Voorbeeld: Franse kwaliteitsnorm voor kaas die uitsluitend voor ingevoerde kaas geldt.

Alle maatregelen van gelijke werking (II): Handelsbelemmerende maatregelen die van toepassing zijn op zowel geïmporteerde producten als op binnenlandse producten (dus: discriminerende productnormen zonder onderscheid). Voorbeeld: Franse kwaliteitsnorm voor kaas die niet alleen geldt voor ingevoerde kaas, maar ook voor Franse kaas. Deze kwaliteitsnorm is handelsbelemmerend als alleen Franse kaas gemakkelijk aan de norm kan voldoen.

Een handelsbelemmerende maatregel zonder onderscheid in de Cassis de Dijon-zaak, 120/78: In Duitsland mochten vruchtenlikeuren slechts worden verhandeld wanneer het alcoholpercentage ten minste 25% bedroeg. Een in Frankrijk geproduceerde vruchtenlikeur, genaamd ‘Cassis de Dijon’, kon daarom niet in Duitsland op de markt worden gebracht. Dit product – dat voldoet aan de Franse wet – heeft een alcoholgehalte tussen de 15 en 20%. De Duitse productnorm is zonder onderscheid van toepassing op zowel binnenlandse als ingevoerde vruchtenlikeuren, maar is discriminerend ten opzichte van het Franse product.

Beperkingen van verkoopmodaliteiten zijn toegestaan, op voorwaarde dat: Zij ‘zonder onderscheid’ worden toegepast Zij dezelfde gevolgen hebben voor zowel geïmporteerde als binnenlandse producten

Aan deze voorwaarden voldoet: Een verbod tot verkoop op bepaalde uren of dagen Een verbod tot verkoop van alcoholische dranken zonder vergunning Aan deze voorwaarden voldoet niet: Een verbod van reclame voor alcoholische dranken

verbod in artikel 34 VWEU: Uitzonderingen op het verbod in artikel 34 VWEU: Artikel 36 VWEU-excepties: uitzonderingen gebaseerd op doelstellingen vermeld in het Verdrag Rule of reason-excepties: uitzonderingen gebaseerd op doelstellingen erkend binnen de rule of reason Deze uitzonderingen gelden alleen wanneer aan een aantal voorwaarden voldaan is.

Voorwaarden voor artikel 36 VWEU-excepties: De maatregel is gericht op een doelstelling vermeld in artikel 36 VWEU De maatregel leidt niet tot willekeurige discriminatie Er gaan geen economische motieven achter het gestelde doel schuil Er bestaat geen (volledige) harmonisatie inzake het gestelde doel De maatregel is geschikt voor het gestelde doel De maatregel is evenredig aan het gestelde doel

De maatregel is gericht is op een doelstelling vermeld in artikel 36 VWEU: Deze doelstellingen zijn: Openbare zedelijkheid Openbare orde Openbare veiligheid Gezondheid en leven van personen, dieren of planten Nationaal artistiek, historisch en archeologische bezit Industrieel en commercieel eigendom

Geen exceptie bij willekeurige discriminatie of een verkapte beperking van de handel tussen de lidstaten: Dit is willekeurige discriminatie: Reclame voor bepaalde Franse alcoholische dranken was toegestaan Reclame voor vergelijkbare producten, afkomstig uit andere lidstaten, was beperkt of volledig verboden

Overige voorwaarden voor artikel 36 VWEU-excepties: Er gaan geen economische motieven achter het gestelde doel schuil Er bestaat geen (volledige) harmonisatie inzake het gestelde doel De maatregel is geschikt voor het gestelde doel De maatregel is evenredig aan het gestelde doel Deze voorwaarden gelden ook voor de rule of reason-excepties. Zij zullen daarom, na bespreking van deze excepties, worden toegelicht.

Kenmerken rule of reason-excepties: Worden door het Hof gebaseerd op de redelijkheid (omdat het verbod van artikel 34 VWEU ook geldt voor discriminerende maatregelen zonder onderscheid) Gelden alleen voor maatregelen zonder onderscheid

Voorwaarden voor rule of reason-excepties: De maatregel is gericht is op een doelstelling voortvloeiend uit een dwingende reden van algemeen belang Er gaan geen economische motieven achter het gestelde doel schuil Er bestaat geen (volledige) harmonisatie inzake het gestelde doel De maatregel is geschikt voor het gestelde doel De maatregel is evenredig aan het gestelde doel

De maatregel is gericht is op een doelstelling voortvloeiend uit een dwingende reden van algemeen belang Zulke doelstellingen zijn bijvoorbeeld: Doeltreffendheid van fiscale controles Eerlijkheid van handelstransacties (‘fair trading’) Bescherming van consumenten Bescherming tegen reclame Bescherming van cultuur Bescherming van het milieu

Excepties mogelijk als er geen economische motieven achter het gestelde doel schuilgaan Een handelsbelemmerende maatregel van lidstaat A, die (mede) ten doel heeft om de economie van lidstaat A te stimuleren, voldoet niet aan deze voorwaarde. Een Nederlandse kwaliteitsnorm voor kaas, waarvan het doel is om Nederlandse producenten tegen concurrentie te beschermen, heeft economische motieven.

Excepties mogelijk als er geen (volledige) harmonisatie bestaat inzake het gestelde doel: Stel een EU-richtlijn harmoniseert het alcoholpercentage van vruchtenlikeuren door te bepalen dat een vruchtenlikeur minimaal 15% alcohol dient te bevatten. Gevolg van deze harmonisatie is dat: Artikel 34 VWEU overbodig geworden is (nationale maatregelen inzake het minimum alcoholpercentage moeten voldoen aan de richtlijn die geen hoger of lager minimumpercentage toestaat). Uitzonderingen op artikel 34 VWEU niet meer nodig zijn.

Excepties mogelijk als de maatregel geschikt is voor het gestelde doel (I) Duitse regering (in de Cassis de Dijon-zaak): De maatregel is geschikt voor bescherming volksgezondheid, want: De verkoop van gedistilleerd met een laag alcoholpercentage wordt beperkt. Producten, zoals Cassis de Dijon, werken de gewenning aan alcohol meer in de hand dan gedistilleerd met een hoger alcoholpercentage. Hof van Justitie: Maatregel is ongeschikt voor bescherming volksgezondheid, want: De consument kan op de Duitse markt een groot assortiment zwak of matig alcoholhoudende kopen. Dranken met een hoog alcoholpercentage – die volop te koop zijn – worden vaak verdund met frisdranken.

Excepties mogelijk als de maatregel geschikt is voor het gestelde doel (II) Duitse regering (in de Cassis de Dijon-zaak): De maatregel is geschikt voor bescherming van de consument tegen verwarring. Hof van Justitie: De maatregel is inderdaad geschikt voor het gestelde doel. Door in Duitse winkels geen Cassis de Dijon te verkopen, kan de consument nooit in verwarring raken over het alcoholpercentage van de aangeboden vruchtenlikeuren.

Excepties mogelijk als de maatregel evenredig is aan het gestelde doel Duitse regering (in de Cassis de Dijon-zaak): er bestaat geen minder invoerbelemmerend alternatief om de gewenste bescherming van de consument te bereiken. Hof van Justitie: er bestaat wel een minder invoerbelemmerend alternatief om het gestelde doel te bereiken: verwarring van de Duitse consument kan worden voorkomen via een (verplicht gesteld) etiket.