Symposium Palliatief Netwerk EUTHANASIE? En Nu? Symposium Palliatief Netwerk Schagen, 20 februari 2012 José Boots, consulent palliatieve zorg en SCEN verpleegkundige Ellen Burgering, beleidsadviseur KNMG Marja Karels, …………. Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden

Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Conclusies: Gebrek aan kennis MBL 12% voert handelingen uit Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen & verzorgenden

Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Aanleiding SCEN v&v Te weinig duidelijkheid onder verpleegkundigen over verschillende typen Medische Beslissingen rond het Levenseinde (MBL). Beperkte ervaring met medische beslissingen rond levenseinde en euthanasie in het bijzonder. Ervaring bundelen bij speciaal getrainde groep verpleegkundigen en verzorgende. Gelieerd aan Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland (SCEN): “van, voor en door artsen”. Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden 3

Titel kopje Medische Beslissingen rond het Levenseinde Normaal medisch handelen initiatief van arts - Staken van een behandeling - Afzien/niet inzetten van een behandeling - Palliatieve sedatie (Ophogen van medicatie: (morfine gebruik / misbruik) initiatief van patiënt (geldt voor alle medische beslissingen!) - Weigeren van een behandeling - Stoppen met eten en drinken Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden 4

Titel kopje BIJ NORMAAL MEDISCH HANDELEN IS SPRAKE VAN EEN NATUURLIJKE DOOD Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden 5

Titel kopje Medische Beslissingen rond het Levenseinde Bijzonder medisch handelen - Euthanasie - Hulp bij zelfdoding Geen recht van de patiënt en geen plicht voor de arts! - Levensbeëindigend handelen zonder verzoek Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden

Titel kopje BIJ BIJZONDER MEDISCH HANDELEN IS SPRAKE VAN EEN NIET-NATUURLIJKE DOOD Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden 7

Titel kopje Euthanasie en hulp bij zelfdoding Strafbaar, tenzij door arts uitgevoerd met in achtneming zorgvuldigheidseisen: 6 wettelijke zorgvuldigheidseisen: een vrijwillig en weloverwogen verzoek; sprake is van uitzichtloos en ondraaglijk lijden; patiënt moet geïnformeerd zijn situatie en vooruitzichten; er is geen redelijke andere oplossing; ten minste één andere, onafhankelijke arts raadplegen medisch zorgvuldige wijze uitvoeren. Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden

Titel kopje KERN: ARTS IS VERANTWOORDELIJK en MOET ZICH OOK VERANTWOORDEN! Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden

Titel kopje Wanneer strafbaar als verpleegkundige? UIT DEN BOZE de injectie met euthanatica toedienen aansluiten van infuuslijn met euthanatica het kraantje van het infuus met euthanatica opendraaien DUS: Géén handelingen die rechtstreeks de levensbeëindiging tot gevolg heeft! LIEVER NIET de euthanatica gaan halen de euthanatica oplossen voor toediening per infuus de injectiespuit met euthanatica klaarmaken Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden

HANDEN AF VAN EUTHANATICA! Wanneer strafbaar als verpleegkundige? KERN: HANDEN AF VAN EUTHANATICA! Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden

Stellingen behandelen. Uitnodigen om mee te doen JA = opstaan Nee = zitten blijven Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden

Palliatief sederen wordt met morfine gedaan. Stelling Palliatief sederen wordt met morfine gedaan. Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden

Stelling Ook wanneer het leven van een patiënt met een eenvoudige ingreep gered kan worden (bv sondevoeding of medicatie toedienen) moeten artsen en verpleegkundigen/ verzorgenden het behandelverbod van de patiënt respecteren. Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden

Stelling Een patiënt die een behandeling weigert kan toch voor euthanasie in aanmerking komen. Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden

Stelling De arts die een euthanasie wil uitvoeren moet daarover overleggen met de verpleegkundige/verzorgende. Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden

Stelling Verpleegkundigen en verzorgenden hebben de taak om de patiënt op volledige en begrijpelijke wijze te informeren over het zorgproces rond euthanasie. Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden

Stelling Als de patiënt een euthanasie vraag heeft, dan moet dit in het zorgdossier genoteerd worden. Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden

Euthanasie mag uitgevoerd worden bij een verlaagd bewustzijn. Stelling Euthanasie mag uitgevoerd worden bij een verlaagd bewustzijn. Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden

Euthanasie bij dementie mag nooit. Stelling Euthanasie bij dementie mag nooit. Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden

Een kind van 12 jaar kan in aanmerking komen voor euthanasie. Stelling Een kind van 12 jaar kan in aanmerking komen voor euthanasie. Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden

Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden 22

Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt -Geven telefonisch steun en advies bij vragen rond het levenseinde en euthanasie -Geven geen advies over palliatieve zorg en medicatie -Bereikbaar: maandag / vrijdag, 9.00 uur – 16.00 uur 020-592 33 48 Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden

Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Euthanasie en rol schriftelijk wilsverklaring Euthanasie valt niet onder normaal medisch handelen! Wilsverklaring kan gezien worden als vervanging actuele verzoek van patiënt en opgesteld toen patiënt nog wilsbekwaam was. Maar…………….. voldoet patiënt ook aan overige zorgvuldigheidseisen? Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden

Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Euthanasie en verlaagd bewustzijn Bij een verlaagd bewustzijn is euthanasie in beginsel niet toegestaan indien sprake is van: Geen ondraaglijk lijden dat bewust wordt ervaren; Vrijwilligheid verzoek niet meer te verifiëren. Uitzondering: Voldaan aan alle zorgvuldigheidseisen, inclusief raadplegen tenminste één onafhankelijke arts en: Waarneembare tekenen van lijden of Geen waarneembare tekenen van lijden door verhoging van medicatie waardoor onbedoeld bewustzijnsverlaging is ontstaan. Titel kopje Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilttTik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik hier de tekst die je wilt Tik tekst die je wilt Tik hier de tekst die je SCEN verpleegkundigen en verzorgenden 25